Απροσδόκητη ανακάλυψη: Ήρθε στο φως άγνωστος οικισμός κοντά σε αρχαία ελληνική πόλη – Πώς ανατρέπει τις αντιλήψεις

Ανακαλύφθηκε πρόσφατα ένας άγνωστος οικισμός σε πεταλόσχημο

λόφο, ανάμεσα σε συκιές κοντά σε αρχαία ελληνική πόλη και οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν κάτι που δεν περίμεναν, αλλά χάρηκαν γιατί άλλαξε η γνώση που είχαν ως τώρα.

Η πρόσφατη ανακάλυψη ενός οικισμού των Ραμσήδων στο Kom el-Nugus, βόρεια της λίμνης Mariout στην Αίγυπτο, η οποία τεκμηριώνεται σε έρευνα με επικεφαλής τον Sylvain Dhennin και την ομάδα του, αμφισβητεί την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η περιοχή αυτή κατοικήθηκε για πρώτη φορά κατά την Ελληνιστική περίοδο (332-31 π.Χ.). Οι ανασκαφές αποκάλυψαν στοιχεία μιας σημαντικής εγκατάστασης που χρονολογείται από το Νέο Βασίλειο (περίπου 1550-1069 π.Χ.).

Το σχέδιο της περιοχής των ανασκαφών. (Φωτογραφία: T. Arnoux, T. Fournet, P. François & M. Vanpeene / Mission Française de Taposiris Magna Plinthine).

Η Kom el-Nugus βρίσκεται 43 χιλιόμετρα δυτικά της Αλεξάνδρειας, σε στρατηγική θέση, ανάμεσα στη Μεσόγειο Θάλασσα και τη λίμνη Mariout. Το έδαφος σηματοδοτείται από έναν πεταλόσχημο λόφο (γνωστό ως “kom”) που περιβάλλεται από οπωρώνες σύκων και αρχαιολογικά ερείπια, τα οποία κυμαίνονται από μια ελληνιστική νεκρόπολη μέχρι πέτρινες κατασκευές από καλκαρενίτη (ασβεστολιθικός ψαμμίτης) τον οποίον χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάζουν τοίχους αντιστήριξης.

 Από τις πρώτες ανασκαφές, το 2023, το σημείο έχει αποκαλύψει σε στρώματα διαφορετικές περιόδους «κατάληψής» του, μεταξύ των οποίων στρώματα της  Σαϊτό –  Περσικής περιόδου (7^ος – 5^ος αιώνας π.Χ.) και της Ελληνιστικής περιόδου, τεκμηριώνοντας την αδιάλειπτη χρήση του και την αναδιαμόρφωσή του στο πέρασμα των αιώνων.

Στα παλαιότερα, ωστόσο, στρώματα, ανακαλύφθηκαν απροσδόκητα ίχνη από έναν οικισμό της περιόδου του Ραμσή, σηματοδοτώντας ένα νέο ορόσημο για την έρευνα.  Η σημαντικότερη ανακάλυψη, ήταν η ταυτοποίηση ενός οικισμού του Νέου Βασιλείου, πιθανόν σχετιζόμενου με γεωργικές δραστηριότητες, όπως η παραγωγή κρασιού.

Ένα καθοριστικό εύρημα ήταν μια σφραγίδα αγγείου που έφερε το όνομα «Μεριτατέν», της κόρης του Ακενατόν και της Νεφερτίτης, υποδηλώνοντας ότι, ο οικισμός ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της 18^ης Δυναστείας (1550  – 1292 π.Χ.).

Τι μαρτυρούν τα σπάνια ευρήματα

Μεταξύ των ερειπίων υπήρχαν θραύσματα μιας στήλης που έφερε το γράμμα του Σέτι Β’, ογκόλιθοι που ανήκαν σε ναό αφιερωμένο από τον Ραμσή Β’ και υπολείμματα ιδιωτικών παρεκκλησίων από την περίοδο των Ραμσήδων. Τα ευρήματα αυτά αντικατοπτρίζουν τη συμβολική και λειτουργική σημασία του χώρου, ο οποίος μπορεί να φιλοξενούσε τόσο θρησκευτικές όσο και οικονομικές δραστηριότητες.

Τμήμα λίθου από τον ναό του Ραμσή του Β’. (Φωτογραφία: Credit: G. Pollin / Institut Français d’Archéologie Orientale).

Οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν δύο κύριες φάσεις στην κατασκευή των οικημάτων από πλίνθο οι οποίοι ήταν διατεταγμένοι κυκλικά, γύρω από έναν κεντρικό δρόμο. Οι δομές περιλάμβαναν σύστημα αποστράγγισης, για την προστασία των θεμελίων των τοίχων, υποδηλώνοντας ότι ο οικισμός αναδιαμορφώθηκε αρκετές φορές στη διάρκεια της ιστορίας του.

Κατά την Ελληνιστική περίοδο, το σημείο υπέστη σημαντικούς μετασχηματισμούς. Ένα μνημειακό οικοδόμημα, πιθανώς ναός, είχε κατασκευαστεί και το αποτύπωμά του εξακολουθεί να διακρίνεται στο θεμέλιό του.

Ο ναός περιβαλλόταν από έναν υποστηρικτικό τοίχο από ασβεστολιθικό ψαμμίτη, σχεδιασμένο για να αποτρέπει την κατάρρευση των ερειπίων στις παρακείμενες πλαγιές.  Η προσθήκη των ελληνιστικών αυτών δομών, άλλαξε σημαντικά το τοπίο του kom, καταστρέφοντας ή σχεδιάζοντας για διαφορετικούς σκοπούς, τμήματα του οικισμού της περιόδου των Ραμσήδων.

Οι αρχαιολόγοι ωστόσο, ανακάλυψαν σπάνια στοιχεία για την προγενέστερη κατοίκηση από περιοχές που είχαν μείνει άθικτες  μεταγενέστερα.

Νέα ερωτήματα για τους αρχαιολόγους

Ο οικισμός στην  Kom el-Nugus εγείρει νέα ερωτήματα για τον ρόλο του Νέου Βασιλείου στην περιοχή του δυτικού Δέλτα του Νείλου. Η τοποθεσία του, υποδηλώνει ότι μπορεί να ήταν ένα στρατηγικό οχυρό ή κέντρο διεξαγωγής εποχικών δραστηριοτήτων, παρόμοιο με τα σημερινά στρατόπεδα.

Η περιοχή του ναού. (Φωτογραφία: Pollin / Institut Français d’Archéologie Orientale).

Η ερευνητική ομάδα, με την υποστήριξη ινστιτούτων, όπως είναι το γαλλικό ινστιτούτου ανατολικής αρχαιολογίας και το CNRS, σχεδιάζει την επέκταση των ανασκαφών, με σκοπό την αναγνώριση της ονομασίας και της ακριβούς λειτουργίας του οικισμού αυτού.

Μέχρι σήμερα, τα στοιχεία δηλώνουν την αδιάλειπτη κατοίκησή του, όμως η ακριβής φύση της χρήσης του, εξακολουθεί ν’ αποτελεί μυστήριο.