H καταγωγή του δολοφόνου – Από πού ήρθε ο αστεροειδής που εξόντωσε τους δεινόσαυρους

Ισότοπα που ανιχνεύονται στη σκόνη της πρόσκρουσης αποκαλύπτουν νέες πληροφορίες για τον δράστη του κοσμικού εγκλήματος.

Το χρονικό του εγκλήματος φαίνεται ότι πηγαίνει πίσω μέχρι την εποχή που γεννήθηκε η Γη και ο Ήλιος: όπως προκύπτει από νέα εξέταση των πειστηρίων, ο αστεροειδής που χτύπησε τον πλανήτη και εξαφάνισε τους δεινοσαύρους πριν 66 εκατ. χρόνια γεννήθηκε κάπου πέρα από τη γειτονιά του Δία, όταν ακόμα σχηματιζόταν το Ηλιακό Σύστημα.

Μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Science εξετάζει υλικό που εκτινάχθηκε από τον κρατήρα του Τσιξουλούμπ στο Μεξικό, το σημείο μηδέν της καταστροφής, μια μισοθαμμένη σήμερα τρύπα διαμέτρου 180 χιλιομέτρων και βάθους 20.

Το αντικείμενο, διαμέτρου 10-15 χιλιομέτρων, σήκωσε αρκετή σκόνη για να σκοτεινιάσει τον ουρανό για χρόνια και να σκοτώσει τα δύο τρίτα των ζωντανών οργανισμών στη Γη, συμπεριλαμβανομένων όλων των δεινοσαύρων εκτός από αυτούς που ήδη μετεξελίσσονταν σε πτηνά.


Η ισοτοπική ανάλυση διαψεύδει την εναλλακτική θεωρία πως δεν επρόκειτο για αστεροειδή αλλά για κομήτη

Η σκόνη που τελικά έπεσε διατηρείται μέχρι σήμερα σε ένα λεπτό στρώμα ιζημάτων σε όλο τον κόσμο, γνωστό ως «όριο Κρητιδικής-Παλαιογενούς», από τα ονόματα των δύο γεωλογικών περιόδων που χωρίζει.


Το όριο Κρητιδικής-Παλαιογενούς είναι ορατό ως γκρίζο στρώμα σε αυτή την εικόνα από την Ολλανδία (Wikimedia Commons)
Ρουβίδιο

Η τελευταία ανάλυση εξετάζει δείγματα αυτού του στρώματος από διάφορες χώρες και ανιχνεύει ρουβίδιο, ένα χημικό στοιχείο που σπανίζει στη Γη και δίνει την «υπογραφή» της πρόσκρουσης αστεροειδούς. Η δε αναλογία των ισοτόπων ρουβιδίου (ατόμων ρουβιδίου με διαφορετικό αριθμό νετρονίων) οδηγεί στο συμπέρασμα πως το αντικείμενο ανήκε στην ομάδα των «ανθρακούχων χονδριτών» (αστεροειδών C-type), της πιο κοινής κατηγορίας αστεροειδών, οι περιέχουν μεν πετρώματα αλλά χαρακτηρίζονται από μεγάλες ποσότητες άνθρακα και πτητικών ενώσεων.

Οι αστεροειδείς αυτοί σχηματίστηκαν σε σχετικά μεγάλη απόσταση από τον Ήλιο, εκεί όπου η ακτινοβολία του δεν ήταν αρκετά ισχυρή για να λιώσει και να εξατμίσει αυτές τις ενώσεις -σε αντίθεση με τους «πετρώδεις αστεροειδείς» (S-type), οι οποίοι σχηματίστηκαν πιο κοντά στον Ήλιο, αποτελούνται μόνο από πετρώματα και έχουν διαφορετική αναλογία ισοτόπων ρουβιδίου.

Η ισοτοπική ανάλυση, λένε οι ερευνητές, δείχνει πού σχηματίστηκε το αντικείμενο και επιπλέον διαψεύδει την εναλλακτική θεωρία πως δεν επρόκειτο για αστεροειδή αλλά για κομήτη (που θα αποτελούνται κυρίως από πάγους).

Το πιθανότερο, εκτιμά η μελέτη, είναι ότι ο μακρινός αστεροειδής αργότερα μετακινήθηκε μαζί με άλλους ανθρακούχους χονδρίτες πιο κοντά στον Ήλιο, στην Ζώνη των Αστεροειδών που χωρίζει τις τροχιές του Δία και του Άρη. Παρέμεινε εκεί για καιρό μέχρι που μια τυχαία σύγκρουση τον ώθησε σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη, λένε οι ερευνητές.

Ήταν η τελευταία κίνηση σε μια παρτίδα κοσμικού μπιλιάρδου που είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, στις εσχατιές του Ήλιακού Συστήματος.

Και το προφίλ του δράστη ίσως προσφέρει χρήσιμα στοιχεία για την άμυνα της Γης από παρόμοιες διαστημικές απειλές στο μέλλον. Μεταξύ άλλων, ο άνθρακας που περιείχε ο αστεροειδής δημιούργησε ένα μαύρο πέπλο σαν αιθάλη που ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό στο να εμποδίζει το φως του ήλιου και να επιδεινώνει έτσι την καταστροφή.