Η Μάχη του Στάλινγκραντ, η μεγαλύτερη πολεμική σύγκρουση στην ιστορία

  Η μάχη του Στάλινγκραντ σηματοδότησε το σημείο καμπής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου,

θέτοντας το σκηνικό για την προέλαση του Κόκκινου Στρατού στο Βερολίνο.

 

Η πικρή, κολοσσιαία μάχη του Στάλινγκραντ ήταν το βασικό σημείο καμπής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ανοίγοντας το δρόμο για την τελική ήττα της ναζιστικής Γερμανίας.

Από τις 17 Ιουλίου του 1942 (σύμφωνα με αναφορά του Επιτελείου της ρωσικής 62ης Στρατιάς, το βράδυ της 16ης Ιουλίου, γερμανικά σώματα πέρασαν τον ποταμό Τσιρ και επιτέθηκαν στις σοβιετικές δυνάμεις. Την επόμενη ημέρα, σώματα της ρωσικής 192ης μεραρχίας πεζικού συγκρούστηκαν με τις χιτλερικές δυνάμεις στο χωριό Πρόνιν) έως τον Φεβρουάριο του 1943, η Μάχη του Στάλινγκραντ ήταν η μεγαλύτερη μάχη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου -και στην ιστορία του πολέμου. Εκατομμύρια σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν, ανακοινώθηκαν αγνοούμενοι ή αιχμαλωτίστηκαν σε αυτή που ήταν ίσως η πιο βάναυση μάχη στη σύγχρονη ιστορία.

 

Πτώματα καλυμμένα από το χιόνι στο Στάλινγκραντ.

Η Μάχη του Στάλινγκραντ, ένα φρικτό μνημείο της ανθρώπινης ικανότητας για βία και επιβίωση, σημαδεύτηκε από τεράστιες απώλειες αμάχων, εκτελέσεις υποχωρούντων στρατιωτών από τους ίδιους τους διοικητές τους, ενώ αναφέρθηκαν ακόμη και κανιβαλισμοί.

Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι περίπου 1,1 εκατομμύριο Σοβιετικοί στρατιώτες σκοτώθηκαν, είναι αγνοούμενοι ή τραυματίστηκαν στο Στάλινγκραντ, επιπλέον των χιλιάδων αμάχων που χάθηκαν. Οι εκτιμήσεις για τα θύματα του Άξονα κυμαίνονται από 400.000 έως και 800.000 νεκρούς, αγνοούμενους ή τραυματίες.
 

Ο εκπληκτικός αριθμός σημαίνει ότι οι απώλειες των Σοβιετικών σε αυτή τη μάχη αντιπροσώπευαν σχεδόν το 3% των συνολικών απωλειών παγκοσμίως σε ολόκληρο τον πόλεμο. Περισσότεροι Σοβιετικοί σκοτώθηκαν σε αυτή τη μάχη, απ' ότι Αμερικανοί σε όλο τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα

 

Συντρίμμια αεροπλάνου στο Στάλινγκραντ

Μέχρι τη Μάχη του Στάλινγκραντ, η ναζιστική Βέρμαχτ είχε ήδη πολλές αποτυχίες στη Ρωσία. Τον Ιούνιο του 1941, οι Ναζί είχαν ξεκινήσει την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα (το όνομά της προέρχεται από τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσα), μια αποτυχημένη εισβολή στη Σοβιετική Ένωση. Αποστέλλοντας περίπου 3 ή 4 εκατομμύρια στρατιώτες στο Ανατολικό Μέτωπο, ο Χίτλερ ήλπιζε σε μια γρήγορη νίκη.

Ήταν μια ολική προσπάθεια να συντρίψει τη σοβιετική απειλή καταλαμβάνοντας την Ουκρανία στο νότο, την πόλη του Λένινγκραντ -σημερινή Αγία Πετρούπολη- στα βόρεια και την πρωτεύουσά της, τη Μόσχας.

Παρά τις αρχικές επιτυχίες, η πολεμική μηχανή των Ναζί σταμάτησε μεριά μόλις μίλια μακριά από τη Μόσχα. Βαλτομένοι από τη σκληρή σοβιετική αντίσταση και τον βάναυσο ρωσικό χειμώνα, τελικά, οι Ναζί απωθήθηκαν από την αντεπίθεση των Σοβιετικών. Η επιχείρηση ήταν αποτυχημένη. Ωστόσο, την άνοιξη του 1942, ο Χίτλερ ήταν έτοιμος να προσπαθήσει ξανά.

Επιχείρηση Μπλε: Με τα μάτια στο Στάλινγκραντ

 

Ρώσος στρατιώτης υψώνει τη σοβιετική σημαία στο Στάλινγκραντ

 

Στην Οδηγία Νο. 41 του Απριλίου, ακολουθώντας αυτό που αποκάλεσε "μεγάλη αμυντική επιτυχία", ο Χίτλερ έγραψε, "[Η Σοβιετική Ένωση] έχει ξοδέψει κατά τη διάρκεια του χειμώνα το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων που προορίζονταν για μεταγενέστερες επιχειρήσεις. Μόλις ο καιρός και η κατάσταση του εδάφους το επιτρέπει, πρέπει να πάρουμε ξανά την πρωτοβουλία και μέσω της ανωτερότητας της γερμανικής ηγεσίας και του Γερμανού στρατιώτη να επιβάλουμε τη θέλησή μας στον εχθρό".

Στη διαταγή, ο Χίτλερ πρόσθεσε ότι "θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να φτάσουμε το ίδιο το Στάλινγκραντ ή τουλάχιστον να τεθεί η πόλη κάτω από πυρά από το βαρύ πυροβολικό, ώστε να μην είναι πλέον χρήσιμο ως βιομηχανικό ή επικοινωνιακό κέντρο".

Αυτές οι οδηγίες οδήγησαν στην Επιχείρηση Μπλε (Fall Blau, στα γερμανικά), την επίθεση των Ναζί το καλοκαίρι του '42 με σκοπό την κατάληψη των κοιτασμάτων πετρελαίου των Σοβιετικών στον Καύκασο, καθώς και της βιομηχανικής πόλης του Στάλινγκραντ στα νοτιοανατολικά της Σοβιετικής Ένωσης.

Σε αντίθεση με την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα ένα χρόνο νωρίτερα, της οποίας σκοπός ήταν να εξαφανίσει τον στρατό της Σοβιετικής Ένωσης και να εξαλείψει τους εβραϊκούς και άλλους μειονοτικούς πληθυσμούς της από πόλη σε πόλη και χωριό σε χωριό, ο Χίτλερ ήθελε να συντρίψει οικονομικά τους Σοβιετικούς καταλαμβάνοντας το Στάλινγκραντ.

Η πόλη του Στάλινγκραντ -σήμερα ονομάζεται Βόλγκογκραντ- ήταν εξαιρετικά σημαντική για την οικονομία και την πολεμική στρατηγική της ΕΣΣΔ. Ήταν ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα της χώρας, παράγοντας εξοπλισμό και μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών. Έλεγχε επίσης τον ποταμό Βόλγα, μια σημαντική ναυτιλιακή οδός για τη μεταφορά εξοπλισμού και προμηθειών από την πυκνότερη και πιο οικονομικά ευημερούσα Δύση στη λιγότερο κατοικημένη αλλά πλούσια σε πόρους ανατολή.

Το πιο σημαντικό, το Στάλινγκραντ πήρε το όνομά του από τον ίδιο τον Σοβιετικό ηγέτη -και μόνο για αυτόν, αποτελούσε σημαντικό στόχο. Ο Χίτλερ είχε εμμονή με την κατάληψη της πόλης που είχε το όνομα του Σοβιετικού δικτάτορα και ο Στάλιν δεν ήθελε να την αφήσει να πέσει στα χέρια των Γερμανών.

Πρελούδιο στη μάχη του Στάλινγκραντ

 

Στρατιώτες αντιμέτωποι με μια έκρηξη στη μάχη του Στάλινγκραντ

Κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα, οι δυνάμεις του Άξονα είχαν επιχειρήσει αρκετές μεγάλες κυκλωτικές κινήσεις κατά των Σοβιετικών, με πρόωρη και θανατηφόρα επιτυχία. Από την πλευρά τους, οι Σοβιετικοί είχαν μάθει να αντιμετωπίζουν αυτές τις προσπάθειες και είχαν γίνει έμπειροι στις εκκενώσεις και την τακτική τοποθέτηση στρατευμάτων για να αποφύγουν να περικυκλωθούν.

Παρόλα αυτά, ο Χίτλερ παρενέβη προσωπικά και διέταξε μια μεγάλη κυκλωτική κατάληψη του Στάλινγκραντ, με σκοπό να καταλάβει την πόλη. Από τα δυτικά, ο στρατηγός Φρίντριχ Πάουλους πλησίασε με 330.000 άνδρες της 6ης Στρατιάς. Από το νότο, με εντολή του Χίτλερ να εκτραπεί από την αρχική της αποστολή, η 4η Στρατιά Πάντσερ του στρατηγού Χέρμαν Χοθ αποτέλεσε τον άλλο βραχίονα της επίθεσης.

Εν τω μεταξύ, οι Σοβιετικοί διοικητές προετοιμάστηκαν εκκενώνοντας αμάχους και αρχίζοντας να οργανώνουν τα στρατεύματά τους για μια στρατηγική υποχώρηση που θα απέφευγε μια καταστροφική περικύκλωση, όπως είχαν μάθει να κάνουν με επιτυχία τον προηγούμενο χρόνο.

Με μια τεράστια έκταση γης που εκτείνεται χιλιάδες μίλια πίσω από τις γραμμές του μετώπου, η στρατηγική της σταδιακής υποχώρησης ανατολικά ήταν βασικό μέρος της επιτυχίας της Ρωσίας ένα χρόνο νωρίτερα.

"Ούτε ένα βήμα πίσω"

 

Ένας νεκρός στρατιώτης πιασμένος στα συρματοπλέγματα ενώ τα τεθωρακισμένα στο βάθος προελαύνουν

Τα σχέδια του Στάλιν όμως άλλαξαν. Τον Ιούλιο του 1942, εξέδωσε τη Διαταγή Νο. 227, με την οποία διέταξε τα στρατεύματά του να μην κάνουν "ούτε ένα βήμα πίσω", δίνοντας εντολή στους διοικητές να "εξαλείψουν αποφασιστικά τη στάση υποχώρησης στα στρατεύματα". Ο Κόκκινος Στρατός δε θα υποχωρούσε μπροστά στην επίθεση των Γερμανών. Θα στεκόταν και θα πολεμούσε.

Για να κάνει τα πράγματα χειρότερα, ακύρωσε και την εκκένωση των αμάχων, αναγκάζοντάς τους να παραμείνουν στο Στάλινγκραντ και να πολεμήσουν δίπλα στους στρατιώτες. Εικάζεται ότι ο Στάλιν πίστευε ότι οι στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού θα πολεμούσαν πιο σκληρά αν οι άμαχοι αναγκάζονταν να μείνουν, δίνοντας περισσότερα στη μάχη απ' ό,τι θα έκαναν αν προστάτευαν μόνο άδεια κτίρια.

Η αρχική γερμανική επίθεση στο Στάλινγκραντ ακινητοποίησε τις σοβιετικές δυνάμεις, καθώς περίμεναν ότι οι Ναζί θα παρέμεναν επικεντρωμένοι στη Μόσχα. Η ναζιστική πολεμική μηχανή συνέχισε να προελαύνει γρήγορα και, μέχρι τον Αύγουστο, ο στρατηγός Πάουλους είχε φτάσει στα προάστια του Στάλινγκραντ.

Οι στρατοί του Άξονα προχώρησαν στην ισοπέδωση της πόλης με βίαιους βομβαρδισμούς πυροβολικού και αεροσκαφών, σκοτώνοντας χιλιάδες και κάνοντας τους δρόμους απροσπέλαστους από τα συντρίμμια ακόμη και από τα τεθωρακισμένα.

Ως απάντηση, η Σοβιετική 62η Στρατιά παρατάχθηκε ξανά στο κέντρο της πόλης και ετοιμάστηκε να αντισταθεί στο πεζικό των Ναζί. Προσκολλημένοι στη δυτική όχθη του ποταμού Βόλγα, η μόνη επιλογή ανεφοδιασμού των Σοβιετικών ήταν οι φορτηγίδες που διέσχιζαν τον ποταμό από τα ανατολικά.

Χρόνια αργότερα, ο 19χρονος τότε στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού Konstantin Duvanov ανέφερε τις σκηνές θανάτου στο ποτάμι.

"Όλα είχαν πάρει φωτιά. Η όχθη του ποταμού ήταν καλυμμένη με νεκρά ψάρια ανακατεμένα με ανθρώπινα κεφάλια, χέρια και πόδια, όλα στην παραλία. Ήταν τα λείψανα ανθρώπων που εκκενώνονταν πέρα ​​από τον Βόλγα, όταν βομβαρδίστηκαν".

Βαναυσότητα και από τις δύο πλευρές

 

Σοβιετικοί στρατιώτες με καμουφλάζ χειμώνα στο Στάλινγκραντ. Στα αριστερά, ο διάσημος Σοβιετικός ελεύθερος σκοπευτής Βασίλι Ζάιτσεφ.

Μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι σοβιετικές και οι ναζιστικές δυνάμεις είχαν εμπλακεί σε σκληρές, κλειστές μάχες στους δρόμους, τα σπίτια, τα εργοστάσια, ακόμη και σε μεμονωμένα δωμάτια.

Φαινόταν ότι οι Γερμανοί είχαν το πάνω χέρι. Όταν έφτασε ο Σοβιετικός στρατηγός Βασίλι Τσούικοφ για να αναλάβει τη διοίκηση, η κατάσταση γινόταν όλο και πιο απελπιστική για τους Σοβιετικούς. Η μόνη τους επιλογή ήταν να κάνουν μια τελευταία προσπάθεια για να κερδίσουν χρόνο για μια σοβιετική αντεπίθεση.

Λαμβάνοντας υπόψη τη δεινή κατάστασή τους και απογοητευμένος που τρεις από τους διοικητές του που διέφυγαν για να σώσουν τη ζωή τους, ο Τσούικοφ επέλεξε τις πιο βάναυσες μεθόδους που μπορεί να φανταστεί κανείς για να υπερασπιστεί την πόλη. "Αρχίσαμε αμέσως τις πιο σκληρές δυνατές ενέργειες ενάντια στους δειλούς", έγραψε αργότερα.

"Στις 14 πυροβόλησα τον διοικητή ενός συντάγματος και τον επίτροπό του, και λίγο αργότερα πυροβόλησα δύο διοικητές ταξιαρχιών και τους επιτρόπους τους".

Αν και αυτή η τακτική ήταν στοιχείο της σοβιετικής μεθόδου, ήταν οι ναζιστικές θηριωδίες που συνέβαλαν στην πεισματική υπεράσπιση του Στάλινγκραντ από τους Σοβιετικούς. Ο Γερμανός ιστορικός Γιόχεν Χέλμπεκ γράφει ότι ο αριθμός των Σοβιετικών στρατιωτών που πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν από τους ίδιους τους διοικητές τους λόγω δειλίας είναι υπερβολικός. Αντίθετα, αναφέρει τον θρυλικό Σοβιετικό ελεύθερο σκοπευτή Βασίλι Ζάιτσεφ, ο οποίος είπε το να βλέπουν "νεαρά κορίτσι και παιδιά να κρέμονται από τα δέντρα στο πάρκο..." είναι αυτό που πραγματικά παρακίνησε τις σοβιετικές δυνάμεις.

Ένας άλλος Σοβιετικός στρατιώτης ανέφερε έναν πεσμένο συνομήλικό του "του οποίου το δέρμα και τα νύχια στο δεξί του χέρι είχαν κοπεί εντελώς. Τα μάτια του είχαν καεί και είχε μια πληγή στον αριστερό του κρόταφο από ένα καυτό κομμάτι σιδήρου. Το δεξί μισό του προσώπου του είχε καλυφθεί με εύφλεκτο υγρό και είχε αναφλεγεί".

Η τελευταία αντίσταση των Σοβιετικών στη μάχη του Στάλινγκραντ

 

Ότι απέμεινε από το αεροδρόμιο του Στάλινγκραντ

Μέχρι τον Οκτώβριο του 1942, η σοβιετική άμυνα ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Η σοβιετική θέση ήταν τόσο απελπιστική που οι στρατιώτες είχαν την πλάτη τους κυριολεκτικά στο ποτάμι.

Σε αυτό το σημείο, οι Γερμανοί πολυβολητές μπορούσαν να χτυπήσουν τις φορτηγίδες ανεφοδιασμού που διέσχιζαν τον ποταμό. Το μεγαλύτερο μέρος του Στάλινγκραντ βρισκόταν πλέον υπό τον έλεγχο των Γερμανών και φαινόταν ότι η μάχη επρόκειτο να τελειώσει.

Ωστόσο, τον Νοέμβριο, η τύχη των Σοβιετικών άρχισε να αλλάζει. Το γερμανικό ηθικό εξατμιζόταν λόγω των αυξανόμενων απωλειών, της σωματικής εξάντλησης και της προσέγγισης του ρωσικού χειμώνα. Οι σοβιετικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια αποφασιστική αντεπίθεση για την απελευθέρωση της πόλης.

Στις 19 Νοεμβρίου, μετά από ένα σχέδιο που δημιούργησε ο Σοβιετικός στρατηγός Γκεόργκι Ζούκοφ, οι Σοβιετικοί ξεκίνησαν την Επιχείρηση Ουρανός για την απελευθέρωση της πόλης. Ο Ζούκοφ ήταν ο εγκέφαλος της επίθεσης του Κόκκινου Στρατού και από τις δύο πλευρές της γερμανικής γραμμής επίθεσης με 500.000 στρατιώτες, 900 άρματα μάχης και 1.400 αεροσκάφη.

Η αντεπίθεση συγκλίθηκε τρεις ημέρες αργότερα στην πόλη Καλάτς στα δυτικά του Στάλινγκραντ, κόβοντας τις οδούς ανεφοδιασμού των Ναζί και παγιδεύοντας τον στρατηγό Πάουλους και τους 300.000 άνδρες του στην πόλη.

Η άρνηση του Χίτλερ να υποχωρήσει

 

Αεροφωτογραφία από γερμανικό βομβαρδιστικό πάνω από το Στάλινγκραντ

Περικυκλωμένη μέσα στο Στάλινγκραντ, η 6η ναζιστική Στρατιά αντιμετώπισε φρικτές συνθήκες. Ενάντια στις συμβουλές των επιτελών του, ο Χίτλερ διέταξε τον στρατηγό Πάουλους να μείνει στη θέση με κάθε κόστος.

Απαγορεύτηκε στον Πάουλους να προσπαθήσει να πολεμήσει δυτικά και έξω από την πόλη, και χωρίς να υπάρχει διαθέσιμο χερσαίο πέρασμα, οι στρατιώτες του έπρεπε να ανεφοδιαστούν με αεροπορικές ρίψεις από τη γερμανική Λούφτβαφφε.

Καθώς μπήκε ο χειμώνας, οι Γερμανοί μέσα στο Στάλινγκραντ είχαν παγώσει μέχρι θανάτου, είχαν ξεμείνει από προμήθειες και λιμοκτονούσαν με μικρές μερίδες. Τους έπληξε επιδημία τύφου, χωρίς διαθέσιμα φάρμακα. Ιστορίες κανιβαλισμού άρχισαν να διαδίδονται από την πόλη.

Τον Δεκέμβριο, έγινε μια προσπάθεια διάσωσης έξω από την πόλη. Αντί όμως για επίθεση σε δύο άξονες, ο Χίτλερ έστειλε τον Στρατάρχη Έριχ φον Μάνσταϊν, έναν από τους πιο λαμπρούς διοικητές του, να πολεμήσει στο Στάλινγκραντ, ενώ ο Πάουλους παρέμενε σταθερός στη θέση του μέσα στην πόλη. Η επιχείρηση ονομάστηκε Χειμερινή Καταιγίδα (Unternehmen Wintergewitter, στα γερμανικά).

Η παράδοση των Ναζί

 

Γερμανοί κρατούμενοι στους χιονισμένους δρόμους του Στάλινγκραντ μετά την ήττα τους

Τελικά, η 6η Ναζιστική Στρατιά είχε παγιδευτεί στη μάχη του Στάλινγκραντ για σχεδόν τρεις μήνες αντιμετωπίζοντας ασθένειες και πείνα, διέθετε ελάχιστα πυρομαχικά, και δεν έμενε παρά να πεθάνει μέσα στην πόλη. Περίπου 45.000 άνδρες είχαν ήδη αιχμαλωτιστεί και άλλοι 250.000 ήταν νεκροί μέσα και γύρω από την πόλη.

Οι προσπάθειες διάσωσης είχαν αποτύχει και η Λούφτβαφφε, η οποία έριχνε τις προμήθειες αεροπορικώς για να παράσχει τη μόνη διαθέσιμη τροφή στους παγιδευμένους Ναζί, μπορούσε να προμηθεύσει μόνο το 1/3 των αναγκαίων.

Στις 7 Ιανουαρίου 1943, οι Σοβιετικοί πρόσφεραν συμφωνία στον στρατηγό Πάουλους. Αν παραδινόταν εντός 24 ωρών, οι στρατιώτες του θα ήταν ασφαλείς, θα είχαν τροφή και θα τους έδιναν ιατρική περίθαλψη. Όμως ο Πάουλους, κατόπιν εντολής του ίδιου του Χίτλερ, αρνήθηκε. Οι Γερμανοί πίστευαν ότι με την παράταση της Μάχης του Στάλινγκραντ, θα αποδυνάμωναν τις προσπάθειες των Σοβιετικών στο υπόλοιπο Ανατολικό Μέτωπο.

Μέρες αργότερα, ο Χίτλερ πείσμωσε περισσότερο τον Πάουλους, στέλνοντάς του μήνυμα ότι είχε προαχθεί σε Στρατάρχη και υπενθυμίζοντάς του ότι κανένας που έφερε αυτόν τον υψηλό βαθμό δεν είχε παραδοθεί ποτέ. Παρ' όλα αυτά, ο Πάουλους παραδόθηκε άνευ όρων επίσημα την επόμενη μέρα, λέγοντας στους στρατηγούς του "δεν έχω σκοπό να αυτοκτονήσω για χάρη αυτού του του δεκανέα από τη Βοημία".

Ο ηττημένος στρατηγός

 

Ο Ναζί στρατηγός Friedrich Paulus βρέθηκε σε πολύ κακή κατάσταση μετά την οριστική παράδοση των Ναζί

Όταν μετά τη γερμανική παράδοση οι Σοβιετικοί αξιωματικοί μπήκαν στο Στάλινγκραντ βρήκαν ότι ο Πάουλους "φαινόταν να έχει χάσει όλο το κουράγιο του". Γύρω του υπήρχαν "βρωμιές και ανθρώπινα περιττώματα και ποιος ξέρει τι άλλο ήταν στοιβαγμένο. Μύριζε πέρα ​​για πέρα", σύμφωνα με τον Ταγματάρχη Ανατόλι Σολντάτοφ.

Ωστόσο, ίσως ο Πάουλους να ήταν ένας από τους πιο τυχερούς από τους Γερμανούς που επέζησαν του Στάλινγκραντ.

Κάποιοι εκτιμούν ότι περισσότερο από το 90% των Ναζί που παραδόθηκαν δεν επέζησαν από τη σοβιετική αιχμαλωσία για πολύ. Από τους 330.000 που είχαν καταλάβει το Στάλινγκραντ, μόλις 5.000 επέζησαν του πολέμου.

Ωστόσο, ο Πάουλους και ο υποδιοικητής του, στρατηγός Walther von Seydlitz-Kurzbach, βρήκαν τρόπο να παραμείνουν ζωντανοί. Συνεργάστηκαν με σοβιετικούς αξιωματούχους μέσω της "Επιτροπής Ελεύθερης Γερμανίας", μιας ομάδας προπαγάνδας που αποτελούνταν από αιχμαλώτους πολέμου που μετέδιδαν αντιναζιστικά μηνύματα. Ο Πάουλους και ο Seydlitz μετατράπηκαν σε σφοδρό πολέμιο του ναζισμού, συμμετέχοντας σε αντιναζιστικές ραδιοφωνικές εκπομπές, ενώ ο Χίτλερ διέταξε να φυλακιστεί ολόκληρη η οικογένεια του Πάουλους.

Οι συνέπειες της Μάχης του Στάλινγκραντ

 

Ο αριθμός των απωλειών αμάχων είναι άγνωστος, αλλά οι εκτιμήσεις πιστεύουν ότι δεκάδες χιλιάδες σκοτώθηκαν, ενώ δεκάδες χιλιάδες άλλοι αιχμαλωτίστηκαν και αναγκάστηκαν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στη Γερμανία.

Η Μάχη του Στάλινγκραντ σηματοδότησε το σημείο καμπής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τελικά, ήταν ο αγώνας ενάντια στους Σοβιετικούς, όχι ενάντια στη δυτική Ευρώπη, που οδήγησε στην ήττα των Ναζί. Μετά τη μάχη του Στάλινγκραντ, ακόμη και ο τόνος της ναζιστικής προπαγάνδας άλλαξε. Η απώλεια ήταν τόσο καταστροφική που δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί, και ήταν η πρώτη φορά που ο Χίτλερ αναγνώρισε δημόσια την ήττα.

Ο Γιόζεφ Γκέμπελς, ο επικεφαλής της προπαγάνδας του Χίτλερ, έδωσε μια ομιλία μετά τη μάχη, τονίζοντας τον θανάσιμο κίνδυνο που αντιμετώπιζε η Γερμανία και κάλεσε για ολοκληρωτικό πόλεμο στο Ανατολικό Μέτωπο. Ακολούθησε η Επιχείρηση Ακρόπολη (Unternehmen Zitadelle), προσπαθώντας να καταστρέψουν τον Κόκκινο Στρατό στη Μάχη του Κουρσκ -που είναι γνωστή ως η μεγαλύτερη αρματομαχία στην ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με αποκορύφωμα τη μάχη της Πρόχοροφκα-, αλλά θα αποτύγχανε και πάλι.

Αυτή τη φορά, οι Ναζί δε θα συνέλθουν.