Ανακαλύφθηκε προϊστορική παγίδα από κινούμενη άμμο – Είχε λείψανα ελεφάντων που πέθαναν πριν από 1 εκατ. χρόνια

 

Ερευνητές ανακάλυψαν τα υπολείμματα μίας προϊστορικής «παγίδας από κινούμενη άμμο», η οποία εικάζεται ότι προκάλεσε τον θάνατο ελεφάντων, πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια.

Σε μια μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Iberian Geology, η ομάδα των μελετητών από ερευνητικά κέντρα της Ισπανίας, εξέτασε έναν αρχαιολογικό τόπο, την Fuente Nueva 3 (FN3), στην επαρχία της Γρανάδας, νότια της Ισπανίας.

Στην περιοχή διατηρούνται κάποιες από τις αρχαιότερες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας στη Δυτική Ευρώπη, με την μορφή λαξευμένης πέτρας, χρονολογούμενης περίπου 1.4 εκατομμύριο χρόνια στο παρελθόν. Επιπλέον, διατηρούνται εργαλεία χειρός, ακατέργαστες πέτρες που χρησιμοποιούνταν ως εργαλεία κρούσης για τη θραύση οστών και την εκμαίευση του μυελού.

Μπορούσαν επίσης, να χρησιμοποιηθούν ως όπλα για να διώξουν πιθανούς εχθρούς.

Εκτός από τα παραπάνω, στην περιοχή υπάρχουν πολυάριθμα απολιθώματα μεγάλων θηλαστικών, ορισμένα από τα οποία φέρουν ανθρώπινα αποτυπώματα, που παραπέμπουν στις διεργασίες του γδαρσίματος, της σφαγής και της επεξεργασίας του μυελού των οστών. Υπάρχουν επίσης οστά που φέρουν σημάδια από δόντια που δημιουργήθηκαν από σαρκοβόρα αρπακτικά.

Η ανάλυση των αρχαιολογικών στρωμάτων κάτω από το έδαφος, αποκάλυψε ότι ένα από αυτά αποτελείται από πολύ λεπτή άμμο.  Η λεπτή άμμος που συσσωρεύθηκε κοντά σε μία προϊστορική λίμνη που υπήρξε κάποτε στην περιοχή, θα μπορούσε να είναι κινούμενη άμμος, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Από την μελέτη προκύπτει πως, αυτή η φυσικά κινούμενη άμμος είχε παγιδεύσει μεγάλα προϊστορικά φυτοφάγα, όπως ένα εξαφανισμένο είδος ελέφαντα, τον Mammuthus meridionalis, λείψανα του οποίου διατηρούνται στο στρώμα της άμμου, χάρη στο σημαντικό βάρος των άκρων του.

Ο εγκλωβισμός και η καταδίκη των μεγαλόσωμων φυτοφάγων

Η ανάλυση των ευρημάτων στο στρώμα άμμου οδηγεί τους συγγραφείς στην υπόθεση ότι, οι μισοβυθισμένοι σκελετοί των «μεγάλων φυτοφάγων», τα οποία περιστασιακά εγκλωβίζονταν στην άμμο, προσέλκυαν αρπακτικά.  Μεταξύ των αρπακτικών που θήρευαν τα κουφάρια των ελεφάντων ήταν οι ύαινες, καθώς και προϊστορικοί άνθρωποι, οι οποίοι τρέφονταν από τα άτυχα ζώα.

Η δραστηριότητα αυτή υποδηλώνεται από την παρουσία πέτρινων λαξευτών εργαλείων που άφηναν πίσω τους οι άνθρωποι καθώς και από κοπρόλιθους (γεωλογικά απολιθώματα των απεκκρίσεων των ζώων), οι οποίοι συσχετίζονται με τα ευρήματα των μεγάλων φυτοφάγων.

«Πιθανώς, η κινούμενη άμμος έγινε θανάσιμη παγίδα για την άγρια ζωή», σημειώνουν στην μελέτη τους οι συγγραφείς. «Αφού τα ζώα βούλιαζαν στην κινούμενη άμμο, αυξανόταν το ιξώδες του ιζήματος λόγω του διαχωρισμού της κινούμενης άμμου σε δύο φάσεις: μια φάση πλούσια σε νερό και μια φάση πλούσια σε άμμο. Αυτό προκαλούσε την ταχύτερη καταβύθιση του ζώου στην κινούμενη άμμο, καθώς εκείνο πάσχιζε ν’ αποδράσει απ’ την παγίδα».

«Στο περιβάλλον αυτό, το ιξώδες (η πυκνότητα) φτάνει σε τόσο υψηλά επίπεδα, ώστε απαιτείται από το ζώο να καταβάλλει τρεις φορές τη δύναμη του βάρους του, προκειμένου ν’ απελευθερωθεί από το ίζημα», εξηγούν οι συγγραφείς.

Ενώ ωστόσο, η κινούμενη άμμος ήταν μοιραία για τα μεγαλόσωμα χορτοφάγα, οι ύαινες και οι προϊστορικοί άνθρωποι ήταν εμφανώς ικανοί να κινούνται στην επιφάνεια, χωρίς τον κίνδυνο καταβύθισης.

«Ο εγκλωβισμός στη λάσπη είναι ένα σχετικά συνηθισμένο φαινόμενο στην Αφρική σήμερα, επειδή οι ελέφαντες και άλλα μεγάλα θηλαστικά εισέρχονται, κατά τις περιόδους ξηρασίας, σε αποξηραμένα φράγματα, σε αναζήτηση πόσιμου νερού και λασπόλουτρων», σημειώνουν οι συγγραφείς.

«Τα γιγάντια, γυμνά ζώα όπως είναι οι ελέφαντες, οι ρινόκεροι και οι ιπποπόταμοι, συνήθως βουλιάζουν στη λάσπη για τη θερμορύθμιση και την προστασία από δαγκώματα εντόμων και παρασίτων. Όμως, το μεγάλο τους μέγεθος τα θέτει στον κίνδυνο εγκλωβισμού στη λάσπη», παρατηρούν οι συγγραφείς.

Το πόρισμα ορόσημο

Στην μελέτη τους, οι ερευνητές τονίζουν ένα πρόσφατο περιστατικό εγκλωβισμού, στο οποίο η μητέρα ελέφαντας και το μικρό της, παγιδεύτηκαν σε μια τρύπα με λάσπη, το 2019, κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας στο Εθνικό Πάρκο της Ζιμπάμπουε, Mana Pools: «Τελικά, το μικρό κατασπαράχθηκε από μια αγέλη υαινών, ενώ η μητέρα υπέκυψε λίγες μέρες αργότερα, λόγω της αφυδάτωσης», γράφουν.

Τα πορίσματα της πρόσφατης μελέτης αποτελούν “κορυφαίο  ορόσημο” στην κατανόηση των στρατηγικών επιβίωσης των πρώτων Ευρωπαίων, ρίχνοντας φως στον ανταγωνισμό τους με τις ύαινες για την πρόσβαση στο κρέας των νεκρών ζώων, σύμφωνα με τους ερευνητές.

«Είναι η πρώτη φορά που μία φυσική παγίδα, με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, περιγράφεται σε ένα απολίθωμα υψηλού ενδιαφέροντος για την ανθρώπινη εξέλιξη», δήλωσαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μάλαγα στην Ισπανία.