Γιατί η κατάθλιψη αποκαλείται μερικές φορές "μαύρος σκύλος";

Στο πέρασμα των αιώνων, πολλοί είναι αυτοί που έχουν χρησιμοποιήσει την φράση "μαύρος σκύλος" ως μεταφορά για την κατάθλιψη.

 

 

 

Υπάρχει ένα ιρλανδικό ρητό που χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που του έρχονται όλα εύκολα, "tá saol an mhadaidh bháin agat", δηλαδή "η ζωή του λευκού σκύλου". Ίσως έχετε ακούσει για τον "μαύρο σκύλο" που χρησιμοποιείται ως μεταφορά για την κατάθλιψη. Η φράση έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς, από παγκόσμιους ηγέτες μέχρι και λεξικογράφους

 

Γιατί όμως αποκαλούν την κατάθλιψη "μαύρο σκυλί";

Τα μαύρα σκυλιά στο μύθο και τη λαογραφία

 

Ο Κέρβερος και ο Ηρακλής

Για να καταλάβουμε τι σχέση έχουν τα μαύρα σκυλιά με την κατάθλιψη, πρέπει πρώτα να δούμε τον ρόλο του πλάσματος στο μύθο και τη λαογραφία.

Στην ελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος περιγράφεται ως μαύρος, τρικέφαλος σκύλος που περιπολεί τον Κάτω Κόσμο ώστε να εμποδίσει τους νεκρούς να δραπετεύσουν -και καταβροχθίζει όποιον είναι αρκετά ανόητο να το προσπαθήσει. 

 

Στη Βρετανία του 16ου αιώνα, ο μαύρος σκύλος -με διάφορα προσχήματα αλλά με παρόμοιες προθέσεις- ήταν πανταχού παρών. Για παράδειγμα, το Black Shuck (ή και Old Shuck και Old Shock, ή απλά Shuck), δηλαδή το Μαύρο Θηρίο, υποτίθεται ότι καταδιώκει τις ακτές του Σάφολκ και της Ανατολικής Αγγλίας αναζητώντας ανθρώπινη λεία. Σύμφωνα με το μύθο, μια θυελλώδη νύχτα του 1577, το έπιασε μια δολοφονική μανία σε δύο διαφορετικές εκκλησίες.

Έχοντας αυτά κατά νου, είναι εύκολο να δει κανείς πώς ο μαύρος σκύλος -φρουρός της κόλασης, ή δολοφόνος ενοριτών- μπορεί να αναφέρεται σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν την δική τους κόλαση, την κατάθλιψη.

Ιστορικές χρήσεις του "μαύρου σκύλου"

 

Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, ο μαύρος σκύλος της κατάθλιψης γεννήθηκε σχεδόν πριν από 2000 χρόνια, στην αρχαία Ρώμη, με τον λυρικό ποιητή Οράτιο (Κόιντος Οράτιος Φλάκκος), γιο ενός πρώην σκλάβου και φίλου του αυτοκράτορα Αυγούστου. Ο Οράτιος γνώριζε τη σημασία του να ζεις τη στιγμή και επινόησε τη φράση "carpe diem" (άδραξε τη μέρα) στο βιβλίο του Ωδές.

 

Αυτή δεν είναι η μόνη φράση που λέγεται ότι δημιούργησε. Σύμφωνα με μια μετάφραση του 1863 από τον Τζον Κόνινγκτον, ο Οράτιος έγραψε στις Σάτιρες ότι "καμία συντροφιά δεν είναι πιο μισητή από τη δική σου… ο μαύρος σκύλος σε ακολουθεί και κρέμεται από τα ρούχα σου με πεινασμένους κυνόδοντες". Ωστόσο, σύγχρονοι μελετητές έχουν πει ότι, ακριβέστερα, η φράση που χρησιμοποιούσε ο Οράτιος είναι "σκοτεινός σύντροφος" και ότι η φράση του Κόνινγκτον ήταν λάθος μετάφραση -πράγμα που υποδηλώνει ότι ο μαύρος σκύλος ήταν ήδη δημοφιλής εκείνη την εποχή στην πατρίδα του την Αγγλία.

Πιθανότατα, κανείς δε συνδέεται περισσότερο με τον μαύρο σκύλο από τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος αντιμετώπιζε την κατάθλιψη πολύ πριν γίνει πρωθυπουργός της Βρετανίας και αντιμετωπίσει τους Ναζί.

Σε μια επιστολή του το 1911 προς τη σύζυγό του, Κλεμεντίν, ο Τσόρτσιλ εξέφρασε την ελπίδα ότι ένας Γερμανός γιατρός θα μπορούσε να του είναι "χρήσιμος" αν "επιστρέψει ο μαύρος σκύλος μου", σημειώνοντας ότι, εκείνη τη στιγμή, ο μαύρος σκύλος "είναι αρκετά μακριά μου".

Αν και το όνομα του Τσόρτσιλ εμφανίζεται συχνά σε σχέση με τον μαύρο σκύλο, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η φράση είναι "μια έκφραση βικτωριανών νταντάδων που υποδηλώνει κακή διάθεση" και όχι μια de facto αυτοδιάγνωση της κατάστασης της ψυχικής υγείας. Η κόρη του Τσόρτσιλ, Λαίδη Μαίρη Σόαμς, φάνηκε να συμφωνεί. Όταν ρωτήθηκε για το μαύρο σκυλί του πατέρα της, απάντησε, "Νομίζω ότι οι ψυχίατροι ξόδεψαν περισσότερο χρόνο ή ενέργεια ασχολούμενοι με αυτό από όσο χρειαζόταν!".

Ωστόσο, είναι σαφές ότι ο Τσόρτσιλ δεν χρησιμοποίησε το μαύρο σκυλί για να δηλώσει θετική ψυχική υγεία. Αντίθετα, ο μαύρος σκύλος που τον ακολουθούσε σηματοδοτούσε περιόδους βαθιάς μελαγχολίας που τον ταλαιπώρησαν σε όλη του την ζωή.

Άλλες μεταφορές για την κατάθλιψη
Ανά τους αιώνες, υπήρξαν πολλές μεταφορές για την κατάθλιψη, ενώ, μερικές από αυτές, αφορούσαν και άλλα ζώα.

Για παράδειγμα, ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ επικαλέστηκε άγρια ​​γαϊδούρια για τις καταθλιπτικές του καταστάσεις. "Σίγουρα έχω τον μαύρο γάιδαρο σήμερα", έγραψε το 1945.

Από την άλλη, ο Αμερικανός Πρόεδρος Θεόδωρος Ρούσβελτ πήγε σε άλλη κατεύθυνση με τη μεταφορά του. Χρόνια πριν γίνει Πρόεδρος, διάφορες προσωπικές τραγωδίες συνέβησαν στον Ρούσβελτ, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου της αγαπημένης του μητέρας και της πρώτης του συζύγου την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου το 1884. Για να μετριάσει τη λύπη του, έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά και ασχολήθηκε με το ράντζο του. Για τον μελλοντικό Πρόεδρος των ΗΠΑ, ίσως εμπνευσμένος από τις καουμπόικες ατάκες του, ισχυρίστηκε ότι "η μαύρη έγνοια δεν κάθεται ποτέ πίσω από έναν αναβάτη του οποίου ο ρυθμός είναι αρκετά γρήγορος".

 

Η σύγχρονη χρήση του μαύρου σκύλου

 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που στις 10 Οκτωβρίου γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, εκτιμάται ότι το 5% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού πάσχει από κατάθλιψη.

Το 2015, η βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση ψυχικής υγείας SANE στρατολόγησε μια σειρά από διασημότητες για την εκστρατεία "Black Dog", η οποία είχε ως στόχο "να νικήσει την κατάθλιψη", σύμφωνα με τον The Guardian. Για να ενισχύσει την εκστρατεία, η SANE παρήγγειλε αγάλματα μαύρων σκύλων, το πρώτο από τα οποία ονομάστηκε Οράτιος. "Οι σκύλοι, όπως και οι συνθήκες ψυχικής υγείας, μπορούν να εξημερωθούν", σημειώνεται στον ιστότοπο της SANE. 

Με αφορμή τον μαύρο σκύλο ως φράση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε συνεργασία με το συγγραφέα Matthew Johnstone αφηγούνται μια συγκλονιστική ιστορία. Το βίντεο (πάνω) με τίτλο "Είχα ένα μαύρο σκύλο, τον έλεγαν κατάθλιψη" παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο τι βιώνει ένα άτομο με κατάθλιψη. [πηγή]