Η καταδίκη σε θάνατο ενός κομμουνιστή για έναν εμπρησμό που ίσως δεν έκανε

Ο Μαρίνους Βαν Ντερ Λούμπε γεννήθηκε στο Ούχστχιστ της Νότιας Ολλανδίας στις 13 Ιανουαρίου 1909. Οι γονείς του χώρισαν όταν ήταν μικρός και μεγάλωσε με την πολύτεκνη μητέρα του. Όμως την έχασε όταν ήταν 12 ετών και πήγε να ζήσει με την ετεροθαλή αδελφή του. Έπιασε δουλειά σε οικοδομή και λόγω της μεγάλης μυϊκής του δύναμης του κόλλησαν το παρατσούκλι «Dempsey», εξαιτίας του Αμερικάνου πυγμάχου Jack Dempsey.

Σε ηλικία 16 ετών, εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ολλανδίας. Όμως ένα χρόνο αργότερα έπαθε ένα σοβαρό εργατικό ατύχημα και έχασε σχεδόν όλη την όρασή του. Αποσύρθηκε και ζούσε με μια μικρή σύνταξη. Ίδρυσε το «Σπίτι του Λένιν». Έκανε διάφορες ευκαιριακές δουλειές για να συμπληρώσει το εισόδημά του. Σε μια από αυτές κατηγορήθηκε σαν υποκινητής απεργίας και συνελήφθη.

Ήταν τότε που αποχώρησε από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας και προσχώρησε στη Διεθνή Κομμουνιστική Ομάδα. Το 1933, αποφασίζει να μετακομίσει στη Γερμανία.

Λίγες μέρες μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και συγκεκριμένα στις 27 Φεβρουαρίου του 1933, ξέσπασε φωτιά στη Γερμανική Βουλή και κατέστρεψε όλο το εσωτερικό της. Η αστυνομία βρήκε τον Λούμπε μέσα στο κτίριο σε άθλια κατάσταση. Μετά από πολύωρα και φριχτά βασανιστήρια, ο Λούμπε ομολόγησε πως αυτός έβαλε τη φωτιά στο κτίριο.

Στις 21 Δεκεμβρίου του 1933, ο Λούμπε οδηγήθηκε σε δίκη, η οποία τελείωσε στις 23 Δεκεμβρίου. Συγκατηγορούμενοι του, άλλοι τέσσερις «ορθόδοξοι» κομμουνιστές. Ο Λούμπε ήταν ο μόνος που καταδικάστηκε. Και μάλιστα σε θάνατο. Η ποινή εκτελέστηκε στις 10 Ιανουαρίου του 1934. Ο Λούμπε ήταν μόλις 25 ετών. Και οι κομμουνιστές ακόμα τον αποκήρυξαν, θεωρώντας τον όργανο του Χίτλερ και ψευτοκομμουνιστή.

Μετά την πτώση του Χίτλερ έγιναν πολλές αναψηλαφήσεις σε δίκες ανθρώπων που καταδικάστηκαν από τους ναζί. Η προσπάθειες των Γερμανών νομικών και του αδελφού του Λούμπε ευοδώθηκαν το 2008, 74 χρόνια μετά τον θάνατό του, όταν το δικαστήριο ανέτρεψε την απόφαση.

Μέχρι σήμερα οι ιστορικοί δεν μπορούν να πουν μετά βεβαιότητας πως ο Μαρίνους Βαν Ντερ Λούμπε ήταν αυτός που έβαλε τη φωτιά στο Ράιχσταγκ. Πολλοί υποψιάζονται πως ήταν οι ίδιοι οι ναζί, ώστε να το χρησιμοποιήσουν ως δικαιολογία για να μιλήσουν για κομμουνιστική συνωμοσία και να απαγορέψει, όπως και έκανε, το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας.

Μια ένορκη κατάθεση από αξιωματικό των Ναζί Χανς Μάρτιν Λένινγκς, που ήρθε στην επιφάνεια το 2019 μετά από 65 περίπου χρόνια, αναφέρει πως όταν ο ίδιος μαζί με συναδέλφους του μετέφεραν τον βαν ντερ Λούμπε από το αναρρωτήριο των ταγμάτων εφόδου στο Ράιχσταγκ, η φωτιά είχε ήδη ξεκινήσει και δεν ήταν δυνατόν να ήταν ο Λούμπε ένοχος. Οι αξιωματικοί διαμαρτυρήθηκαν για τη σύλληψή του Ολλανδού, αλλά το μόνο που κατάφεραν ήταν να κρατηθούν και οι ίδιοι και να αναγκαστούν να υπογράψουν ένα έγγραφο ότι δεν γνώριζαν τίποτα. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο συγγραφέας και πρώην δημόσιος υπάλληλος Φριτς Τομπίας δημοσίευσε μια έρευνα που ενίσχυε το σενάριο της μεμονωμένης ενέργειας εκ μέρους του Ολλανδού συνδικαλιστή. Την άποψη αυτή δημοσίευσε και το έγκυρο περιοδικό Der Spiegel. Όμως, σύμφωνα με τον RND, μετά τον θάνατο του Τομπίας το 2011 διαπιστώθηκε ότι είχε στην κατοχή του ένα αντίγραφο της κατάθεσης του Λένινγκς. Το έγγραφο δεν δημοσιεύτηκε επειδή αντέκρουε τη θέση του συγγραφέα.

Αν ο Λούμπε ήταν εκείνος που ανατίναξε τη βουλή λόγω ιδεολογίας, αν ήταν προβοκάτορας όπως υποστηρίζουν τα Κομμουνιστικά Κόμματα ή αν ήταν εξιλαστήριο θύμα των ναζί δε θα το μάθουμε μάλλον ποτέ. Το μόνο σίγουρο είναι πως οι Ναζί τότε εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά στο έπακρο το περιστατικό, απαγορεύοντας το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας και πολλές πολιτικές ελευθερίες για να έρθουν πολλά βήματα πιο κοντά στο απολυταρχικό καθεστώς που ακολούθησε.