Μέση Ανατολή: Ισραήλ και Ιράν στην κόψη του ξυραφιού – Παγκόσμια ανησυχία για πιθανή κλιμάκωση

Η τελευταία στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ κατά του Ιράν σηματοδότησε την είσοδο των δύο χωρών σε μία νέα, και ενδεχομένως πιο επικίνδυνη, φάση στην μακροχρόνια σύγκρουσή τους.

Όπως επισημαίνουν οι New York Times, για πρώτη φορά το Ισραήλ παραδέχθηκε δημόσια την πραγματοποίηση στρατιωτικής επιχείρησης εντός του Ιράν, γεγονός που διαφοροποιεί αυτή την επίθεση από προηγούμενες που συνήθως γίνονταν στο πλαίσιο «σκιωδών πολέμων».

Παρόλο που η συγκεκριμένη στρατιωτική επίθεση θεωρείται σημαντική, το Ιράν επέλεξε να μην αντιδράσει άμεσα και να την υποβαθμίσει, αποφεύγοντας την ένταση με το Ισραήλ, γεγονός που θεωρείται από αναλυτές ως προσπάθεια αποκλιμάκωσης, τουλάχιστον προς το παρόν.

«Αυτό είναι το ξεκίνημα μιας νέας φάσης, μιας επικίνδυνης, με πολλές περισσότερες ευαισθησίες», είπε στους New York Times ο Γιοέλ Γκουζάνσκι, ειδικός σε θέματα του Ιράν στο Ινστιτούτο Εθνικών Μελετών Ασφαλείας, μια ερευνητική ομάδα με έδρα το Τελ Αβίβ. «Αλλά αυτό που “ακούω” από το Ιράν λέει βασικά, “αυτό είναι τίποτα”».

Οι στρατηγικές επιλογές του Ιράν

Σύμφωνα με το CNN, το Ιράν φάνηκε να επιλέγει έναν περισσότερο «διακριτικό» χειρισμό, αποφεύγοντας τις έντονες ρητορικές που χαρακτήριζαν προηγούμενες επιθέσεις. Αυτή η στάση μπορεί να οφείλεται στην επιθυμία του Ιράν να αποφύγει έναν άμεσο πόλεμο, ενώ παράλληλα προσπαθεί να διατηρήσει την αξιοπιστία του.

Ο Τρίτα Πάρσι, συγγραφέας, ακτιβιστής και εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Quincy για Υπεύθυνη Πολιτική στην Ουάσινγκτον, σημειώνει ότι η αντίδραση του Ιράν δείχνει μια διάθεση αποκλιμάκωσης, καθώς προφανώς δεν επιθυμεί να προκαλέσει επιπλέον ισραηλινά αντίποινα.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων. Όπως αναφέρει το CNN, ο Τζο Μπάιντεν κάλεσε το Ισραήλ να απαντήσει με ανάλογη ισχύ στις τελευταίες ιρανικές επιθέσεις. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η Αμερικανική πίεση εμπόδισε το Ισραήλ από το να επιτεθεί σε ζωτικής σημασίας Ιρανικούς στόχους, όπως πυρηνικές εγκαταστάσεις και πετρελαϊκές υποδομές.

Η παρέμβαση αυτή θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν επιρροή στον Μπενιαμίν Νετανιάχου, αν και η σχέση τους παρουσιάζει συχνές διακυμάνσεις.

Οι New York Times υπογραμμίζουν ότι αυτή η παρέμβαση των ΗΠΑ μπορεί να αποτελεί προσπάθεια της κυβέρνησης Μπάιντεν να αποτρέψει μία γενικευμένη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα σε μία χρονική περίοδο όπου ο κόσμος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις λόγω των επικείμενων προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ.

Το Ισραήλ βρίσκεται υπό πίεση να διαχειριστεί τις εντάσεις τόσο με το Ιράν όσο και με τις οργανώσεις-συμμάχους του, όπως τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τη Χαμάς στη Γάζα. Η στρατηγική επιλογή του Ισραήλ να επικεντρώσει την πρόσφατη επίθεσή του σε στρατιωτικούς στόχους αντί για πυρηνικές υποδομές ή πετρελαιοπηγές θεωρείται, σύμφωνα με το CNN, αποτέλεσμα της επιθυμίας του να αποφύγει την πλήρη ανάφλεξη.

Ωστόσο, η στρατηγική αυτή ενδέχεται να αλλάξει μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω ισραηλινών επιθέσεων, ιδιαίτερα αν το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ οδηγήσει σε μια ηγεσία πιο «φιλική» προς το Ισραήλ – δηλαδή νίκη του Ντόναλντ Τραμπ.

Το παιχνίδι της αποτροπής και η περιφερειακή αστάθεια

Η στρατηγική του Ισραήλ να αποτρέπει το Ιράν και τους συμμάχους του μέσω «κατευθυνόμενων επιθέσεων» δεν φαίνεται να προσφέρει σταθερή λύση. Όπως σχολιάζει το CNN, το παιχνίδι της αποτροπής οδηγεί συχνά σε αστάθεια, παρά σε μακροπρόθεσμη ειρήνη.

Επιπλέον, η ένταση στις σχέσεις με το Ιράν και τους συμμάχους του, όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς, διατηρεί μια ευρεία περιοχή της Μέσης Ανατολής σε αβέβαιη κατάσταση, με τις συγκρούσεις να ενδέχεται να αναζωπυρωθούν ανά πάσα στιγμή.

Παρόλο που ορισμένοι Ισραηλινοί πολιτικοί, όπως ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ, τάσσονται υπέρ πιο επιθετικών ενεργειών, οι New York Times σημειώνουν ότι η κυβέρνηση του Νετανιάχου επιδεικνύει συγκρατημένη προσέγγιση, προκειμένου να αποφύγει μία ανεξέλεγκτη σύγκρουση.

Παρ’ όλα αυτά, η άρνηση του Νετανιάχου να συμφωνήσει για εκεχειρία στη Γάζα και η πρόσφατη απόφαση του να εισβάλει στον Λίβανο, καταδεικνύουν μία επιθυμία να κρατήσει ψηλά το θερμόμετρο της έντασης για να διατηρήσει τον έλεγχο στην περιοχή.

Ενώ η σύγκρουση φαίνεται προς το παρόν να έχει σταματήσει, οι προοπτικές για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή παραμένουν ζοφερές. Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, αν και είναι φαινομενικά υπό έλεγχο, είναι πιθανό να αναζωπυρωθεί, ειδικά εάν οι συνθήκες στις ΗΠΑ αλλάξουν. Η περιορισμένη και «συγκρατημένη» επίθεση του Ισραήλ μπορεί να φαίνεται ως μία επιτυχία της αμερικανικής διπλωματίας, αλλά η ένταση ανάμεσα στα δύο κράτη παραμένει αμετάβλητη και οποιαδήποτε μελλοντική εκεχειρία φαίνεται περισσότερο προσωρινή παρά οριστική.