Οι αρχαιολόγοι αποκαλύπτουν στοιχεία για σεισμό 1.903 ετών που κατέστρεψε αρχαίο ελληνικό νησί – Οι κρυμμένοι θησαυροί στον ιερό χώρο του Απόλλωνα

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν αποδεικτικά στοιχεία ενός σεισμού σε ιερό χώρο του Απόλλωνα πριν από 1.903 χρόνια στην Τουρκία. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στο νησί Kiz Adasi, περίπου 500 μέτρα από την ακτή της περιοχής  Golyazi στην επαρχία της Προύσας, έχουν φέρει στο φως σημαντικά ιστορικά ευρήματα.

O ιερός χώρος, γνωστός ως «Ιερός Χώρος του Απόλλωνα» αποκαλύπτει τα μυστικά του, προσφέροντας πληροφορίες για έναν καταστροφικό σεισμό που συνέβη πριν από περίπου δύο χιλιετίες.

Ἀπολλωνία ἐπί Ῥυνδακῷ: Οι κρυμμένοι θησαυροί

Αναγνωρισμένη ως μία από τις πιο όμορφες πόλεις της Ευρώπης, η σημερινή Golyazi, η αρχαία Απολλωνία επί Ρυδακώ, βρίσκεται κατά μήκος των οχθών της λίμνης Uluabat (στη βυζαντινή περίοδο Λοπάδιο). Από το 2022, κάθε φθινόπωρο, οι αρχαιολόγοι έφταναν με βάρκα στο Kiz Adasi, διεξάγοντας την μελέτη τους κατά τη διάρκεια της σύντομης περιόδου της υποχώρησης των νερών.

 Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του πανεπιστημίου Uludag (UU) στην Προύσα, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, αποκαλύπτουν σταδιακά το παρελθόν του αρχαίου νησιού.

Ένα νησί κατάμεστο από ιερά τελετουργικά

Η καθηγήτρια του τμήματος τεχνών και επιστημών της σχολής αρχαιολογίας του UU, και επικεφαλής της ομάδας ανασκαφής, Derya Sahin, μιλάει για τις γνώσεις που απέκτησαν σχετικά με την ιστορία του νησιού.

«Το νησί, περιβαλλόμενο από ένα ιερό τείχος, το τέμενος, της Ελληνιστικής Περιόδου, θεωρείται ότι στέγαζε ένα σύμπλεγμα δομών, μεταξύ των οποίων, έναν ναό, ένα ιερό, μία στοά και εξέδρες, ημικυκλικές ή ορθογώνιες κόγχες. Στόχος μας είναι η πλήρης χαρτογράφηση του αρχιτεκτονικού σχεδίου του ναού, που όπως φαίνεται, διακρίνεται σε τρεις διακριτές περιόδους:  την Αρχαϊκή, την Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή», εξηγεί η καθηγήτρια Sahin.

Το νησί, περιβαλλόμενο από ένα ιερό τείχος, το τέμενος, της Ελληνιστικής Περιόδου, θεωρείται ότι στέγαζε ένα σύμπλεγμα δομών, μεταξύ των οποίων, έναν ναό, ένα ιερό, μία στοά και εξέδρες, ημικυκλικές ή ορθογώνιες κόγχες. Φωτογραφία: ΑΑ

 

Η επίσκεψη του αυτοκράτορα Αδριανού στον ιερό χώρο της Απολλωνίας

Μία καθοριστική στιγμή στην ιστορία του νησιού, καταγράφηκε το 121 μ.Χ., όταν η περιοχή καταστράφηκε από έναν ολέθριο σεισμό.  Δημόσιες κατασκευές, μεταξύ τους και εκείνες στο Kiz Adasi, υπέστησαν σοβαρές ζημιές.

Με την υποστήριξη ωστόσο, του αυτοκράτορα Αδριανού, το νησί και οι ιερές του κατασκευές, αναστηλώθηκαν.

«Κτίστης» και «σωτήρ»

Η συμβολή του Αδριανού ήταν τόσο σπουδαία, ώστε μια σωζόμενη επιγραφή στους τοίχους του νησιού τον επαινεί ως «κτίστη» και «σωτήρα». «Είναι γνωστό ότι ο αυτοκράτορας Αδριανός, το 124 μ.Χ., επισκέφθηκε προσωπικά την περιοχή. Η αναστήλωση του νησιού υπό τη δική του διοίκηση, ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα, το οποίο αναφέρεται στις επιγραφές που αναγνωρίζουν τον ρόλο του, ως ιδρυτή και ως προστάτη».

Τα αρχαιολογικά ευρήματα τονίζουν τα πλούσια σε ιστορία και πολιτισμό στρώματα. Η ομάδα έχει φέρει στο φως πολυάριθμα τεχνουργήματα που μαρτυρούν την μακρά και ετερόκλητη ιστορία του χώρου. Το 2023, ανακάλυψαν ένα ανάγλυφο που απεικόνιζε  τον Απόλλωνα να παίζει τη λύρα του, μια χαρακτηριστική αναπαράσταση του αριστουργήματος του Απόλλωνα κιθαρωδού.

Η καθηγήτρια εξηγεί ότι, παρόμοια ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί στην κοντινή περιοχή Akcapinar, στην επαρχία των Μούγλων, το 1990, και θεωρείται ότι προέρχονται από το νησί. Η ιερή φύση του χώρου αναδεικνύεται περαιτέρω από ευρήματα αναθηματικών προσφορών, όπως αιχμές βελών, οι οποίες μάλλον δίνονταν από τους επισκέπτες προς τιμή του Απόλλωνα.

«Τα ιερά γραπτά και ανάγλυφα, μαρτυρούν την παρουσία μιας ζωντανής λατρείας γύρω από τον Απόλλωνα, η οποία, συν τω χρόνω, αναδιαμορφώθηκε. Συγκεκριμένα, μετά τον σεισμό του 121 μ.Χ., το πρώτο λατρευτικό άγαλμα που αναπαριστούσε την μορφή του Απόλλωνα να παίζει τη λύρα, αντικαταστάθηκε από μια νέα μορφή, του Απόλλωνα Σαυροκτόνου, το άγαλμα του Πραξιτέλη, που τον απεικόνιζε να παίζει με μια σαύρα».

Μία καθοριστική στιγμή στην ιστορία του νησιού, καταγράφηκε το 121 μ.Χ., όταν η περιοχή καταστράφηκε από έναν ολέθριο σεισμό. Φωτογραφία: ΑΑ

Προσκύνημα και χώρος προφητειών

Θεωρείται ότι, το νησί ήταν κέντρο τόσο προσκυνήματος, όσο και προφητείας, όπου ιερείς και θρησκευτικές προσωπικότητες, διεξήγαγαν τελετουργικά, ενώ οι επισκέπτες αναζητούσαν καθοδήγηση για το μέλλον τους.

«Το νησί ήταν ιερός χώρος για εκείνους που ζητούσαν απαντήσεις. Πιθανολογείται ότι το νησί επισκέπτονταν συχνά άνθρωποι για να κάνουν προσφορές, θυσίες και να συμβουλευτούν ιερείς», λέει η καθηγήτρια Sahin.

Σχέδια για να γίνει ο ιερός χώρος προσβάσιμος στους επισκέπτες

Αποστολή της αρχαιολογικής ομάδας είναι η συντήρηση και η παρουσία των ευρημάτων στο κοινό. Η καθηγήτρια Sahin εξήγησε τα σχέδια για τη δυνατότητα πρόσβασης επισκεπτών στο Kiz Adasi με βάρκα από το Golyazi και εξερεύνησης των αρχαίων ευρημάτων.

«Ετοιμάζουμε ένα έργο για να εμπλουτίσουμε την εμπειρία του επισκέπτη, όπου θα υπάρχει δυνατότητα ανακάλυψης της πλούσιας ιστορίας της περιοχής και των τεχνουργημάτων που ανακαλύφθηκαν εδώ», λέει χαρακτηριστικά.

Το Kiz Adasi, με τη διαχρονική ιστορική του σημασία, αποτελεί απόδειξη της αντοχής των αρχαίων πολιτισμών καθώς και της ικανότητάς τους να ξαναγεννιούνται μετά από την καταστροφή.

Με την πρόοδο των ανασκαφών, θα αποκαλυφθούν περισσότερα μυστικά για τον Ιερό Χώρο του Απόλλωνα, προσφέροντας ανεκτίμητες πληροφορίες για τους αρχαίους πολιτισμούς της περιοχής.