Το μυστήριο με τον βυθό στην «Πύλη προς την Ευρώπη» – Οι αρχαιολόγοι αναζητούν ανθρώπινα αντικείμενα 24.000 ετών

Οι πρώτες αρχαιολογικές υποβρύχιες σαρώσεις υψηλής ανάλυσης στην Αδριατική Θάλασσα ανοιχτά των

ακτών της Κροατίας, που ονομάζεται και «Πύλη προς την Ευρώπη» έχουν αποκαλύψει ίχνη που λύνουν ένα μεγάλο μυστήριο.

Εντόπισαν ίχνη ενός εκπληκτικού δικτύου ρεμάτων, ποταμών και άλλων γεωλογικών χαρακτηριστικών, τα οποία ήταν κάποτε πάνω από το έδαφος. Τώρα οι αρχαιολόγοι ψάχνουν ακόμη και για ανθρώπινα αντικείμενα στον βυθό που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύτιμες πηγές γνώσης για τις κοινωνίες, που αναπτύχθηκαν πριν από 10.000 με 24.0000 χρόνια. 

Η ανακάλυψη υλοποιήθηκε χάρη στο πρόγραμμα «Life on the Edge», το οποίο αποτελεί μέρος της συνεργασίας μεταξύ του Ερευνητικού Κέντρου Βυθισμένων Τοπίων του Πανεπιστημίου Μπράντφορντ και της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Σπλιτ.

Μια σειρά αποστολών στη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών θα χαρτογραφήσει τμήματα της Αδριατικής και της Βόρειας Θάλασσας, όπως ήταν πριν από 10.000 με 24.000 χρόνια. Τότε η στάθμη της θάλασσας ήταν περίπου 100 μέτρα χαμηλότερη από ότι είναι σήμερα.

Ο επικεφαλής ερευνητής, Δρ. Simon Fitch, περιέγραψε τα ευρήματα ως «εκπληκτικά», προσθέτοντας: «Τα αποτελέσματα έδωσαν πολύ περισσότερες λεπτομέρειες από όσες περιμέναμε. Είναι ένα τοπίο με μεγαλύτερη ποικιλομορφία και είναι καλύτερα διατηρημένο από ό,τι περιμέναμε».

Και συνέχισε: «Το μοναδικό περιβάλλον της περιοχής γύρω από το Σπλιτ, το οποίο είναι αρκετά προστατευμένο, έχει διατηρήσει πολύ από αυτό (σ.σ. το τοπίο). Υπάρχουν όμορφα διατηρημένα ποτάμια και εκβολές θαμμένα κάτω από αυτό που είναι τώρα βυθός».

Οι αρχαιολόγοι αναζητούν ανθρώπινα αντικείμενα που χρονολογούνται πριν 24.000 χρόνια

Ο Vedran Barbarić, αναπληρωτής καθηγητής, από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σπλιτ, δήλωσε: «Η Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Σπλιτ είναι υπερήφανη που συμμετέχει στο πρόγραμμα αυτό. Κανένα από τα προηγούμενα αρχαιολογικά έργα που έχουν πραγματοποιηθεί στη Σχολή μας δεν είχε αυτό το επίπεδο συνεργατικής έρευνας, οπότε αυτό θα επιτρέψει την πολύτιμη μεταφορά γνώσης και θα βοηθήσει στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων μας».

«Είμαι βέβαιος ότι τα αποτελέσματα του προγράμματος θα αποτελέσουν ορόσημο στη γνώση μας για τις δραματικές περιβαλλοντικές αλλαγές και την ανθρώπινη αντίδραση σε αυτές σε αυτό το μέρος του κόσμου», τόνισε ο Vedran Barbarić.

«Έχουμε πλέον τη δυνατότητα να θέσουμε κάποια πραγματικά συναρπαστικά ερωτήματα, να κατανοήσουμε την αρχαιολογία και τον πολιτισμό – με έναν πολύ πιο ολιστικό τρόπο. Ο απώτερος στόχος μας είναι να βρούμε ανθρώπινα αντικείμενα», εξήγησε ο Vedran Barbarić.

Ο Δρ. Fitch ταξίδεψε στην Κροατία το Μάρτιο του 2023 για να πραγματοποιήσει τις πρώτες υποθαλάσσιες σαρώσεις,  χρησιμοποιώντας υπερσύγχρονους, υποθαλάσσιους, τρισδιάστατους σεισμικούς αισθητήρες.

«Το προηγούμενο μοντέλο πρότεινε ότι μπορεί να υπάρχει ένα ποτάμι στον πυθμένα της θάλασσας, αλλά όταν μπήκαμε με τους αισθητήρες υψηλής ανάλυσης, βρήκαμε περισσότερα ποτάμια, περισσότερο νερό στο τοπίο και περισσότερα περιβάλλοντα. Αυτό είναι εκπληκτικό, επειδή υποδεικνύει ότι είναι πιο πιθανό οι άνθρωποι να ζούσαν εκεί», τόνισε ο Δρ. Fitch.

«Τα αποτελέσματα αυτά θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τη θέση της Κροατίας στην Αδριατική. Η Κροατία είναι η πύλη προς την Ευρώπη. Επομένως αν σκεφτείτε την πρόοδο της γεωργίας στην Ευρώπη, είναι και ήταν πάντα ένα πολύ σημαντικό τοπίο», σημείωσε ο Δρ. Fitch.

«Η ταχύτητα με την οποία το τοπίο χάθηκε στη θάλασσα είναι επίσης σημαντική. Επηρέασε τους ανθρώπους και τον πολιτισμό, έτσι με την κατανόηση του τοπίου, μπορούμε να αρχίσουμε να κατανοούμε ολόκληρη την αρχαιολογική εικόνα πολύ πιο καθαρά» σημείωσε ο Δρ. Fitch.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι χαίρονται να ζουν κοντά στην ακτογραμμή και αυτά είναι ακριβώς τα μέρη που έχουν χαθεί. Αυτήν τη στιγμή, αυτό που έχουμε από την περιοχή, είναι μερικές σπηλιές και διασκορπισμένα πετρώματα. Έτσι με την εύρεση αυτών των τοπίων και χώρων που μπορούν να συντηρήσουν την αρχαιολογία, έχουμε τη δυνατότητα να αρχίσουμε να θέτουμε μερικά πραγματικά συναρπαστικά ερωτήματα. Να κατανοήσουμε την αρχαιολογία και τον πολιτισμό με έναν πολύ πιο ολιστικό τρόπο. Απώτερος στόχος μας είναι να βρούμε ανθρώπινα αντικείμενα και η νέα κατανόηση του τοπίου το καθιστά πιο πιθανό», υπογράμμισε ο Δρ. Fisch και αποκάλυψε ότι σχεδιάζουν φέτος να στείλουν δύτες για να εξετάσουν κάποιες περιοχές.

Θα γίνει αποστολή με δύτες που θα ερευνήσουν στον βυθό

Το έργο Life on the Edge αποτελεί μέρος της υποτροφίας του κρατικού φορέα της Βρετανίας Research and Innovation (UKRI) για μελλοντικούς ηγέτες στον Δρ Fitch.

Πέρσι προσέλκυσε χρηματοδότηση λίγο πάνω από 1 εκατ. λίρες από το UKRI, καθώς και 400.000 λίρες σε είδος από το VLIZ (Flanders Marine Institute) και μια διδακτορική υποτροφία από το Πανεπιστήμιο. Τα συνεργαζόμενα ιδρύματα περιλαμβάνουν το Πανεπιστήμιο του St Andrews της Σκωτίας, τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σπλιτ.

Η αποστολή «Life on the Edge», θα λάβει χώρα σε περιοχές τόσο στην Αδριατική όσο και στη Βόρεια Θάλασσα. Αρχαιολόγοι από το Μπράντφορντ, καθώς και συνεργάτες από το Πανεπιστήμιο του Σπλιτ, τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σπλιτ και το Ινστιτούτο Ναυτιλίας της Φλάνδρας (VLIZ), συνεργάζονται με επιχειρήσεις, οι οποίες χαρτογραφούν ήδη τον πυθμένα για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων.

Οι υπερυπολογιστές υπερσύγχρονης τεχνολογίας που είναι εγκατεστημένοι στο Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ, χρησιμοποιούνται για να επεξεργαστούν μεγάλο όγκο δεδομένων και να τα μετατρέψουν σε χάρτες που διαβάζονται και δείχνουν τα εξαφανισμένα τοπία, συμπεριλαμβανομένου το πού ήταν οι ποταμοί, οι λόφοι.

Η Σχολή Επιστημών της Ζωής του Πανεπιστημίου του Μπράντφορντ έχει τώρα τη μεγαλύτερη ερευνητική ομάδα για βυθισμένα τοπία στον κόσμο, και είναι ένα από τα λίγα μέρη που ειδικεύονται σε αυτό το μόλις πρόσφατα αναδυόμενο ακαδημαϊκό πεδίο.