Μυστηριώδες φυτό που αναφέρεται στην Βίβλο «αναστήθηκε» από έναν αρχαίο σπόρο 1.000 ετών – Το όνομά του και η σημασία της αναβίωσής του

 

Διεθνής ομάδα ερευνητών, αναπαρήγαγε και ανέλυσε με επιτυχία έναν αρχαίο σπόρο, αποκαλύπτοντας μυστικά που ίσως ρίξουν φως σε είδη από φυτά που αναφέρονται σε αρχαία κείμενα όπως η Βίβλος, τα οποία έχουν πλέον εξαφανιστεί από την περιοχή του νότιου Λεβάντε, όπως συνηθίζεται να λέγεται η ευρύτερη περιοχή Ισραήλ, Παλαιστίνης, Ιορδανίας, Λιβάνου, Νότιας Συρίας και Ερήμου του Σινά.

Η ανάλυση και η αναπαραγωγή του σπόρου

Η μελέτη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Communications Biology. Περιγράφει πώς ο σπόρος βρέθηκε σε αρχαιολογικές ανασκαφές σε σπήλαιο στην έρημο της Ιουδαίας. Ο σπόρος χρονολογήθηκε, με την μέθοδο του ραδιοάνθρακα, μεταξύ 993 και του 1202 μ.Χ.  Καλλιεργήθηκε και έδωσε ένα κομμιφόρο φυτό. Στην κατηγορία αυτών των φυτών εντάσσονται το λιβάνι και  το μύρο.

Το επίτευγμα σηματοδοτεί μία επιτυχία, όχι μόνο λόγω της μακροβιότητας του σπόρου αλλά επιπλέον και γιατί εγείρει ενδιαφέροντα ερωτήματα για τη βοτανολογική και την πολιτιστική ιστορία της περιοχής.

Η Δρ. Sarah Sallon, επικεφαλής ερευνήτρια στον ιατρικό οργανισμό Hadassah, του ερευνητικού κέντρου εναλλακτικής ιατρικής της Ιερουσαλήμ, ηγείται της διεπιστημονικής προσπάθειας, στην οποία συμμετέχουν επιστήμονες από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, την Ελβετία, την Αυστραλία, τη Σουηδία και τη Γαλλία.

Η ομάδα εφάρμοσε έναν συνδυασμό προηγμένων τεχνικών, μεταξύ των οποίων, η αλληλουχία DNA, η φυτογενετική ανάλυση και οι φυτοχημικές μελέτες, έτσι ώστε να ξετυλίξει τα μυστήρια αυτού του αρχαίου σπόρου.

Το αναπαραγμένο φυτό, το οποίο οι επιστήμονες «βάφτισαν» Sheba, είναι αποδεδειγμένα μοναδικό μεταξύ των γνωστών ειδών κομμιφόρων φυτών. Έχει ορισμένες γενετικές ομοιότητες με είδη από τη νότιο Αφρική, αλλά η ιδιαίτερη περιγραφή του, μαρτυρά ότι είναι ένα μέχρι πρότινος άγνωστο είδος, ή κάποιο εξαφανισμένο φυτό από την περιοχή.

Το φυτό στους 5 και 6 μήνες μετά τη βλάστηση (Φωτογραφία: Elaine Solowey / Sarah Sallon κ.ά.)

Η σημασία της αναπαραγωγής της Sheba

Αν και ο σπόρος του, δεν είναι ο αρχαιότερος που έχουν αναπαραγάγει οι επιστήμονες, το γεγονός είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει άλλο είδος κομμιφόρου στο νότιο Λεβάντε.

Οι ιστορικές και πολιτιστικές συνέπειες της ανακάλυψης, τονίζονται ακόμη περισσότερο, αν λάβουμε υπόψη πιθανές συνδέσεις του με το Βάλσαμο της Ιουδαίας ή το Βάλσαμο της Γαλαάδ, μια περιζήτητη αρωματική ουσία της αρχαιότητας, η οποία αναφέρεται σε βιβλικά κείμενα.

Ενώ η Sheba δεν φαίνεται να συνδέεται άμεσα με την Commiphora gileadensis, το είδος που συνδέεται με το ιστορικό βάλσαμο, η παρουσία του στην περιοχή πριν από χίλια χρόνια, εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εμπόριο, τη γεωργία και τις εθνοβοτανικές πρακτικές της εποχής.

Φυτοχημικές αναλύσεις που διεξήχθησαν από τον Δρ. Gavin R. Flematti και τον Δρ. Björn Bohman, του πανεπιστημίου της δυτικής Αυστραλίας, αποκάλυψε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα χημική σκιαγράφηση.  Ανατρέποντας τις προσδοκίες για ένα είδος κομμιφόρου, η Sheba έχει ελάχιστη παραγωγή αρωματικών ενώσεων.

Οι μελετητές ωστόσο, ταυτοποίησαν μια αλληλουχία από νέα σύμπλοκα, συμπεριλαμβανομένων των γλυκολιπιδίων που δεν είχαν περιγραφεί προηγουμένως και τα οποία θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη φαρμακευτική και βοτανική έρευνα.

Βάσει των πορισμάτων της αλληλουχίας DNA, φυλογενετικών και φυτοχημικών αναλύσεων, μαζί με ιστορικές και αρχαιολογικές πηγές, καθώς και φυτογεωγραφικά δεδομένα, εξηγούν οι μελετητές, όλα δείχνουν ότι η Sheba μπορεί να είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα ενός εξαφανισμένου (ή έστω, εκριζωμένου) είδος κομμιφόρου, αυτοφυούς στην περιοχή, του οποίου το εκχύλισμα , το tsori (στα εβραϊκά σημαίνει σταγόνα), αναφέρεται σε βιβλικά κείμενα και θεωρείτο πολύτιμη ουσία, με θεραπευτικές ιδιότητες. Δεν περιγράφεται ωστόσο, ως αρωματικό φυτό.

Αρχικά αναφέρεται σε πρώιμες βιβλικές πηγές (Γένεσις 37:25, Γένεσις 43:11), τον 18^ο -16^ο  αιώνα π.Χ. (Μέση Εποχή του Χαλκού), και σε μεταγενέστερα γραπτά (Ιερεμίας 8:22, 46:11, 51:8, Εζεκίας 27:17) ενώ χρονολογείται και  στην Εποχή του Χαλκού (7^ος -6^ος  αιώνες π.Χ.). Πάντως η προέλευση του βιβλικού tsori (βάλσαμο) αποτελεί για χρόνια, σημείο διένεξης.

Ορισμένοι το ταυτίζουν με το Βάλσαμο της Ιουδαίας, η τεκμηρίωση που αποδεικνύει τη συγγένειά τους, είναι ανεπαρκής.

Η ελπίδα ότι η Sheba θα ανθίσει

Το βιβλικό tsori, το οποίο πιθανόν προέρχεται από τοπικά είδη, σχετίζεται με την ιστορική περιοχή Γαλαάδ, στη Ρηξιγενή Κοιλάδα, ανάμεσα στη Νεκρά Θάλασσα και την Ιορδανία, μια άλλοτε ορεινή περιοχή με πυκνό δάσος, με μία εύφορη κάτω κοιλάδα (ghor), η οποία καλλιεργήθηκε στη διάρκεια της ιστορίας. Η Γαλαάδ σήμερα, στην ανατολική όχθη του Ιορδάνη Ποταμού, ανάμεσα στον ποταμό Yarmuk και το βόρειο άκρο της Νεκράς Θάλασσας, καταλαμβάνει τη βορειοδυτική περιοχή του Χασεμιτικού Βασιλείου της Ιορδανίας.

Η ταυτοποίηση της Sheba με το βιβλικό tsori, άρα με προέλευση από την περιοχή, υποστηρίζεται από την ανακάλυψη του φυτού σε σπήλαιο στην Ρηξιγενή κοιλάδα, ανάμεσα στη Νεκρά Θάλασσα και την Ιορδανία, συμπεραίνουν οι μελετητές.

Η μελέτη επισημαίνει τη σημασία της γονιδιωματικής της αναβίωσης, έναν αναδυόμενο κλάδο που υπερβαίνει τους περιορισμούς του υποβαθμισμένου αρχαίου DNA, και ο οποίος αφορά την αναβίωση ζωντανών οργανισμών από ιστορικό υλικό.

Η μελέτη θα μπορούσε να ανοίξει νέους ορίζοντες μελέτης της εξέλιξης των φυτών, της εξημέρωσης των φυτών και της συντήρησης της βιοποικιλότητας.

Όσο η Sheba συνεχίζει να αναπτύσσεται και να ωριμάζει, υπό το βλέμμα των επιστημόνων, εξακολουθεί να υπάρχει και η ελπίδα ότι θα ανθίσει τελικά, κάνοντας δυνατή την ταξινομική της περιγραφή και ίσως, την κατηγοριοποίηση ενός νέου είδους.