Αγοράστηκε το Μανχάταν για 24 δολάρια;

Ο μύθος έχει αρκετά παράξενες θεωρίες

Ένας από τους πιο επίμονους μύθους στην αμερικανική ιστορία είναι ότι οι

Ευρωπαίοι εξερευνητες την έφεραν πραγματικά τους ιθαγενείς Αμερικανούς αγοράζοντας ολόκληρο το νησί του Μανχάταν, όπου το ακίνητο έχει κατά μέσο όρο 1000+ δολάρια ανά τετραγωνικό τα τελευταία χρόνια, για 24 δολάρια σε χάντρες και μπιχλιμπίδια. Φαίνεται σαν το απόλυτο παζάρι, αλλά η αλήθεια της ιστορίας είναι πιο περίπλοκη και πιο σκοτεινή από αυτό.

Στα Ολλανδικά Εθνικά Αρχεία βρίσκεται η μόνη γνωστή κύρια αναφορά για την πώληση του Μανχάταν: μια επιστολή που γράφτηκε από τον Ολλανδό έμπορο Pieter Schage στις 5 Νοεμβρίου του 1626, προς τους διευθυντές της West India Company, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξερεύνηση και την εγκατάσταση της «Νέας Ολλανδίας». Στην επιστολή, γράφει, «Έχουν αγοράσει το νησί του Μανχάτ από τους άγριους για 60 φιορίνια».

Οι ιστορικοί του δέκατου ένατου αιώνα μετέτρεψαν αυτά τα 60 φιορίνια σε δολάρια ΗΠΑ και έγιναν 24 δολάρια. Αυτός ο ίδιος αριθμός επαναλαμβάνεται για σχεδόν δύο αιώνες έκτοτε, παγωμένος στο χρόνο και ανέγγιχτος από τις αλλαγές στην αξία του νομίσματος, όμως αυτά τα φιορίνι δεν ανέρχονται στα 24 δολάρια σήμερα. Σύμφωνα με τον μετατροπέα από το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνικής Ιστορίας στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών της Ολλανδίας, 60 φιορίνια το 1626 ισοδυναμούσαν με 734,77 ευρώ το 2011. Η συναλλαγματική ισοτιμία προς το δολάριο των ΗΠΑ ποικίλλει, αλλά μια μετατροπή μας αποφέρει 951,08 δολάρια.

Ενώ τα 951,08 δολάρια είναι μικρότρερη κλοπή από τα 24, εξακολουθούν να υπάρχουν μερικοί άλλοι παράγοντες που προκαλούν σύγχυση σε αυτή τη συμφωνία. Πρώτον, η επιστολή του Σάγκεν δεν αναφέρει ποιος πραγματοποίησε τη συμφωνία με τους Ολλανδούς ή τη φυλή για λογαριασμό της οποίας πουλήθηκε και η συμφωνία για τη γη έχει χαθεί. Χωρίς επιβεβαίωση από μια πρωτογενή πηγή, οι ιστορικοί συμπεραίνουν από ποιον αγοράστηκε το νησί και δεν φαίνεται να συμφωνούν. Μερικοί λογαριασμοί λένε ότι οι Ολλανδοί αγόρασαν τη γη από μια ομάδα ιθαγενών που ζούσαν στο Λονγκ Άιλαντ και ταξίδευαν μόνο μέσω του Μανχάταν.

Μια άλλη λεπτομέρεια που ο Schage αφήνει εκτός της επιστολής του είναι τι χρησιμοποίησαν στην πραγματικότητα οι Ολλανδοί για να κάνουν την αγορά. Λέει μόνο ότι διαπραγματεύονταν «για 60 φιορίνια», αλλά δεν διευκρινίζει αν ήταν πραγματικά ολλανδικά νομίσματα, εγγενές νόμισμα, τρόφιμα ή άλλα αγαθά. Σίγουρα δεν αναφέρει χάντρες. Η αγορά του Staten Island μερικές δεκαετίες αργότερα έχει περισσότερα σωζόμενα έγγραφα, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας, η οποία λέει ότι οι Ολλανδοί αντάλλαξαν «10 κουτιά πουκάμισα, 10 κιλά κόκκινο ύφασμα, 30 λίβρες σκόνη, 30 ζευγάρια κάλτσες, 2 ντουλάπια, μερικά σουβήλια, 10 μουσκέτα, 30 βραστήρες, 10 ράβδους μολύβδου, 50 τσεκούρια και μερικά μαχαίρια». Αν το εμπόριο του Μανχάταν γινόταν με παρόμοια αγαθά, οι ιθαγενείς Αμερικανοί ρίχτηκαν λιγότερο από ό,τι υπονοεί ο θρύλος και έλαβαν χρήσιμο εξοπλισμό αξίας 60 φιορίνων που ήταν τεχνολογία αιχμής εκείνη την εποχή.

Επίσης λείπει οποιαδήποτε πρόσθετη τεκμηρίωση της πώλησης στα αρχεία για τυχόν άυλα αγαθά που μπορεί να είχαν διαπραγματευτεί με τα 60 φιορίνια ό,τι κι αν ήταν. Οι πρώτοι ολλανδικοί οικισμοί στην περιοχή ιδρύθηκαν για να συμμετάσχουν στο εμπόριο γούνας με τους ιθαγενείς, και όποια φυλή έκανε πιθανώς τη συμφωνία του Μανχάταν θα μπορούσε να υπολογίζει στους Ολλανδούς ως εμπορικούς εταίρους και πιθανούς συμμάχους στο μέλλον, κάνοντας τη συμφωνία πολύ πιο ήπια.

Ένα τελευταίο πράγμα που πρέπει να λάβουμε υπόψη, το οποίο περιπλέκει περαιτέρω την ιστορία της συμφωνίας του Μανχάταν, είναι η ιδεολογική διαφορά μεταξύ των Ευρωπαίων και των Ιθαγενών Αμερικανών σχετικά με την πώληση γης. Η πώληση μπορεί να φαίνεται ιδιαίτερα ασαφής, ακόμη και με μικρή τιμή, λόγω της δημοφιλούς αντίληψης ότι οι ιθαγενείς Αμερικανοί δεν θεωρούσαν τη γη ως ιδιοκτησία ή κάτι που θα μπορούσε να εμπορευτεί κάποιος και δεν είχαν ιδέα σε τι έμπαιναν. Αλλά αυτό δεν είναι ακριβές. «Οι Ευρωπαίοι άποικοι και οι πρώτοι Αμερικανοί παρεξήγησαν τις οικονομίες των φυλών και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας», λέει ο Robert J. Miller, ειδικός στο δίκαιο Αμερικανών Ινδιάνων στη Νομική Σχολή Lewis & Clark, στη Νομική Επιθεώρηση του Όρεγκον. «Ακόμα και σήμερα, φαίνεται να υπάρχει σχεδόν καθολική παρανόηση ότι η κουλτούρα των Αμερικανών Ινδιάνων δεν είχε και δεν έχει ακόμη καμία εκτίμηση ή κατανόηση της ιδιοκτησίας ιδιωτικής ιδιοκτησίας και της ελεύθερης αγοράς, ή άλλων καπιταλιστικών οικονομικών δραστηριοτήτων. Αυτή η λανθασμένη ιδέα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια».

Στην πραγματικότητα, λέει ο Miller, οι Ινδιάνοι της Αμερικής εμπλέκονταν συνεχώς σε καταστάσεις ελεύθερου εμπορίου πριν και μετά την ευρωπαϊκή επαφή και, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της γης που ζούσαν οι θεωρούνταν φυλετική γη που ανήκε στη φυλή ή σε όλα τα μέλη της φυλής από κοινού, σχεδόν όλες οι φυλές αναγνώριζαν διάφορες μορφές μόνιμων ή ημιμόνιμων ιδιωτικών δικαιωμάτων στη γη. Τα μεμονωμένα μέλη της φυλής μπορούσαν να αποκτήσουν και να ασκήσουν δικαιώματα χρήσης σε συγκεκριμένα κομμάτια γης (φυλετικά και μη), σπίτια και πολύτιμα φυτά όπως μούρα, οπωροφόρα δέντρα και καρπούς, τόσο μέσω κληρονομικών δικαιωμάτων όσο και αγοράζοντας και πουλώντας.

Στο Law in American History: Volume 1, ο καθηγητής νομικής G. Edward White ερμηνεύει την «πώληση» του Μανχάταν από τη σκοπιά των Ινδιάνων ως «δεν εγκαταλείπουν το νησί, αλλά απλώς υποδέχονται τους Ολλανδούς ως πρόσθετους κατοίκους», στο πλαίσιο ενός συστήματος δικαιωμάτων ιδιοκτησίας που ήταν διαφορετικό από αυτό των Ευρωπαίων, αλλά όχι ανύπαρκτο. Πιστεύει ότι «επέτρεψαν στους Ολλανδούς να ασκήσουν αυτό που θεωρούσαν δικαιώματα κυνηγιού ή χρήσης στο νησί» και κράτησαν τα δικά τους δικαιώματα, οπότε η συμφωνία φαίνεται πολύ καλύτερη για τους Ιθαγενείς από ό,τι θα μας έλεγε ο μύθος.