Φρεγάτες, υποβρύχια, αναβάθμιση στόλου: Η μεγάλη ευκαιρία των ελληνικών ναυπηγείων

Το μεγάλο πρόγραμμα ριζικής ανανέωσης του Στόλου του Πολεμικού Ναυτικού, που ανακοίνωσε ο

υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, ανοίγει διάπλατα παράθυρο ευκαιρίας ώστε τα ελληνικά ναυπηγεία να μπουν για τα καλά στον παγκόσμιο χάρτη και ταυτόχρονα να δημιουργηθούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Από την άλλη υπάρχει το σχέδιο Ντράγκι για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες άμυνας, που δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να έρθουν δουλειές από το εξωτερικό στην Ελλάδα.

Από τα ναυπηγεία της Λοριάν στην Γαλλία, κατά την τελετή καθέλκυσης της δεύτερης φρεγάτας FDI Belharra ΝΕΑΡΧΟΣ και τις εξαγγελίες για την ναυπήγηση και 4ης φρεγάτας, ο Νίκος Δένδιας έδωσε το έναυσμα για την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας.

Η συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας στη ναυπήγηση των φρεγατών μας είναι ζήτημα ύψιστης σημασίας και έχουν ήδη υπογραφεί 25 συμβόλαια από το Πρόγραμμα FDI με ελληνικές εταιρείες. Έθεσα ως πρώτο στόχο, μαζί με την απόκτηση της τέταρτης φρεγάτας, στο συγκεκριμένο πρόγραμμα να αυξήσουμε από 12 σε 15% το ποσοστό της ελληνικής συμμετοχής, γιατί αυτό συνιστά κομβικό στόχο για την Ελληνική Δημοκρατία» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Και η αλήθεια είναι ότι πλέον υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να ξαναπάρουν μπροστά τα δύο μεγάλα ναυπηγεία της Ελλάδας, δηλαδή της Ελευσίνας και του Σκαραμαγκά. Εκεί όπου χτίστηκε η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού Στόλου. Από τις φρεγάτες ΜΕΚΟ και τα υποβρύχια ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ type214, μέχρι τις ΤΠΚ κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ και La Combattante και το ΠΓΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ – του μεγαλύτερο πλοίου του Πολεμικού Ναυτικού.

Η απόφαση για την ναυπήγηση και της 4η Belharra στη Γαλλία και όχι στην Ελλάδα έχει να κάνει με τις επενδύσεις που θα χρειάζονταν να γίνουν και για να καταστεί βιώσιμη η εγχώρια ναυπήγηση θα έπρεπε να κατασκευαστούν τουλάχιστον άλλες 2. Το λάθος έγινε από την αρχή της συμφωνίας, που τότε έπρεπε να κατασκευαστεί η πρώτη στη Γαλλία και οι επόμενες στην Ελλάδα, αλλά η τότε ηγεσία του υπουργείου έδωσε άλλες προτεραιότητες.

Μετά το πρόγραμμα ναυπήγησης τεσσάρων φρεγατών “Belh@rra”, όπως ανακοίνωσε ο Ν. Δένδιας έρχονται τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των φρεγατών ΜΕΚΟ, των πυραυλακάτων «Ρουσσέν», αλλά και των υποβρυχίων (τα οποία θα ξεκινήσουν άμεσα να υλοποιούνται στην Ελλάδα), με τη μελλοντική συμμετοχή της χώρας μας στο σχεδιασμό και της συνέχιση της νέας φρεγάτας “Constellation”, με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα της Ευρωκορβέτας, με την έναρξη διαπραγματεύσεων για την απόκτηση τεσσάρων νέων υποβρυχίων, με τη δημιουργία ενός πυραυλικού απόρθητου τείχους επιφανείας στο Αιγαίο, με την προώθηση μιας σειράς μικρότερων σε μέγεθος αλλά μεγάλων σε επιχειρησιακή αξία προγραμμάτων, ανοίγει διάπλατα το παράθυρο ευκαιρίας αναγέννησης της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας.

Ο πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Ναυπηγείων, Πάνος Ξενοκώστας σε άρθρο του επισημαίνει ότι με τη δημοσίευση της Έκθεσης Ντράγκι τίθεται εμφατικά ένα σύνολο υπαρξιακών προκλήσεων και στοχεύσεων τόσο για την Ε.Ε. ως συλλογικό οικοδόμημα, όσο και για τα κράτη-μέλη της.

«Η διάσταση του «κατεπείγοντος» και το πρόταγμα για άμεσες αποφάσεις που διατρέχουν το σύνολο της Έκθεσης Ντράγκι, συνιστούν την ύστατη προειδοποίηση για τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης και το σήμα κινδύνου για τις μικρότερες. Η συναίνεση και η ενσωμάτωση των megatrends δεν μπορούν να επιτευχθούν με αναβλητικότητα, αποσπασματικές προσεγγίσεις και όρους μικροδιαχείρισης» αναφέρει ο πρόεδρος της ΕΕΝ τονίζοντας ότι «Ειδικότερα, για τον κλάδο της Ναυπηγικής και Ναυπηγοεπισκευαστικής Βιομηχανίας, η χώρα μας βρίσκεται μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα αναφορικά με την ολική επαναφορά του.
Το εν λόγω δίλημμα είναι σαφές, ξεκάθαρο και συνοψίζεται στο αν θέλουμε ή όχι βαριά βιομηχανία. Κι αν ναι, κατά πόσο αντιλαμβανόμαστε πως σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, με μη γραμμικό εξελικτικό χρόνο, οι ταχύτητες, οι απαιτήσεις και οι επιλογές ορίζονται στο πεδίο του διεθνούς ανταγωνισμού, και όχι μέσα από εσωτερικές διαδικασίες ή πειραματισμούς;».

Ο κ. Ξενοκώστας παρέθεσε τις επιδόσεις της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας την τελευταία 5ετία, αναφέροντας ενδεικτικά:

• Ιδιωτικές επενδύσεις αναβαθμίσεων και εξοπλισμού άνω των €100Μ κατά την τελευταία πενταετία και αξία χαρτοφυλακίου άνω των €150Μ
• Ρυθμός ανάπτυξης εξαγωγών ετησίως άνω του 25% κατά την τελευταία πενταετία.
• Προγράμματα ΕΚΕ ύψους τουλάχιστον 1% του κύκλου εργασιών.
• Πλάνο ESG.
• Διάχυση άνω του 25% του κύκλου εργασιών μέσω βιομηχανικών συνεργασιών σε ΜμΕ της ελληνικής επικράτειας.
• Απασχόληση μεγαλύτερη των 300 εργαζομένων σε κάθε ναυπηγική εγκατάσταση.
• ISO, Safety Plan, Συστήματα διαχείρισης αποβλήτων και απορριμμάτων, χρήση μέσων, όπως π.χ. ρυμουλκά, εναρμονισμένων με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η Ένωση Ελληνικών Ναυπηγείων (ΕΕΝ) εισηγείται στην κυβέρνηση την δρομολόγηση ενός συνεκτικού πλέγματος στοχευμένων θεσμικών παρεμβάσεων, έχοντας καταθέσει σχετικές προτάσεις στα συναρμόδια Υπουργεία, οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της διαβούλευσης.

Πιο συγκεκριμένα:

• Αποφυγή και αποτροπή αθέμιτου ανταγωνισμού στα εξοπλιστικά προγράμματα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας είτε άμεσα, είτε έμμεσα (π.χ. ΜΕΚΟ, προγράμματα FMS, διακρατικές συμφωνίες κ.λπ.). Η επιλογή Ναυπηγικών Μονάδων για την εκτέλεση ναυπηγήσεων και κατεργασιών με τελικό χρήστη το Πολεμικό Ναυτικό πρέπει να πραγματοποιείται με απόλυτη διαφάνεια και από το Πολεμικό Ναυτικό, ανεξάρτητα Ναυπηγείου εντός ή εκτός ελληνικής επικράτειας.
• Στο πλαίσιο των αμυντικών προγραμμάτων, νέες ναυπηγήσεις, αναβαθμίσεις και συντηρήσεις συνολικού ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ επιβάλλεται να υλοποιούνται εξ ολοκλήρου και καθετοποιημένα στις «γυάρδες» της χώρας μας αφού κάθε άλλη επιλογή μεταφράζεται ως συνολική υπονόμευση του κλάδου, των εργαζομένων, του παραγωγικού ιστού και της εθνικής οικονομίας. Οι δυνατότητες ναυπήγησης όλων των ειδών πλοίων, ακόμη και φρεγατών, είναι πλέον στην Ελλάδα αντίστοιχες με των άλλων ευρωπαϊκών κρατών και μάλιστα με μειωμένο κόστος κατά 10 – 15%. Αξίζει να σημειωθεί πως τα ελληνικά Ναυπηγεία που στο παρελθόν ανέλαβαν μεγάλα εξοπλιστικά συμβόλαια χωρίς να πραγματοποιούν εξαγωγές και επενδύσεις, τελικά πτώχευσαν.

• Συνέργειες του αμυντικού κλάδου των Ναυπηγείων με μεγάλες εγχώριες αμυντικές βιομηχανίες, όπως αυτές των οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών. Οι οριζόντιες συνέργειες λειτουργούν πολλαπλασιαστικά στη μετρήσιμη μεγέθυνση του βιομηχανικού αποτυπώματος στην εθνική οικονομία και την κλαδική αγορά εργασίας. Η συνεκτίμηση, λοιπόν, του αντικτύπου μέσα από διαφανείς διαδικασίες επιλογής και «πριμοδότησης» της δυνατότητας καθετοποιημένης παραγωγής οφείλει να καταστεί σε προτεραιότητα, αποφεύγοντας παράλληλα περιπτώσεις state aid (παράνομων κρατικών ενισχύσεων και έλλειψη ακεραιότητας) που επιφέρουν νέες επιβαρύνσεις για τον Έλληνα φορολογούμενο.
• Ενιαίο πλαίσιο θεσμικής αντιμετώπισης των Ναυπηγείων της χώρας για την αποφυγή στρεβλώσεων και πρακτικών αθέμιτου ανταγωνισμού. Υπέρβαση γραφειοκρατικών εμποδίων και καθυστερήσεων που δημιουργούν επιβαρύνσεις ή απώλειες εκατομμυρίων ευρώ.
• Θεσμική αναγνώριση του Ναυπηγικού κλάδου ως μέρους της «ναυτιλιακής αλυσίδας» και ομογενοποίηση του καθεστώτος των Ναυπηγείων με τη Ναυτιλία. Τα Ναυπηγεία αποτελούν και πρέπει να ιδωθούν ως αυτοτελής χώρος ατέλειας με σειρά προεκτάσεων σε κρίσιμα ζητήματα διαδικασιών, ΦΠΑ, εργατικού δικαίου, αδειών και έργων με θετικό πρόσημο για τους εργαζόμενους, τις πολιτικές ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος, προστιθέμενη αξία στην ενίσχυση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας του κλάδου.
• Διαμόρφωση ειδικού πλάνου ένταξης των εγχώριων Ναυπηγείων στο Πρόγραμμα Μεγάλων Βιομηχανικών Επενδύσεων (άνω των €150Μ), λόγω και της δυνατότητας αποτελεσματικής απορροφητικότητας «λιμναζόντων» κονδυλίων ώστε να επιταχυνθεί ο παραγωγικός μετασχηματισμός και εκσυγχρονισμός του κλάδου.
• Θεσμοθέτηση και κατάρτιση «Μητρώου Ναυπηγείων» προκειμένου να δημιουργηθεί ένα αξιολογικό σύστημα διάθεσης πόρων και ανάληψης εξοπλιστικών προγραμμάτων με ταυτόχρονη πρόβλεψη ένταξης και κατασκευής έργων υποδομής, προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους μέσα από συνέργειες με συναρμόδια Υπουργεία και ΤΕΕ.
• Έγκριση εκκρεμών πιλοτικών προγραμμάτων ενεργειακής μετάβασης μέσω της ανάπτυξης πλωτών υπεράκτιων ανεμογεννητριών, προκειμένου να δομηθεί η εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα με καθετοποίηση της παραγωγής ενέργειας και αποθήκευσή της.
• Εγχώρια ναυπήγηση ρυμουλκών και ακτοπλοϊκών πλοίων, για την αναγκαία ανανέωση του στόλου και τη μετρήσιμη συμβολή στην πράσινη μετάβαση με μεγιστοποίηση του οφέλους για τους εργαζόμενους και την εγχώρια απασχόληση, σημαντικές «επιστροφές» για το ελληνικό δημόσιο και την εθνική οικονομία με την εμπλοκή ιδιωτικών επενδύσεων.
• Επένδυση στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση με τη στρατηγική συνεργασία ONEX – ΔΥΠΑ. Προσέλκυση και κινητροδότηση για τη φοίτηση στις σχολές και στις ειδικότητες που έχουν ιδρυθεί. Διερεύνηση μετεξέλιξής τους ή δημιουργίας «Ακαδημίας Τεχνικών Επαγγελμάτων Ναυτιλίας και Ναυπηγικής Βιομηχανίας».
• Μετατροπή των μεγάλων Ναυπηγείων της χώρας σε «πύλες εισόδου» εργατικού δυναμικού για την εκπαίδευση και απασχόλησή του, με βάση τη διάγνωση των σχετικών αναγκών.
• Αναγνώριση της ΕΕΝ ως ισότιμου κοινωνικού εταίρου και θεσμικού συνομιλητή της Ελληνικής Κυβέρνησης για τα ζητήματα του κλάδου της Ναυπηγικής Βιομηχανίας.

Σε έναν κλάδο με έντονο διεθνή ανταγωνισμό, η θέσπιση δομών και εργαλείων κοινωνικού διαλόγου είναι αναγκαία συνθήκη για τη δρομολόγηση τολμηρών και καινοτόμων μεταρρυθμίσεων, την αξιοποίηση ευκαιριών και το δραστικό περιορισμό της απώλειας πολύτιμου χρόνου.

Με δεδομένη την πολυπλοκότητα των ζητημάτων και τη συναρμοδιότητα ετερόκλητων υπηρεσιών και διευθύνσεων, κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία Γενικής ή Ειδικής Γραμματείας Ναυπηγείων και Επενδύσεων Ναυπηγικού Οικοσυστήματος, στην οποία και θα ενταχθεί το σύνολο των αρμοδιοτήτων.

«Όλα τα παραπάνω αποτελούν μέρος του «οδικού χάρτη» μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών αλλαγών στον κλάδο της Ναυπηγικής Βιομηχανίας» κατέληξε ο πρόδρος ης ΕΕΝ.

Φρεγάτες – κορβέτες

Στα ναυπηγεία Ελευσίνας θα χτιστούν και οι αμερικανικές φρεγάτες Constellation του Πολεμικού Ναυτικού, που έχει εξαγγείλει ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας.

Βεβαίως, τα Ναυπηγεία Ελευσίνας δεν ξεκινούν από το «μηδέν», καθώς υπάρχει στρατηγική συνεργασία με τον ιταλικό ναυπηγικό κολοσσό Fincantieri, ο οποίος έχει
στην κατοχή του -μέσω της θυγατρικής US Fincantieri- τα ναυπηγεία του Ουισκόνσιν στις ΗΠΑ. Η Constellation στηρίζεται στα σχέδια της φρεγάτας FREMM της Fincantieri.

Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, οι Ιταλοί, σε συνεργασία με τους Αμερικανούς, έχουν πιστοποιήσει τα Ναυπηγεία Ελευσίνας ως κέντρο συντήρησης των Constellation και
νέων ναυπηγικών προγραμμάτων, καθώς και για MRO (Maintenance, Repair and Operations – Συντήρηση, επισκευή και ολική ανακατασκευή).

Μέχρι και αυτή τη στιγμή στα Ναυπηγεία Ελευσίνας και Σύρου απασχολούνται εκατοντάδες εργαζόμενοι, ενώ το τριετές επιχειρηματικό πλάνο της εταιρείας προβλέπει τη δημιουργία 3.000 θέσεων εργασίας εμπορικού, αμυντικού και ενεργειακού ενδιαφέροντος.

Του Χρήστου Μαζανίτη