Αργύρης Σφουντούρης: Το παιδί - σύμβολο της φρίκης του ναζισμού

Ο Αργύρης Σφουντούρης είναι ένας από τους επιζώντες της Σφαγής του Διστόμου, την 10η Ιουνίου 1944,

ένα παιδί που η εικόνα του έγινε σύμβολο της φρίκης του ναζισμού.

Ο Αργύρης Σφουντούρης γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1940 στο Δίστομο. Στη σφαγή της 10ης Ιουνίου 1944 έχασε τους γονείς του και το σπίτι του. Ο ίδιος επέζησε τυχαία μαζί με τις τρεις αδελφές του. Μεγάλωσε ως τα εννιά του στο Ζάννειο Ορφανοτροφείο, ώσπου μία επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού τον επέλεξε να ζήσει στο παιδικό χωριό Πεσταλότσι στο Τρόγεν της Ελβετίας. Στην Ελβετία έμελλε να ζήσει και να δημιουργήσει.

Ύστερα από σπουδές Πυρηνικής Φυσικής, Αστροφυσικής, Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, εργάστηκε ως καθηγητής. Παράλληλα, μετέφραζε και παρουσίαζε στις γερμανόφωνες χώρες σύγχρονους Έλληνες ποιητές και λογοτέχνες, όπως Καβάφη, Καζαντζάκη, Σικελιανό, Σεφέρη, Ελύτη, Βρεττάκο, Ρίτσο, Σαμαράκη, Βασιλικό κ.ά. Το 1967 ίδρυσε το δίγλωσσο «Προπύλαια, όπου πρωτοδημοσίευσε απαγορευμένα στην Ελλάδα τότε νέα έργα των Νικηφόρου Βρεττάκου, Γιάννη Ρίτσου κ.ά.

Ο ίδιος δημοσίευσε την ποιητική συλλογή «Τα Διστομίτικα» και άλλα δικά του ποιήματα σε ελληνικά και γερμανόφωνα περιοδικά, καθώς και βιβλία με αστρονομικά θέματα, αποσπάσματα από τα ημερολόγιά του και φωτογραφίες από Αφρική και Ασία, όπου εργάστηκε τη δεκαετία του 1980 σε διεθνή προγράμματα αναπτυξιακής συνεργασίας. Εκθέσεις φωτογραφιών του παρουσιάστηκαν στο Βίντερτουρ, στη Ζυρίχη, στο Μπαντούνγκ της Ινδονησίας και την Αθήνα με θέματα τον έναστρο ουρανό, τη φύση, το ανθρώπινο πρόσωπο.

Μετά το 1994 ασχολήθηκε εντατικά με τις ελληνογερμανικές σχέσεις με θέμα τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης στην Ελλάδα και τη Γερμανία και την αναγνώριση και αποζημίωση των γερμανικών εγκλημάτων πολέμου στην Ελλάδα, επιδιώκοντας μία ισότιμη προσέγγιση και καθαρτική συμφιλίωση, αξιοποιώντας έτσι τις σκληρές εμπειρίες του παρελθόντος. Για την προσφορά του στην ελληνογερμανική συμφιλίωση τιμήθηκε με τον Σταυρό της Τιμής από τον γερμανό πρόεδρο Φρανκ- Βάλτερ Σταϊνμάιερ τον Απρίλιο του 2022.

Το 2007 ο ελβετός σκηνοθέτης Στέφαν Χάουπτ παρουσίασε το ντοκιμαντέρ «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη», που παρουσιάζει την ιστορικά φορτισμένη ζωή και το έργο-αγώνα του Αργύρη Σφουντούρη για έναν ειρηνικό κόσμο. Η ταινία βραβεύτηκε την ίδια χρονιά με το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Λος Άντζελες.

Στις 14 Οκτωβρίου 2022 τιμήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) με αφορμή τη δωρεά του προσωπικού αρχείου του στο Ιστορικό Αρχείου του ΕΚΠΑ. Το αρχείο του Αργύρη Σφουντούρη επικεντρώνεται στον αγώνα του για τις πολεμικές αποζημιώσεις στα θύματα της σφαγής μέσα από έγγραφα που αφορούν τις σχετικές δίκες που έγιναν στην Ελλάδα και τη Γερμανία, ενώ περιλαμβάνει ακόμη τεκμήρια από τον αγώνα του ενάντια στη χούντα, αλλά και από τα ταξίδια του και το μεταφραστικό ποιητικό έργο του.