«Αν θέλουν να σταματήσουν τους πρόσφυγες, θα πρέπει να σταματήσουν τους πολέμους»

Αν κοιτάξει κανείς από την πλευρά της γαλλικής ακτής στη Μάγχη, μόλις 34

χιλιόμετρα νότια από την πλευρά της Βρετανίας, μπορεί να διακρίνει τους τεράστιους ογκόλιθους που είναι παραταγμένοι εκεί. Ανάμεσά τους είναι στριμωγμένες δεκάδες, ξεφτισμένες σκηνές. Στον αέρα αυτή την εποχή αιωρείται ο καπνός από τις φωτιές καθώς ομάδες ανδρών και αγοριών περπατούν στην πρωινή λιακάδα γελώντας γελώντας και μιλώντας μεταξύ τους. Μοιράζονται κλημεντίνες και τσιγάρα.

Οι κάτοικοι των σκηνών είναι αιτούντες άσυλο που ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να διασχίσουν με φουσκωτά πλοιάρια το κανάλι και να φτάσουν στη Βρετανία. Οι περισσότεροι έφτασαν ως εδώ την περασμένη μόλις εβδομάδα. Κανείς δεν περιμένει ότι θα μείνει για πολύ στο Καλαί. Οι προσφυγές και μετανάστες του Καλαί, ωστόσο, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν, εκτός των τοπικών Αρχών της παραθαλάσσιας γαλλικής πόλης, και τη σκληρότητα, τόσο του βρετανικού, όσο και του γαλλικού κράτους.

Πέραν από τους ογκόλιθους, που τοποθετήθηκαν στο σημείο επί τούτου από τις γαλλικές Αρχές, ώστε οι αιτούντες άσυλο να μην έχουν πουθενά να στήσουν τα καταλύματά τους, οι κινήσεις τους περιορίζονται από τσιμεντένια μπλοκ, ψηλούς φράχτες και συρματοπλέγματα. Η «εχθρική» ρυμοτομία του Καλαί είναι το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας βάσει της οποίας η Βρετανία έχει καταβάλει στη γαλλική κυβέρνηση εκατοντάδες εκατομμύρια λίρες, προκειμένου να αποτραπεί η μεταφορά των ανθρώπων που φτάνουν στην περιοχή, από τις ζώνες πολεμικών συρράξεων και συγκρούσεων. Πιο πρόσφατα, τον Μάρτιο του 2023, η Βρετανία συμφώνησε να καταβάλλει 500 εκατομμύρια λίρες στη Γαλλία για τη χρηματοδότηση της δημιουργίας ενός κέντρου κράτησης για να «σταματήσουν οι βάρκες».

Σε αυτή την πλευρά της ακτής όλοι γνωρίζουν ότι ο διάπλους με μικρά πλοιάρια είναι μία επιχείρηση εξαιρετικά απειλητική για τη ζωή τους. Ο Guardian, το περασμένο Σαββατοκύριακο, επισκέφθηκε την περιοχή που μαστιζόταν από θυελλώδεις ανέμους, καταρρακτώδεις βροχές και χαμηλές θερμοκρασίες. Την Κυριακή 24 Νοεμβρίου ήταν η τρίτη επέτειος του χειρότερου μαζικού πνιγμού στη Μάγχη από το 2018, όταν ξεκίνησαν οι τακτικές διελεύσεις με μικρές βάρκες. Τότε, 27 άνθρωποι έχασαν έχασαν τη ζωή τους. Τέσσερις παραμένουν αγνοούμενοι. Οι θάνατοι συνέβησαν στη μέση της διαδρομής παρά τις επανειλημμένες κλήσεις SOS των επιβαινόντων προς τη γαλλική και τη βρετανική ακτοφυλακή.

Ακόμη και χωρίς να υπολογίσει κανείς το ναυάγιο του Νοεμβρίου του 2021, όμως, το 2024 υπήρξε η χρονιά με τα περισσότερα θύματα αυτών των διελεύσεων. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι θάνατοι αναφέρονται ανά λίγες ημέρες. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης του ΟΗΕ, μέχρι στιγμής φέτος, 75 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται στη Μάγχη – αριθμός που υπερτριπλάσιος από τους 24 νεκρούς ή αγνοούμενους του 2023 και σχεδόν πενταπλάσιος από τους 16 του 2022.

Ο αριθμός των διελεύσεων, όμως, παραμένει υψηλός. Μέχρι στιγμής φέτος περισσότεροι από 33.000 άνθρωποι έχουν διασχίσει τη Μάγχη. Ο αντίστοιχος αριθμός όλο το 2023 ήταν 29.437. Το 2022, έφτασαν τους 45.755. Οι ΜΚΟ που υποστηρίζουν τους αιτούντες άσυλο λένε ότι είναι αντιμέτωπες με ολοένα και περισσότερη πίεση, καθώς η χρηματοδότηση μειώνεται και η γαλλική κυβέρνηση βάζει εμπόδια στη διανομή τροφίμων, πόσιμου νερού και κατάλληλου για τις καιρικές συνθήκες ρουχισμού. Παρόλα τα εμπόδια, όμως, στη γαλλική ακτή του Καλαί φτάνουν προμήθειες αρκετές για να κρατήσουν τους ανθρώπους στη ζωή.


πρόσφυγες - Καλαί - Μάγχη


«Η αστυνομία στη Σερβία μου το έκανε αυτό»

Την περασμένη Κυριακή, στην κατασκήνωση μεταξύ των βράχων η διάθεση ήταν ζωηρή και χαλαρή. Η θερμοκρασία ήταν περίπου 10 βαθμοί Κελσίου υψηλότερη από την προηγούμενη μέρα, παρά τη σφοδρότητα των ανέμων. Οι δεκάδες κάτοικοι του camp είναι κυρίως Σύριοι, απάτροδες από το Μπιντούν του Κουβέιτ και Ιρακινοί. Η ισορροπία των εθνικοτήτων που μπαινοβγαίνουν στη δομή συχνά αλλάζει. Κυρίως νέοι, οι άνδρες είναι φιλικοί. Ένας από αυτούς αγκαλιάζει ένα 17χρονο αγόρι από το Κουβέιτ. Το αγόρι, έχει μώλωπες στο πρόσωπο και το μάτι του είναι μαυρισμένο. Γελάει και δείχνει τα τραύματά του.

«Η αστυνομία στη Σερβία μου το έκανε αυτό καθώς περνούσα τα σύνορα», λέει. Δε θεωρεί τον εαυτό του θύμα, προτιμά να επικεντρώσει την ενέργειά του στο πώς θα φτάσει στη Βρετανία. «Στο Κουβέιτ δεν υπάρχουν διαβατήρια για τους κατοίκους του Μπιντούν, δεν υπάρχει σχολείο, δεν υπάρχει νοσοκομείο, η αστυνομία μας χτυπάει. Έπρεπε να φύγω», εξηγεί.

Ένας άνδρας από το Ιράκ αναφέρει: «Αύριο θα έρθει η αστυνομία να μας διώξει. Μας κάνουν “έξωση” ανά 48 ώρες» και προσθέτει πως, «δε θα μας αφήσουν στην ησυχία μας. Πριν από ένα χρόνο έφυγα από το Κουβέιτ. Επέζησα διασχίζοντας την έρημο και μπορώ να αντεπεξέλθω στις συνθήκες διαβίωσης εδώ. Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας, όμως είναι η γαλλική αστυνομία. Είναι πολύ δύσκολο να τους αντιμετωπίσεις. Μας χτυπούν».

Η Νατάσα Μπουσάρ, δήμαρχος του Καλαί, κατηγορεί τη Βρετανία για τη χαλαρή εργατική νομοθεσία της η οποία, όπως λέει, , προσελκύει τους αιτούντες άσυλο στη βόρεια Γαλλία. Στην πραγματικότητα, όμως, πολλοί από τους διαμένοντες στο Καλαί αναφέρουν την ασφάλεια και την επανένωση με τις οικογένειές τους ως τους βασικούς λόγους επιλογής της Βρετανίας ως προορισμό. Εκεί, όσοι εργάζονται παράνομα αμοίβονται με ένα κλάσμα του κατώτατου μισθού. Η εκμετάλλευση είναι δεδομένη και οι πιθανότητες σύλληψης μεγάλες. «Δεν υπάρχει χώρα που να με αφήνει απλώς να υπάρχω. Θέλω την ελευθερία μου και πιστεύω ότι η Βρετανία είναι η χώρα στην οποία μπορώ να τη βρω», λέει ένας από τους άνδρες.
«Το μόνο που θέλουμε είναι να ζήσουμε όπως οι κανονικοί άνθρωποι»

Πριν οι συγκρούσεις στη χώρα του τον εξωθήσουν να την εγκαταλείψει, ο Αλί από το Λίβανο εργαζόταν για διεθνείς αλυσίδες μόδας. «Οι κυβερνήσεις δεν συμπαθούν τους πρόσφυγες. Αλλά οι ίδιες είναι αυτές που προκαλούν πολέμους που κάνουν τους ανθρώπους να διαλέξουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Αν θέλουν να σταματήσουν τους πρόσφυγες, θα πρέπει να σταματήσουν τους πολέμους. Η χώρα μου είναι καταπληκτική, είναι πανέμορφη – αν δεν υπήρχε ο πόλεμος δεν θα την άφηνα ποτέ. Το μόνο που θέλουμε είναι να ζήσουμε όπως οι κανονικοί άνθρωποι - να τρώμε, να κοιμόμαστε και να δουλεύουμε όπως εκείνοι. Δεν θέλουμε να γίνουμε πλούσιοι και δεν θέλουμε να διαπράττουμε εγκλήματα. Κανείς δεν επιλέγει να γίνει πρόσφυγας», λέει.


πρόσφυγες - Καλαί - Μάγχη



Δικηγόροι, ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι ίδιοι οι αιτούντες άσυλο επιρρίπτουν ευθέως την ευθύνη για τον αυξημένο αριθμό των νεκρών φέτος, στις κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Βρετανίας. Το βρετανικό υπουργείο Εσωτερικών σταθερά, στέλνει δελτία Τύπου που διατυμπανίζουν τις επιτυχίες στην υπόσχεσή του να σταματήσει τους πρόσφυγες που διασχίζουν τη Μάγχη με τελικό προορισμό τις ακτές του Κεντ. Στα τακτικά δελτία Τύπου γίνονται αναφορές για συλλήψεις διακινητών και κατασχέσεις σωσιβίων ή λέμβων. Ωστόσο, οι αριθμοί των ανθρώπων που διασχίζουν το στενό, όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν, υποδηλώνουν ότι η βρετανική κυβέρνηση απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί «επιτυχημένη» στην πάταξη του φαινομένου της διακίνησης ανθρώπων. Την ίδια στιγμή, η καταβολή τεράστιων χρηματικών ποσών, από τη Βρετανία προς τις γαλλικές Αρχές για την «αντιμετώπιση» του προσφυγικού, έχει καταστήσει τις διελεύσεις ακόμη πιο επικίνδυνες. Η γαλλική αστυνομία αναχαιτίζει πιο δυναμικά τις λέμβους που επιχειρούν να πλεύσουν από την ακτογραμμή, εκτοξεύοντας δακρυγόνα και καταστρέφοντας τις φουσκωτές βάρκες.

Και υπό αυτές τις συνθήκες και με την τρομακτική αύξηση των θανάτων, ωστόσο, δε φαίνεται να έχει αλλάξει κάτι στις εύθραυστες ισορροπίες για τους αιτούντες άσυλο. Οι περισσότεροι, άλλωστε, έχουν ήδη διακινδυνεύσει να χάσουν ακόμα και τη ζωή τους, εγκαταλείποντας την πατρίδα τους. Δεν πρόκειται να «λυγίσουν» απέναντι σε μία κατάσταση που βλέπουν ως τον τελευταίο σταθμό του επίπονου ταξιδιού τους. Και η δράση των διακινητών, όμως, φαντάζει ανεξέλεγκτη. Επειδή έχει κατασχεθεί τεράστιος αριθμός λέμβων, οι διακινητές γεμίζουν τις επαπομείνασες βάρκες ολοένα και περισσότερο. Την ίδια στιγμή, οι περιπολίες της αστυνομίας στην ακτογραμμή αυξάνονται με αποτέλεσμα οι λαθρέμποροι να επιχειρπύν σε παραλίες πιο μακριά από την ακτή, σε μέρη όπως η Χάβρη, καθιστώντας τις διαδρομές μακρύτερες και πιο επικίνδυνες.

Εάν μια νέα σύγκρουση ξεσπάσει κάπου στον κόσμο, οι πρόσφυγες που θα διαφύγουν από αυτήν θα φτάσουν στο Καλαί πιθανότατα έξι έως 12 μήνες αργότερα. Η καθημερινή άμπωτη και οι πολιτικές διακηρύξεις της βρετανικής κυβέρνησης είναι ζητήματα που απασχολούν έλάχιστους από τους αιτούντες άσυλο που περιμένουν να περάσουν απέναντι. Στην πραγματικότητα, τα όνειρά τους για ασφαλές καταφύγιο στη Βρετανία, χρονολογούνται δεκαετίες πριν από τη συνθήκη. Πολλοί γνωρίζουν ότι η διεκδίκηση ασύλου στη Βρετανία δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά με κάποιο τρόπο προσκολλώνται στην πεποίθηση ότι, η χώρα, είναι η κορυφή του πολιτισμού, της αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Κάθε Σάββατο απόγευμα, η βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση Care4Calais επισκέπτεται την περιοχή, διανέμοντας ρούχα, ζεστά ροφήματα και σνακ, και παρέχοντας κάποιες βασικές υπηρεσίες όπως το κούρεμα, ή μέσα ψυχαγωγίας όπως η μουσική και τα επιτραπέζια παιχνίδια. Οι εθελοντές και οι αιτούντες άσυλο είναι συνηθισμένοι στις κακές καιρικές συνθήκες από τις οποίες δε φαίνεται να επηρεάζονται σχεδόν καθόλου. Πολλοί που ζουν κοντά στην περιοχή περιοχή είναι Σουδανοί. Οι περισσότεροι είναι νέοι- πολλοί φαίνεται να είναι παιδιά. Τα ρούχα τους δεν τους προστατεύουν από τα στοιχεία της φύσης. Τα παπούτσια πολλών είναι τρύπια, ένας ή δύο εξ’ αυτών φορούν σαγιονάρες με κάλτσες. Τα γάντια είναι είδος πολυτελείας. Οι πιο τυχεροί έχουν ένα ταιριαστό ζευγάρι- άλλοι φορούν μόνο ένα γάντι ή κανένα.
«Σε επτά μήνες θα σας συναντήσω στο Μπιγκ Μπεν»

Παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, ωστόσο, οι νεαροί Σουδανοί περιμένουν στωικά, κοιτώντας τον ουρανό και σκουπίζοντας τη βροχή από το πρόσωπό τους. «Σε επτά μήνες θα σας συναντήσω στο Μπιγκ Μπεν», λέει χαμογελώντας ένας από αυτούς. Άλλοι μιλούν για τις λεηλασίες, τους ξυλοδαρμούς και τον ρατσισμό που υπέστησαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Για τους φίλους που έχασαν τη ζωή τους διασχίζοντας την έρημο ή στη Μεσόγειο. «Ο πόνος κατά τα ταξίδια μας μας είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτό που μεταδίδεται και παρουσιάζεται στα μέσα ενημέρωσης. Αυτά που βλέπετε είναι περίπου το 10% του πόνου μας», λέει κάποιος.

Η Ίμοτζεν Χάρντμαν, επικεφαλής των επιτόπιων επιχειρήσεων για το Care4Calais στη Γαλλία, λέει ότι η απελπισία των αιτούντων άσυλο ολοένα και αυξάνεται, καθώς οι συνθήκες επιδεινώνονται και ο αριθμός των νεκρών μεγαλώνει. Στη βόρεια Γαλλία, τα σημεία που μπορούν να ζήσουν οι αιτούντες άσυλο είναι ολοένα και λιγότερα. Στα χρόνια που εργάζομαι εδώ, αυτές είναι οι χειρότερες συνθήκες που έχω δει. Η αύξηση των θανάτων είναι άμεσο αποτέλεσμα της αύξησης της στρατιωτικοποίησης των συνόρων. Ολο και περισσότεροι αγνοούνται- πολλές φορές και αυτοί δεν κατονομάζονται καν», υπογραμμίζει. Ο Σελεστίν Πισό της γαλλικής οργάνωσης υποστήριξης προσφύγων στη βόρεια Γαλλία Utopia 56, σημειώνει πως, «Γάλλοι και Βρετανοί έχουν επενδύσει τεράστια χρηματικά ποσά στην καταστολή. Περισσότερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, περισσότερες κάμερες, περισσότερη βία. Έτσι, όταν οι άνθρωποι περνούν, οι συνθήκες είναι πιο επικίνδυνες και πεθαίνουν περισσότεροι».


πρόσφυγες - Καλαί - Μάγχη


«Ξέρετε το τραγούδι “Always Look on the Bright Side of Life”;»

Οι κυβερνήσεις που διαδέχονται η μία την άλλη δε φαίνεται να υπολογίζουν την απελπισία και την αποφασιστικότητα των αιτούντων άσυλο. «Αν έχεις έναν στόχο, τίποτα δεν μπορεί να σε σταματήσει, όσο επικίνδυνο κι αν είναι», λέει ο Αλί. «Όλοι εδώ έχουμε την ίδια επιλογή – να ζήσουμε ή να πεθάνουμε. Ίσως την επόμενη εβδομάδα, ίσως αργότερα. Αλλά θα πάμε στη Βρετανία», προσθέτει.

Ένας από τους Σουδανούς εφήβους του Καλαί, τη στιγμή που προσπαθεί να ζεστάνει τα χέρια του χωρίς γάντια, συμπληρώνει: «Το να φτάσω στη Βρετανία είναι το όνειρό μου. Ίσως χρειαστεί να περιμένω ως τον Μάρτιο, γιατί πιστεύω ότι ο καιρός θα είναι καλύτερος τότε. Μου αρέσει να μιλάω αγγλικά. Ξέρετε το τραγούδι “Always Look on the Bright Side of Life”;».