Μέδουσες: Οι πρώτες καταγραφές για το 2024 στις ελληνικές θάλασσες – Γιατί οι καφέ εμφανίστηκαν νωρίτερα στον Θερμαϊκό

Νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά, έκαναν την εμφάνιση τους οι καφέ μέδουσες στον Θερμαϊκό κόλπο. Συνήθως συναντώνται τον Ιούνιο, ενώ φέτος έπιασαν τον… Μάη.

Επαγγελματίες και τουρίστες εκφράζουν ανησυχία για την εμφάνιση μεδουσών κοντά στις ακτές, με τους επιστήμονες να επισημαίνουν πάντως ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.
 Σχετικά με την αναπάντεχη εμφάνιση των καφέ μεδουσών, ο Ομότιμος Καθηγητής Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Χαρίτων Χιντήρογλου, είπε ότι, «όλα συσχετίζονται με τις περιβαλλοντικές πιέσεις και την κλιματική αλλαγή. Αυτό έχει ως συνέπεια κάποια είδη να επηρεάζονται και να ολοκληρώνουν πρόωρα τον κύκλο ζωής τους. Έτσι, διογκώνονται οι λεγόμενες πληθυσμιακές εξάρσεις. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια έχουμε μεγαλύτερες τέτοιες εξάρσεις».

Τα ακριβή αιτία, σύμφωνα με τον καθηγητή, δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί, με τον ίδιο να τονίζει ότι, «είναι ένα ζήτημα που δυστυχώς οι επιστήμονες δεν έχουν μελετήσει εις βάθος, αλλά υπάρχουν δεδομένα και αναλύσεις. Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα τι συμβαίνει, παρά μόνο ότι σίγουρα επηρεάζεται (σ.σ. το φαινόμενο των πληθυσμιακών εξάρσεων) από πολλούς παράγοντες που πιέζουν το περιβάλλον. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι η θερμοκρασία, το οξυγόνο, η αλατότητα, οι εντάσεις των ρευμάτων».

«Υπάρχει άμεση σύνδεση με τις περιβαλλοντικές πιέσεις που σίγουρα οφείλονται στην κλιματική αλλαγή. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας», κατέληξε ο κ. Χιντήρογλου.

«Κοκτέιλ» μωβ και γαλάζιων μεδουσών φέτος

Φέτος, όπως ανέφερε ο κ. Χιντήρολγου, θα έχουμε τα ίδια είδη μεδουσών που μας απασχόλησαν τα παλαιότερα χρόνια. Συγκεκριμένα, τα έτη 2021 -2022, υπήρχε έξαρση των μωβ μεδουσών, ενώ το 2022 – 2023 των γαλάζιων μεδουσών.

Υπενθυμίζεται ότι, είχαν καταγραφεί δεκάδες περιστατικά όπου μωβ μέδουσες τσίμπησαν πολίτες και τους έστειλαν ακόμα και στο νοσοκομείο. Χαρακτηριστικά, σε ακτή των Χανιών, γυναίκα που είχε τσιμπηθεί από μωβ μέδουσα είχε αναφέρει πως είχε ζαλάδα, ταχυπαλμία και έντονη φαγούρα.

«Δεν ξέρουμε πού θα γίνει το μπλουμ»

Σύμφωνα με τον Καθηγητή, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει σε ποιες περιοχές θα έχουμε έξαρση ή “μπλουμ” – όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος – των μεδουσών. «Το “μπλουμ” επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και θα ήταν αφελές έως και ριψοκίνδυνο  να προσπαθήσει κανείς να δώσει απάντηση με σιγουριά. Συνήθως, όμως, οι εξάρσεις αφορούν 3-4 είδη μεδουσών και κορυφώνονται περί τα μέσα Ιουλίου», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Δείτε τον χάρτη του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας

Σε χάρτη που παρουσιάζει το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, απεικονίζονται όλα τα είδη μεδουσών, αλλά και οι περιοχές στις οποίες εμφανίζονται. Μάλιστα, από τις τελευταίες ενημερώσεις χρηστών, καταγράφεται μια επαναλαμβανόμενη εμφάνιση μίας μέδουσας, που είναι γνώστη ως «Salpa Maxima». Γι’ αυτό το είδος, ο κ. Χιντήρογλου, ανέφερε ότι, «δεν είναι καθόλου ανησυχητικό. Δεν έχει τοξικά κνιδοκύτταρα, δεν έχει τοξίνες που έχουν οι άλλες μέδουσες. Είναι ένα είδος υδρομέδουσας. Έχουν πολύ μικρή διάρκεια διαμονής, αφού μετά την αναπαραγωγή διασκορπίζονται στο πλαγκτόν ή πηγαίνουν στα βαθιά».

Όσα πρέπει να ξέρετε για την καφέ μέδουσα

Μπορεί να φτάσει τα 40 εκατοστά σε διάμετρο, αλλά το πλάτος του είναι συνήθως μικρότερο από 17 εκατοστά. Φαίνεται ότι το τσίμπημα αυτής της μέδουσας έχει πολύ μικρή ή καθόλου επίδραση στον άνθρωπο. Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες στους πιο ευαίσθητους ανθρώπους, οι οποίες συνήθως συνεπάγονται κνησμό στην περιοχή του τσιμπήματος.

Ο λείος, υπερυψωμένος κεντρικός θόλος του κνιδάριου περιβάλλεται από έναν δακτύλιο που μοιάζει με υδρορροή. Τα περιθωριακά του πτερύγια είναι επιμήκη και υποορθογώνια. Κάθε στόμιο διχάζεται κοντά στη βάση του και διακλαδίζεται αρκετές φορές. Εκτός από ορισμένα μεγαλύτερα εξαρτήματα, υπάρχουν πολλά μικρά, σε σχήμα ρόπαλου, που φέρουν άκρα που μοιάζουν με δίσκους.

Τι να κάνετε αν σας τσιμπήσει μέδουσα

Αν σας τσιμπήσει μέδουσα:

1. Βγείτε αμέσως από το νερό
2. Αν τα πλοκάμια της τσούχτρας είναι ακόμα στο δέρμα σας, αφαιρέστε τα προσεκτικά. Μην το κάνετε με γυμνά χέρια, αφού είναι πολύ πιθανό να τραυματιστείτε και σε άλλα σημεία. Η ερυθρίαση της περιοχής είναι κάτι φυσιολογικό και δεν πρέπει να σας ξαφνιάσει.
3. Σταθείτε στα ρηχά και ρίξτε άφθονο θαλασσινό νερό στο σημείο που σας τσίμπησε η τσούχτρα. Αυτό θα απενεργοποιήσει (μουδιάσει) το συγκεκριμένο σημείο.
Προσοχή! Μην ρίξετε γλυκό νερό γιατί θα προκαλέσει το σπάσιμο όσων μικροσκοπικών κεντριών από τα πλοκάμια δεν έχουν σπάσει και αυτά θα απελευθερώσουν ακόμα περισσότερο δηλητήριο.
4. Εφόσον μπορείτε να βρείτε ξύδι, καλό είναι να το χρησιμοποιήσετε ακόμα και σε τσιμπήματα στα ελληνικά νερά. Ρίξτε άφθονο ξύδι για περίπου 30 δευτερόλεπτα. Αν δεν έχετε ξύδι, τότε διαλύστε λίγη μαγειρική σόδα σε νερό και κάντε κομπρέσες. Αυτή η πρακτική μέθοδος θα σας ανακουφίσει από το αίσθημα του πόνου.
5. Στη συνέχεια μουλιάστε το σημείο που σας τσίμπησε η τσούχτρα μέσα σε ζεστό νερό για τουλάχιστον 20 λεπτά.
6. Κάντε επάλειψη με μια ήπια κορτιζονούχα αλοιφή.