Οι πολλαπλές αποχρώσεις της αυτοεκτίμησης – Τα βασικά βήματα προς την επίτευξή της

«Το ασανσέρ προς την επιτυχία βρίσκεται εκτός λειτουργίας. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα

σκαλοπάτια…το ένα κατόπιν του άλλου» – Ρενέ Ζιράρ (Γάλλος φιλόσοφος και Ακαδημαϊκός)

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία με τους αστερίες του ανθρωπολόγου Loren Eiseley. Σε μία παραλία μετά από καταιγίδα, ένας ηλικιωμένος άνδρας παρατηρεί μια νεαρή γυναίκα, να πετά πίσω στη θάλασσα έναν έναν ξεβρασμένους αστερίες πίσω στη θάλασσα.

Η απορία του για το νόημα της πράξης της είναι τεράστια, αφού οι ξεβρασμένοι αστερίες είναι χιλιάδες και μοιραία πολλοί θα πεθάνουν. Δεν είναι δυνατόν να κάνει τη διαφορά, της λέει. Εκείνη πιάνει ακόμη έναν αστερία και πετώντας τον στη θάλασσα του απαντά «έκανε διαφορά γι’ αυτόν όμως».

Με ένα πολύ έξυπνο τρόπο, η ιστορία αυτή αναφέρεται σε έναν τρόπο σκέψης. Συχνά, μπορεί να ερμηνεύουμε καταστάσεις λανθασμένα, σκεπτόμενοι μόνο τα άκρα, άσπρο – μαύρο, επιτυχία – αποτυχία. Κρίνουμε την απόδοσή μας σε κάτι αν ήταν τέλεια, αλλιώς τη βλέπουμε ως αποτυχία. Αν κάναμε λάθος προσπαθώντας να ακολουθήσουμε μια δίαιτα, νιώθουμε ότι αποτύχαμε και την εγκαταλείπουμε.

Ο τρόπος σκέψης «Άσπρο-Μαύρο» εύκολα οδηγεί σε συναισθήματα άγχους, θλίψης, θυμού. Συχνά οδηγεί στο να μη μπορούμε να αλλάξουμε μία συμπεριφορά μας, διότι αν δεν πετύχουμε το αποτέλεσμα που θέλουμε άμεσα, πολύ εύκολα θα αρχίσουμε αρνητικές εκτιμήσεις για τον εαυτό μας. Επειδή αυτό θα φέρει θλίψη ή απογοήτευση, συχνά αποφεύγουμε να αρχίσουμε μια προσπάθεια, διότι έτσι εύκολα αποφεύγεται οποιαδήποτε απογοήτευση.

Είναι πιθανό μάλιστα να βάζουμε συχνά χαμηλούς μόνο στόχους, όπου είναι φανερή η διαδικασία και τα βήματα που απαιτούνται, διότι εκεί είναι βέβαιο, δεν θα έρθει καμία απογοήτευση. Με τον τρόπο αυτό όμως, και η αυτοεκτίμησή μας δεν αυξάνεται ποτέ σε ψηλότερα επίπεδα, διότι έτσι επιτυγχάνουμε μόνο επιτεύγματά που τα θεωρούμε ή τα βλέπουμε πάντοτε μικρά εμείς οι ίδιοι.

Αξιολογώντας τον εαυτό μας μόνο με την επιτυχία ενός αποτελέσματος, δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε την προσπάθεια που κάναμε. Δε μπορούμε να αξιολογήσουμε τους φόβους που ξεπεράσαμε ή έστω αρχίσαμε να συνηθίζουμε να ξεπερνάμε. Ότι αυτό είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα για να δυναμώσουμε την προσπάθειά μας όταν θα ξαναδοκιμάσουμε.

Το «αντίδοτο» σε αυτόν τον τρόπο σκέψης είναι η προσπάθεια να αρχίσουμε να βλέπουμε σε οποιαδήποτε προσπάθεια, τις «αποχρώσεις του γκρι». Η κατανόηση ότι μία προσπάθεια χωρίζεται σε μικρότερα ενδιάμεσα στάδια επιτυχίας από το μαύρο προς το άσπρο, αν θεωρήσουμε το ένα άκρο ως την απόλυτη επιτυχία. Οι διαβαθμίσεις του γκρι είναι βήματα που μετρώντας πόσα καταφέραμε από αυτά, κατανοούμε καλύτερα την έννοια της επιτυχίας, δίνοντας αξία στην προσπάθεια και στην εξοικείωση με τη σημασία της προσπάθειας.

Η μεγαλύτερη επιτυχία συχνά είναι η μείωση του φόβου ότι οι δυνατότητές μας είναι περιορισμένες, και όχι το ορατό αποτέλεσμα μιας προσπάθειας. Αυτός ο τρόπος σκέψης «κερδίζεται» μέσα από μάθηση και εφαρμόζεται μετά σε αμέτρητες καταστάσεις της ζωής μας. Είναι ο τρόπος σκέψης ότι ένα λάθος ή μια αποτυχία, μας δίνει γνώση για μια νέα προσπάθεια προς το ίδιο αποτέλεσμα, ότι αν διαβάσουμε περισσότερο κάτι που μας διέφυγε, θα τα πάμε καλύτερα την επόμενη φορά σε εξετάσεις ή σε μια συνέντευξη εργασίας.

Είναι ο τρόπος σκέψης ότι τα λάθη δεν πρέπει να θεωρούνται ως αναπόφευκτα, αλλά ως πηγή μάθησης και εξέλιξης. Πράγματι η Αυτοεκτίμησή μας μπορεί να αυξάνει με σταδιακά βήματα αλλαγές σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Βήματα τέτοια είναι για παράδειγμα φόβοι προσωπικοί, οι οποίοι θέλουν κάποια στάδια για να ξεπεραστούν και όχι απότομα και μονομιάς. Η αποφυγή σύγκρισης με τους άλλους που θεωρούμε ότι τους έχουν ξεπεράσει, εκτιμώντας ότι ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά βιώματα και διαδρομή.

Όταν μπορούμε να αναγνωρίσουμε αυτά τα (ακόμη και μικρά ίσως) βήματα, μπορούμε να εισπράξουμε επιβράβευση και ικανοποίηση, ότι ο εαυτός μας, είναι έστω λίγο καλύτερος από τον εαυτό μας στο χθες. Αυτό μας δίνει το απαιτούμενο θάρρος και έτσι μας αποκαλύπτεται το επόμενο βήμα που δεν μπορούσαμε να δούμε, γιατί μας έλειπε μόνο η πίστη στις δυνατότητές μας.

«Η σπηλιά που φοβάσαι να μπεις, κρύβει το θησαυρό που ψάχνεις» – Joseph Cambell