Ανακαλύφθηκε αινιγματική επιγραφή σε κυπριακό συλλαβάριο – Γιατί εντυπωσιάζει τους αρχαιολόγους

 

Στη διάρκεια ανασκαφών στην Παλαίπαφο, στα όρια του σημερινού χωριού Κούκλια – Μάρτσελλο, στη νοτιοδυτική ακτή της Κύπρου, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια αρχαία επιγραφή σε κυπριακό συλλαβάριο. Αφού η πρωτεύουσα του βασιλείου μεταφέρθηκε στη Νέα Πάφο, περίπου 15 χιλιόμετρα δυτικά, τον 4ο αιώνα π.Χ., το όνομα της πόλης έγινε γνωστό ως Παλαίπαφος. Η περιοχή ήταν η έδρα της πόλης – βασιλείου της Πάφου κατά την Εποχή του Σιδήρου και κέντρο της διοίκησης της περιφερειακής πολιτείας στη διάρκεια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Η ανακάλυψη πυροδότησε έντονο ενδιαφέρον και ανυπομονησία για περισσότερα στοιχεία από την ανάλυση της επιγραφής.

Η αντικατάσταση της Κυπριακής από το ελληνικό αλφάβητο

Το κυπριακό συλλαβάριο θεωρείται ότι εξελίχθηκε από τη Γραμμική Α και χρησιμοποιούταν στην Κύπρο μεταξύ του 1500 και του 300 π.Χ. Οι πιο παλιές επιγραφές, οι οποίες χρονολογούνται μεταξύ του 1500 και του 1200 π.Χ., είναι γραμμένες με Κυπρομινωικό συλλαβάριο και ανάγονται σε μια απροσδιόριστη γλώσσα, την Ετεοκυπριακή ή «αληθινή» Κυπριακή. Το πρόγραμμα ελληνοποίησης της Κυπριακής γραφής από τον Μέγα Αλέξανδρο, οδήγησε τελικά στην αντικατάστασή της από το ελληνικό αλφάβητο στη διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ.

Ο χώρος είχε μελετηθεί στο παρελθόν από Βρετανούς αρχαιολόγους (1950-55), από μία γερμανό – ελβετική αρχαιολογική αποστολή (1966 – 73, 1985, 1992 – 95), καθώς και πιο πρόσφατες από το πανεπιστήμιο της Κύπρου (2006 -08).

Η Παλαίπαφος. Φωτογραφία: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου

Προγενέστερες έρευνες αποκάλυψαν τμήμα ενός μεγαλειώδους τείχους που εκτείνεται σε 168 μέτρα, αν και η ανασκαφή του παρέμεινε ημιτελής. Ωστόσο, η χρονολόγηση και ο σκοπός του τοίχου, παραμένουν μυστήριο. Η ανασκαφή του 2024 επικεντρώθηκε σε ένα μνημείο που βρισκόταν βόρεια ενός εντυπωσιακού τείχους σχήματος Π στην περιοχή, προσανατολισμένου προς τη θάλασσα.

Αρχικά, οι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ήταν τμήμα ενός οχυρού που λειτουργούσε ως αμυντικός πύργος, όμως πρόσφατες ανασκαφές υποδηλώνουν ότι, πιθανώς η δομή είναι ξεχωριστή και μάλλον λατρευτικού χαρακτήρα.

Νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι, η δομή χτίστηκε στη διάρκεια του 12ου και του 11ου αιώνα π.Χ., ενώ εγκαταλείφθηκε στη γεωμετρική περίοδο της Κύπρου, μεταξύ του 1050 και του 750 π.Χ. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κατασκευή επισκευάστηκε κατά την Κυπρο-Αρχαϊκή περίοδο του 6ου αιώνα π.Χ..

Το 2023, ανακαλύφθηκαν δύο γκραβούρες πλοίων στο εξωτερικό αυτής της δομής, οι οποίες έμοιαζαν με τις απεικονίσεις πλοίων που είχαν βρεθεί στο Κίτιον. Το 2024, ανακαλύφθηκε ακόμη μία ημιτελής γκραβούρα πλοίου.

Η συνεργασία του ΕΚΠΑ με το πανεπιστήμιο Κύπρου

Στη διάρκεια της ανασκαφικής περιόδου του 2024, στο επίκεντρο της προσοχής βρέθηκε η εξερεύνηση μια σήραγγας που διαπερνά το τείχος σε βάθος 2.3. μέτρων. Η λειτουργία που είχαν οι σήραγγες αυτές παραμένει μυστήριο. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι, κατασκευάστηκαν περί το 499/498 π.Χ., κατά την πολιορκία της Παλαιοπάφου από τους Πέρσες. Η προσεκτική ανασκαφή, προσέφερε μια βαθύτερη κατανόηση της στρωματογραφίας και της χρονολόγησης των μεταγενέστερων περιόδων του τείχους.

Η έρευνα του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου (ΕΚΠΑ) διεξάγεται σε στενή συνεργασία με το πρόγραμμα Διερεύνησης του Αστικού Τοπίου Παλαιπάφου του Πανεπιστημίου Κύπρου με επικεφαλής την καθηγήτρια, Μαρία Ιακώβου. Η πέμπτη ετήσια αποστολή του ΕΚΠΑ, έχει προγραμματιστεί για το 2025.