Πραξικόπημα στην Τουρκία - 8 χρόνια μετά: Έλληνας στρατιωτικός αποκαλύπτει άγνωστες ιστορίες

Πραξικόπημα στην Τουρκία 2016-2024: Η καθοριστική προδοσία ενός πιλότου, ο «ψιλιασμένος» Ερντογάν, ο ρόλος των ιμάμηδων και το σχέδιο των πραξικοπηματιών 

Μια νύχτα, που στοιχειώνει εδώ και 8 χρόνια όλες τις τουρκικές νύχτες και…μέρες, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στην πολιτικοκοινωνική σκηνή της γειτονικής μας χώρας.

Η απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Ερντογάν στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2016 ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται από το καθεστώς του «σουλτάνου» ως απειλή για ανάλογες επιχειρήσεις, αλλά και ως πρόσχημα για περαιτέρω αυταρχισμό, συγκεντρωτισμό και εκκαθαρίσεις.

Σήμερα συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από την απόπειρα του πραξικοπήματος της νύχτας της 15ης προς 16η Ιουλίου 2016 στην Τουρκία και το ερώτημα που παραμένει είναι εάν συνεχίζει να υφίσταται κίνδυνος για παρόμοια ενέργεια ανατροπής εναντίον του Ερντογάν.

Μια ελληνική μαρτυρία

Το Newsbomb.gr απευθύνθηκε στον αμυντικό αναλυτή, Λάζαρο Καμπουρίδη*, Αντιστράτηγο ε.α, ο οποίος εκείνη την περίοδο υπηρετούσε ως Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα.

«Την περίοδο εκείνη υπηρετούσα ως Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα. Μήνες πριν υπήρχε ένας γενικευμένος ψίθυρος που περί απόπειρας ανατροπής. Μάλιστα υπήρχαν Τούρκοι αξιωματικοί οι οποίοι σε συζητήσεις με τους ξένους Ακολούθους Άμυνας άφηναν σχετικά υπονοούμενα.

Ο Ερντογάν είχε διαρρεύσει σκόπιμα ένα μήνα πριν την απόπειρα, ότι στην καλοκαιρινή συνεδρίαση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου (ΑΣΣ) θα απέπεμπε όλους τους Γκιουλενιστές αξιωματικούς. Η είδηση αυτή ήταν καταλυτική για την επίσπευση της απόπειρας ανατροπής του Ερντογάν από τους πραξικοπηματίες καθώς αυτοί θεωρούσαν δεδομένη την αποπομπή τους από το στράτευμα στις επερχόμενες κρίσεις», αποκαλύπτει ο κ. Καμπουρίδης 

Η καθοριστική προδοσία και η ανατροπή

Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα άλλο καθοριστικό σημείο ανατροπής της σχεδίασης των πραξικοπηματιών, αποτέλεσε η είδηση ότι η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΜΙΤ) είχε πληροφορηθεί για το πραξικόπημα από πιλότο επιθετικού ελικοπτέρου ο οποίος αν και αρχικά δέχθηκε την συμμετοχή του για πτήσεις και βολές πάνω από την Άγκυρα τη νύχτα της 15ης Ιουλίου στη συνέχεια άλλαξε στρατόπεδο και έδωσε την πληροφορία της απόπειρας. «Η διαρροή αυτή έμελλε να είναι το καθοριστικό σημείο για την επακόλουθη αλληλουχία λαθών από τους σχεδιαστές και εκτελεστές της απόπειρας αφού θα έπρεπε η κινητοποίηση των μέσων μάχης στην τουρκική επικράτεια να γίνει όχι το πρωινό του Σαββάτου της 16ης Ιουλίου αλλά το βράδυ της Παρασκευής (15η Ιουλίου). Δηλαδή, τις ώρες όπου οι δρόμοι της Άγκυρας και της Κων/πολης θα ήταν γεμάτοι από κόσμο», εξηγεί ο Έλληνας Αντιστράτηγος (ε.α.).

«Με βρήκαν στο κέντρο της Άγκυρας, περικύκλωσαν όλα τα κυβερνητικά κτήρια»

Στη συνέχεια της εξιστόρησής του ο κ. Καμπουρίδης μοιράζεται με το Newsbomb.gr λεπτό προς λεπτό όλα όσα είδε: «Οι κινητοποιήσεις των εμπλεκομένων στρατιωτικών τμημάτων – μέσων με βρήκαν στο κέντρο της Άγκυρας και έγινα μάρτυρας του τρόπου με τον οποίο στρατιωτικά τμήματα της Προεδρικής Φρουράς και της 28ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας του Μαμάκ περικύκλωσαν όλα τα κυβερνητικά κτήρια, το κτίριο της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και του Γενικού Επιτελείου. Ήταν πρωτοφανής η εικόνα των φαλαγγών αρμάτων και μηχανοκίνητων οχημάτων που συνάντησα στους δρόμους που οδηγούσαν προς το κέντρο της πόλης, καθώς έβλεπες τους σαστισμένους οδηγούς των πολιτικών οχημάτων να κινούνται νυχτερινές ώρες ανάμεσα σε άρματα.

Όταν ακολούθησα τις φάλαγγες της 28ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας προς το κέντρο της Άγκυρας, συνειδητοποίησα ότι το ερντογανικό σύστημα για ένα δίωρο περίπου δεν είχε τρόπο αντίδρασης αφού τα μέσα μάχης έφτασαν με σχετική ευκολία στην περιοχή των κυβερνητικών κτιρίων δηλαδή στην περιοχή όπου σχεδιάσθηκε η υλοποίηση της «ζώνης απομόνωσης» του διοικητικού κέντρου της πρωτεύουσας. Η ζώνη αυτή φαίνεται ότι κρίθηκε απαραίτητη ώστε να απαγορεύεται η προσέγγιση πολιτών αφού το συγκεντρωμένο πλήθος αποτελούσε αποτρεπτικό παράγοντα στην αποτελεσματικότητα της απόπειρας. Αρχικά η αστυνομία παρείχε διευκόλυνση στα άρματα και στα οχήματα στην κίνησή τους προς το κέντρο. Επειδή εισήλθα στη «ζώνη απομόνωσης» παρατήρησα ότι, υπήρχαν άνδρες με πολιτική περιβολή οι οποίοι απέτρεπαν την προσέγγιση του πλήθους επικαλούμενοι λόγους ασφαλείας».

Γιατί απέτυχε η απόπειρα πραξικοπήματος

Ο κ. Καμπουρίδης αποδίδει την αποτυχία της απόπειρας πραξικοπήματος στην αδυναμία των πραξικοπηματιών να συλλάβουν ζωντανό τον Ερντογάν, αφού, όπως είπε στο Newsbomb.gr, αυτό προέβλεπε το σχέδιό τους. Συνάμα η μετάδοση μηνύματος μέσω τηλεφώνου από τον Τούρκο Πρόεδρο λίγο μετά τα μεσάνυχτα, αποτέλεσε, σύμφωνα με τον ίδιο, το καθοριστικό σημείο αποτυχίας της απόπειρας, καθώς στη συνέχεια ακολούθησε πλημμυρίδα κόσμου στους δρόμους της Άγκυρας αλλά και άλλων πόλεων με το γνωστό αποτέλεσμα.

Ο Έλληνας στρατιωτικός συνεχίζει εξηγώντας και τα λάθη που έγιναν:

«Ο Ερντογάν γνώριζε ότι είχε σχεδιασθεί απόπειρα και είχε λάβει τα μέτρα του. Το βασικότερο, είχε οργανώσει τους ψηφοφόρους του μέσω των Τοπικών Οργανώσεων του κόμματός του (ΑΚΡ), ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ιμάμηδες οι οποίοι καλούσαν τον κόσμο σε κινητοποίηση με ανακοινώσεις με μεγάφωνα από τα τζαμιά αλλά και οι άνδρες της SADAT (Οργάνωση Εκπαίδευσης Ισλαμιστών Μισθοφόρων) στον έλεγχο των οδών λίγες ώρες μετά την εκδήλωση της απόπειρας.

Με την άφιξή μου στο στρατόπεδο του Κέντρου Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων, παρατήρησα ότι οι πύλες ήταν κλειστές και δεν έγινε εκμετάλλευση από τους πραξικοπηματίες των 190 αρμάτων και μηχανοκίνητων οχημάτων του Κέντρου τα οποία αρχικά είχαν σχεδιασθεί να χρησιμοποιηθούν στην περικύκλωση του διοικητικού κέντρου της Άγκυρας.

Αυτός ήταν και ο λόγος που αναγκάσθηκαν οι πραξικοπηματίες να χρησιμοποιήσουν περισσότερο αεροσκάφη F-16 της Κύριας Αεροπορικής Βάσης του Ακιντζί και της Διοίκησης Αεροπορίας Στρατού-Κέντρου Εκπαίδευσης – 1ης Ταξιαρχίας Αεροπορίας Στρατού/Γκιουβερντζινλίκ».

Σύμφωνα με τον κ. Καμπουρίδη, η διστακτικότητα των πραξικοπηματιών να χρησιμοποιήσουν πυρά εναντίον του πλήθους, αποτέλεσε επίσης καθοριστικό παράγοντα αποτυχίας όχι μόνο στο κέντρο της Άγκυρας αλλά και στον έλεγχο των δύο γεφυρών του Βοσπόρου από την 66η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία αλλά και την 2η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία στην Κων/πολη.

Τι ακολούθησε της απόπειρας και ο ρόλος των Κεμαλιστών

Ο Ερντογάν μετά από την απόπειρα δαιμονοποίησε τον Γκιουλενισμό, όπως υπογραμμίζει ο κ. Καμπουρίδης, και απέδωσε την επιχείρηση ανατροπής στους οπαδούς του Γκιουλέν. «Στην πραγματικότητα η πλειοψηφία των πραξικοπηματιών ήταν Κεμαλιστές. Γνώριζα προσωπικά τέσσερις Τούρκους ανωτάτους αξιωματικούς οι οποίοι ήταν Κεμαλιστές και οι οποίοι ήταν από τα βασικά στελέχη της σχεδίασης της ανατροπής», αποκαλύπτει στο Newsbomb.gr.

«Η αποτυχία του πραξικοπήματος ανέδειξε μία νέα ημέρα για το μέλλον της Τουρκίας. Ακολούθησαν αποπομπές δεκάδων χιλιάδων στελεχών του στρατεύματος και μέτρα πλήρους πολιτικού ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων. Ως αποτέλεσμα τούτου, μειώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η ποιότητα των υψηλόβαθμων στελεχών αφού αποπέμφθηκε μεγάλος αριθμός επιχειρησιακών αξιωματικών και ο Ερντογάν πλέον επιδιώκει από τότε την δημιουργία νέου στρατεύματος αφοσιωμένο στον ίδιο με την αξιοσύνη των στελεχών να τίθεται σε δεύτερη μοίρα.

Ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται πλέον το στράτευμα και επιδιώκει να το έχει απασχολημένο σε επιχειρήσεις εκτός χώρας ενώ τις επιχειρήσεις εντός τουρκικής επικράτειας τις αναλαμβάνει πλέον το Υπουργείο Εσωτερικών με την Στρατοχωροφυλακή και τις Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων της Αστυνομίας. Ένας από τους λόγους αποπομπής του πρώην Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Χουλουσί Ακάρ από το πόστο του ως Υπουργός Εθνικής Άμυνας αποδίδεται και στην μεγάλη δημοφιλία που είχε στο στράτευμα», εξηγεί τα επακόλουθα ο κ. Καμπουρίδης.

Μπορεί να υπάρξει κάτι αντίστοιχο στις μέρες μας; Στο ερώτημα αυτό του Newsbomb.gr ο Λάζαρος Καμπουρίδης ήταν κατηγορηματικός: «Πλέον ο Ερντογάν ελέγχει πλήρως τις Ένοπλες Δυνάμεις. Καμία δυναμική πιθανής νέας απόπειρας δεν υφίσταται. Όμως ο Τούρκος Πρόεδρος είναι καταδικασμένος να συνεχίζει να ζει με τον φόβο ενός νέου πραξικοπήματος και πλέον ο μεγαλύτερος εφιάλτης του είναι η αντιμετώπιση της φτωχοποίησης της κοινωνίας η οποία όσο πάει και γίνεται δραματικότερη».

Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreigner Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.