Πόσο σημαντική είναι η Διώρυγα του Παναμά και γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ,
στην ορκωμοσία του ως Πρόεδρος των ΗΠΑ, επέλεξε να αναφερθεί εκτενώς, απειλώντας ότι οι ΗΠΑ «θα πάρουν πίσω τη Διώρυγα του Παναμά»;Ο Πρόεδρος Τραμπ σημείωσε ότι η διώρυγα «βλακωδώς δόθηκε στον Παναμά», γιατί, όπως είπε, «τα αμερικανικά πλοία υπερχρεώνονται». Συγκεκριμένα, ανέφερε για τη Διώρυγα του Παναμά πως είναι ένα «ανόητο δώρο που δεν έπρεπε ποτέ να γίνει» στον Παναμά και ισχυρίστηκε ότι «η Κίνα χειρίζεται» τη Διώρυγα του Παναμά. Ας δούμε την ιστορία πίσω από την Διώρυγα του Παναμά.
Η στενή λωρίδα γης που ενώνει δύο ηπειρωτικά κομμάτια ξηράς την Βόρεια από την Νότια Αμερική και χωρίζει δύο μεγάλες θάλασσες, τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, δηλαδή ο Παναμάς, μπορεί να μην είχε καμία σημασία, στον κόσμο αν δεν είχε δημιουργηθεί η Διώρυγα του Παναμά, η οποία τελικώς ένωσε τις δύο θάλασσες και αποφέρει στην χώρα τεράστια έσοδα, τα οποία όμως ο Παναμάς πέρασε από 40 κύματα για να κάνει δικά του.
Η διώρυγα του Παναμά είναι ένας τεχνητός δίαυλος 82 χιλιομέτρων, ο οποίος ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό ωκεανό. Είναι η δεύτερη σε ναυτιλιακή σπουδαιότητα διώρυγα στον κόσμο, από την άποψη των θαλασσίων μεταφορών. Πρώτη είναι η διώρυγα του Σουέζ. Και οι δύο διώρυγες άλλαξαν τον κόσμο.
Η κατασκευή της ήταν πολύ δύσκολη, γιατί η στάθμη της θάλασσας από την πλευρά του Ατλαντικού είναι υψηλότερη, της στάθμης του Ειρηνικού ωκεανού. Για να λειτουργήσει κατασκευάστηκαν δεξαμενές που ανυψώνουν τα πλοία στα 26 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, που είναι το επίπεδο της τεχνητής λίμνης Gatún και τα χαμηλώνουν πάλι στην άλλη πλευρά, στο ύψος της θάλασσας.
Η πρώτη διέλευση πλοίου έγινε στις 15 Αυγούστου 1914. Από τη δεκαετία του 1930, άρχισε να φαίνεται η ανάγκη για επέκταση των δεξαμενών του καναλιού, λόγω του μεγέθους των νέων πλοίων τα οποία δεν χωρούσαν στις υπάρχουσες δεξαμενές. Επίσης έπρεπε να αποσυμφορηθεί η έντονη κίνηση, αλλά τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν το 194ο. Τελικά, οι εργασίες για τις νέες δεξαμενές άρχισαν το 2007 και το έργο παραδόθηκε για χρήση τον Ιανουάριο του 2016.
Δείτε ένα εντυπωσιακό βίντεο για πώς λειτουργεί η Διώρυγα του Παναμά
Η κατασκευή με βάση το Σουέζ
Ήδη από το 1501, οι άνθρωποι ονειρεύονταν στον Παναμά, μια διώρυγα που θα ένωνε τους δύο ωκεανούς. Οι πρώτες προσπάθειες να ανοίξει μια τέτοια διώρυγα έγιναν από παλιά, αλλά οι δυσκολίες ήταν πραγματικά ανυπέρβλητες. Υπήρχαν τεράστιες εδαφικές ανωμαλίες, ήταν μεγάλη η διαφορά στη στάθμη της θάλασσας μεταξύ των δύο Ωκεανών και έπρεπε να υπολογιστεί και η παλίρροια.
Δεν υπήρχε ακριβώς η τεχνογνωσία και οι επιδημίες σάρωναν την περιοχή. Ο κίτρινος πυρετός θέριζε τότε και θα θέριζε επί αιώνες ακόμα. Μάλιστα σε αυτόν προστέθηκε μετά και η ελονοσία. Οι προσπάθειες άρχισαν κι εγκαταλείφθηκαν σχεδόν αμέσως. Μόλις το 1859, ολοκληρώθηκε η σιδηροδρομική γραμμή που διέσχιζε τον Ισθμό (ακόμα τότε) του Παναμά.
Τα πράγματα άλλαξαν όταν το 1876 οι Γάλλοι επέλεξαν για ακόμα μία φορά τον Ισθμό του Παναμά σαν το ιδανικό μέρος για να ανοίξει μια διώρυγα. Σύστησαν την Διεθνή Εταιρεία της Ωκεάνιας Διώρυγας, η οποία ανέθεσε στην γαλλική εταιρεία «Lesseps» που είχε ιδρύσει ο Ferdinand de Lesseps, ο κατασκευαστής της διώρυγας του Σουέζ, να αρχίσει τις εργασίες. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Lesseps είχε εκτός από την τεχνογνωσία και τα απαραίτητα κεφάλαια, γιατί είχε γίνει πάμπλουτος από την λειτουργία της διώρυγας του Σουέζ.
Πράγματι, το 1881 άρχισε η γαλλική προσπάθεια. Αλλά οι δυσκολίες ήταν ανυπέρβλητες. Ο κίτρινος πυρετός και η ελονοσία έκαναν τα εργοτάξια να μοιάζουν με νεκροταφεία. Η κακή διαχείριση, η διαφθορά και η κλοπή, οργίαζαν. Η προσπάθεια τερματίστηκε άδοξα το 1888, με την πτώχευση της εταιρείας. Οι Γάλλοι εγκατέλειψαν το σχέδιο, αφήνοντας πίσω τους σκουριασμένα μηχανήματα και χιλιάδες τάφους εργατών.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ στον Παναμά
Το 1904, η αμερικανική κυβέρνηση εξαγόρασε τα γαλλικά δικαιώματα, αλλά και μια στενή λωρίδα γης που είχε μήκος 80 χιλιόμετρα και πλάτος (16 χιλιόμετρα). Ήταν η λεγόμενη Ζώνη της Διώρυγας. Διώρυγα δεν υπήρχε ακόμα. Ο αρχίατρος William Crawford Gorgas ανέλαβε να απαλλάξει τη Ζώνη της Διώρυγας από τις ακαθαρσίες και τις αρρώστιες, την ελονοσία και τον κίτρινο πυρετό.
Ο πρόεδρος Θεόδωρος Ρούσβελτ είχε προσπαθήσει δύο φορές να αποκτήσει τα δικαιώματα της διώρυγας. Το κατάφερε την δεύτερη, το 1904, αφού αναγνώρισε αστραπιαία την ανεξαρτησία του Παναμά από την Κολομβία, την οποία Κολομβία όμως είχε πληρώσει με βάση μια πρώτη συμφωνία.
Δημιουργήθηκε μια Επιτροπή για τη Διώρυγα, με πλήρη μηχανικά και διοικητικά δικαιώματα, και οι εργασίες ξανάρχισαν. Οι δυσκολίες συνεχίζονταν πάντως. Ο πρώτος αρχιμηχανικός John Wallace παραιτήθηκε και ο διάδοχός του John Stephens, αποσύρθηκε το 1907.
Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Θεόδωρος Ρούζβελτ αντιλαμβανόταν πως αν επρόκειτο να κατασκευαστεί μία Διώρυγα του Παναμά, δεν έπρεπε να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Το 1907, η Επιτροπή Διώρυγας ανατέθηκε στον Αμερικανικό Στρατό και ο συνταγματάρχης George Washington Goethals ανέλαβε τη διοίκηση.
Τα αμερικανικά σχέδια
Οι Αμερικανοί άλλαξαν τα σχέδια των Γάλλων. Δεν θα έφτιαχναν μια διώρυγα που θα ένωνε τους δύο ωκεανούς. Αποφάσισαν να φτιάξουν έναν υδάτινο διάδρομο, στην κορυφή του ισθμού. Από τον Ατλαντικό, τα πλοία θα εισχωρούσαν μέσα σε μια διώρυγα στο επίπεδο της θάλασσας και θα προχωρούσαν επί επτά μίλα. Μετά, τρία τεράστια φράγματα – δεξαμενές, θα σήκωναν τα πλοία 26 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας.
Εκεί θα έφταναν στην τεχνητή λίμνη Gatun και θα ταξίδευαν επί 32 μίλια. Θα πλησίαζαν έτσι στην πλευρά του Ειρηνικού, όπου επίσης μια σειρά από φράγματα και δεξαμενές θα κατέβαζε πλέον τα πλοία στο επίπεδο του Ειρηνικού.
Το Pedro Miguel, το πρώτο φράγμα, θα χαμήλωνε τα πλοία 30 πόδια και θα τα άφηνε στην τεχνητή λίμνη Miraflores, πλάτους 2 μιλίων (3,2 χιλιομέτρων). Έπειτα, άλλα δύο φράγματα θα χαμήλωναν τα υπόλοιπα 54 πόδια στο κανάλι του επιπέδου της θάλασσας. Από κει και μετά, θα απέμεναν να διασχισθούν μόνο 8,5 μίλια (13,7 χιλιόμετρα) έως τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Αυτό ήταν ένα ηράκλειο έργο. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να κατασκευαστεί ο εσωτερικός υδάτινος διάδρομος. Πρώτα έπρεπε να κοπεί η γη κάθετα. Μετά έπρεπε να εξισωθούν οι διαφορές ύψους. Και μετά τα ανοίγματα έπρεπε να γεμίσουν νερό.
Πηγή των νερών αυτών θα ήταν ο ποταμός Chagres. Αυτός όμως ήταν πολύ χαμηλότερα από το προτεινόμενο επίπεδο των 26 μέτρων, που ήταν το ανώτατο σημείο της διώρυγας. Έτσι κατασκευάστηκε το Φράγμα Gatún. Στο Culebra Cut, άνθρωποι και μηχανές έσκαψαν ένα βαθύ όρυγμα σε σχήμα V μέσα στο βουνό και ανασκάφτηκαν εκατομμύρια κυβικά μέτρα χώματος και πέτρας, που το μεγαλύτερο μέρος τους μεταφέρθηκε στο Φράγμα Gatún.
Την εποχή των βροχών υπήρχε ο κίνδυνος των κατολισθήσεων, αλλά και των πλημμυρών του ποταμού Chagres. Για να εξασφαλιστεί το απαραίτητο νερό, χρειάστηκε να κατασκευαστούν φράγματα και τεχνητές λίμνες για γίνει δυνατή η εκμετάλλευση του υδάτινου πλούτου της περιοχής.
Οι δεξαμενές έπρεπε να γίνουν αρκετά πλατιές, ώστε να μπορούν να μπουν μέσα σε αυτές και τα μεγαλύτερα πλοία του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού. Έτσι κατασκευάστηκαν με μήκος 304,80 μέτρα και με πλάτος 33,53 μέτρα, σχεδόν όσο μια εξαώροφη πολυκατοικία της εποχής.
Η ποσότητα του χώματος από τις εκσκαφές θα αρκούσε για να κατασκευαστούν 63 πυραμίδες
Η ποσότητα του χώματος από τις εκσκαφές θα αρκούσε για να κατασκευαστούν 63 πυραμίδες, που η κάθε μία να έχει το ύψος της Μεγάλης Πυραμίδας της Αιγύπτου. Τελικά, το έργο ολοκληρώθηκε. Στις 10 Οκτωβρίου 1913, άνοιξαν τα φράγματα της λίμνης και το νερό εισχώρησε στο κανάλι.
Μετά άνοιξαν οι υδατοφράχτες και τα νερά του Ατλαντικού γέμισαν την πρώτη δεξαμενή. Πυκνά πλήθη από υπερήφανους εργάτες μαζί με τις οικογένειές τους ζητωκραύγασαν καθώς το πρώτο πλοίο, το ρυμουλκό «Γκέιταν», σημαιοστολισμένο μπήκε σφυρίζοντας μέσα στο φράγμα. Οι μηχανικοί και οι επίσημοι βρίσκονταν επάνω στο ρυμουλκό.
Ύστερα από έναν χρόνο, στις 15 Αυγούστου 1914, η Διώρυγα παραδόθηκε στη διεθνή ναυσιπλοΐα. Μέχρι το έτος 2000, η Διώρυγα βρισκόταν κάτω από την οικονομική εκμετάλλευση των ΗΠΑ.
Η ημερήσια δυναμικότητα διέλευσης της διώρυγας είναι 50 πλοία. Τα πλοία καταβάλλουν τέλη βάσει της χωρητικότητας που έχουν (Panama canal tonnage). Στρατιωτικά σήμερα η διώρυγα του Παναμά, συνεχίζει να θεωρείται ουδέτερη θάλασσα.
Η σημασία της Διώρυγας του Παναμά
Η Διώρυγα του Παναμά μειώνει σημαντικά τον χρόνο που χρειάζονται τα πλοία για να ταξιδέψουν μεταξύ Ατλαντικού και Ειρηνικού, γιατί επιτρέπει να αποφεύγεται ο περίπλους της νότιας Αμερικής, που γίνεται μέσω του περάσματος του Ντρέικ, του στενού του Μαγγελάνου ή του διαύλου Μπιγκλ. Από τα εγκαίνιά της στις 15 Αυγούστου 1914, η διώρυγα κατάφερε να συντομεύσει τη θαλάσσια επικοινωνία σε χρόνο και απόσταση, να αναζωογονήσει τις θαλάσσιες και οικονομικές μεταφορές παρέχοντας μια σύντομη και σχετικά φθηνή οδό διέλευσης μεταξύ των δύο ωκεανών, επηρεάζοντας αποφασιστικά τις παγκόσμιες εμπορικές συνήθειες.
Η Κολομβία, η Γαλλία και αργότερα οι ΗΠΑ έλεγχαν την περιοχή γύρω από τα έργα για την διώρυγα. Οι ΗΠΑ συνέχισαν να ελέγχουν τη διώρυγα και τη γύρω ζώνη της διώρυγας του Παναμά έως ότου τέθηκαν σε ισχύ οι συνθήκες Torrijos-Carter που προέβλεπαν την παράδοσή της στον Παναμά το 1977.
Μετά από μια περίοδο κοινού αμερικανο-παναμαϊκού ελέγχου, η κυβέρνηση του Παναμά ανέλαβε τον έλεγχο το 1999. Σήμερα διοικείται και λειτουργεί από την Αρχή Διώρυγας του Παναμά που ανήκει στην κυβέρνηση του Παναμά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το μέγεθος των πλοίων που κατασκευάζονται ακολουθεί το μέγεθος των δύο μεγαλύτερων διωρύγων του κόσμου. Αντιστοίχως οι διώρυγες διευρύνονται ανάλογα με το μέγεθος των πλοίων που κατασκευάζονται. Μέχρι και πριν από λίγο καιρό τα μεγαλύτερα πλοία που κατασκευάζονταν ήταν κατηγορίας Panamax. Τώρα είναι κατηγορίας Neopanamax.
Οι σκέψεις οι εργασίες διεύρυνσης της Διώρυγας του Παναμά άρχισαν σχεδόν από το 1930. Σταμάτησαν όλα γύρω στο 1940 και τελικά η πραγματική διεύρυνση άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2007 και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του2016. Η διευρυμένη πλωτή οδός άρχισε να λειτουργεί εμπορικά στις 26 Ιουνίου 2016. Οι νέοι υδατοφράκτες επιτρέπουν τη διέλευση μεγαλύτερων πλοίων Neopanamax.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο έλεγχος των ΗΠΑ επί της διώρυγας και της Ζώνης της Διώρυγας που την περιβάλλει άρχισε να τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι σχέσεις Παναμά – ΗΠΑ εντείνονταν συνεχώς. Πολλοί Παναμέζοι θεωρούσαν ότι η Ζώνη ανήκε δικαιωματικά στον Παναμά. Άρχισαν φοιτητικές διαμαρτυρίες οι οποίες κατέληξαν στο να περιφραχθεί η Ζώνη γύρω από την Διώρυγα και να αυξηθεί η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή.
Οι απαιτήσεις για την παράδοση της διώρυγας από τις Ηνωμένες Πολιτείες στον Παναμά αυξήθηκαν μετά την Κρίση του Σουέζ το 1956, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν οικονομική και διπλωματική πίεση για να αναγκάσουν τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο να εγκαταλείψουν την προσπάθειά τους να ανακτήσουν τον έλεγχο της διώρυγας του Σουέζ, η οποία είχε προηγουμένως εθνικοποιηθεί από το καθεστώς Νάσερ στην Αίγυπτο. Η αναταραχή στον Παναμά κορυφώθηκε με ταραχές την Ημέρα του Μάρτυρα, στις 9 Ιανουαρίου 1964, όταν σκοτώθηκαν περίπου 20 Παναμέζοι και 3-5 Αμερικανοί στρατιώτες.
Οι συνθήκες Κάρτερ – Τορίχος για την Διώρυγα του Παναμά που αμφισβητεί ο Τραμπ
Μια δεκαετία αργότερα, το 1974, άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για τη διευθέτηση του προβλήματος, οι οποίες κατέληξαν στις συνθήκες Torrijos-Carter. Υπεγράφησαν στις 7 Σεπτεμβρίου 1977, από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζίμι Κάρτερ και τον Ομάρ Τορίχος, de facto ηγέτη του Παναμά.
Οι δύο αυτές αντικατέστησαν τη Συνθήκη Hay-Bunau-Varilla του 1903 και εγγυήθηκαν ότι ο Παναμάς θα αποκτούσε τον έλεγχο της διώρυγας του Παναμά μετά το 1999. Θα τερματιζόταν έτσι ο έλεγχος της διώρυγας τον οποίον είχαν οι ΗΠΑ από το 1903. Οι συνθήκες πήραν το όνομά τους από τους δύο υπογράφοντες, τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ και τον διοικητή της Εθνικής Φρουράς του Παναμά, στρατηγό Ομάρ Τορίχος.
Η πρώτη συνθήκη φέρει επίσημα τον τίτλο «Η Συνθήκη για τη μόνιμη ουδετερότητα και τη λειτουργία της διώρυγας του Παναμά» και είναι ευρέως γνωστή ως “Συνθήκη Ουδετερότητας”.
Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή, οι ΗΠΑ διατηρούσαν το μόνιμο δικαίωμα να υπερασπίζονται τη διώρυγα από κάθε απειλή που θα μπορούσε να παρεμποδίσει τη συνεχή ουδέτερη εξυπηρέτηση των πλοίων όλων των εθνών. Η δεύτερη συνθήκη φέρει τον τίτλο “Συνθήκη για τη Διώρυγα του Παναμά” και προέβλεπε ότι από τις 12:00 της 31ης Δεκεμβρίου 1999, ο Παναμάς θα αναλάμβανε τον πλήρη έλεγχο των λειτουργιών της διώρυγας και θα γινόταν πρωτίστως υπεύθυνος για την υπεράσπισή της.
Αυτές είναι οι δύο βασικές συνθήκες τις οποίες αμφισβητεί τώρα ο πρόεδρος Τραμπ. Η διώρυγα του Παναμά παραμένει μια από τις κύριες πηγές εσόδων για τον Παναμά
Πριν από αυτή την αλλαγή, η κυβέρνηση του Παναμά διεξήγαγε διεθνή διαγωνισμό για τη διαπραγμάτευση σύμβασης 25ετούς διάρκειας για τη λειτουργία των λιμένων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που βρίσκονται στις δύο πύλες της διώρυγας σε Ατλαντικό και Ειρηνικό.
Η σύμβαση δεν συνδεόταν με την ανώτατη Αρχή Διώρυγας του Παναμά ή τις δραστηριότητες της διώρυγας του Παναμά. Την κέρδισε η εταιρεία Hutchison Whampoa, ναυτιλιακή συμφερόντων με έδρα το Χονγκ Κονγκ, που ανήκει στον Li Ka-shing.
Η αντίδραση των Ρεπουμπλικανών
Οι συνθήκες προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, ιδίως μεταξύ των συντηρητικών με επικεφαλής τους Ρόναλντ Ρίγκαν, Στρομ Θέρμοντ και Τζέσι Χελμς, οι οποίοι τις θεώρησαν ως παράδοση ενός στρατηγικού αμερικανικού περιουσιακού στοιχείου σε αυτό που χαρακτήρισαν εχθρική κυβέρνηση.
Οι συντηρητικοί στις ΗΠΑ επιχείρησαν από τότε να ανατρέψουν τις συνθήκες. Έγιναν προσπάθειες να κηρυχθούν άκυρες οι συνθήκες Carter-Torrijos, π.χ. το Κοινό Ψήφισμα 77 της Βουλής των Αντιπροσώπων (HJR 77) που εισήγαγε η Helen Chenoweth-Hage.
Αυτές τις προσπάθειες αναβιώνει τώρα ο πρόεδρος Τραμπ, όταν λέει στην πρώτη του ομιλία μετά την ορκωμοσία του: «Η Διώρυγα του Παναμά, η οποία δόθηκε ανόητα στη χώρα του Παναμά αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες — ξόδεψαν περισσότερα χρήματα από όσα ξοδεύτηκαν ποτέ για ένα έργο στο παρελθόν και έχασαν 38.000 ζωές κατά την κατασκευή της Διώρυγας του Παναμά. Μας φέρθηκαν πολύ άσχημα από αυτό το ανόητο δώρο που δεν έπρεπε ποτέ να γίνει, και η υπόσχεση του Παναμά προς εμάς έχει αθετηθεί. Ο σκοπός της συμφωνίας μας και το πνεύμα της συνθήκης μας έχουν παραβιαστεί πλήρως. Τα αμερικανικά πλοία υπερτιμολογούνται σοβαρά και δεν αντιμετωπίζονται δίκαια με κανέναν τρόπο ή μορφή. Και αυτό περιλαμβάνει και το Πολεμικό Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών. Και πάνω απ’ όλα, η Κίνα εκμεταλλεύεται τη διώρυγα του Παναμά. Και δεν την δώσαμε εμείς στην Κίνα. Την δώσαμε στον Παναμά και την παίρνουμε πίσω…»
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την διώρυγα του Παναμά εκδηλώθηκε πολύ πριν από την κατασκευή της. Τα δικαιώματα των ΗΠΑ στην διώρυγα μπορεί με βάση τις ενέργειες Ρούσβελτ να ήταν νόμιμα, ωστόσο η πραγματικότητα οδήγησε στην αλλαγή του καθεστώτος της διώρυγας. Πριν από αυτή την αλλαγή με τις συμφωνίες που υπέγραψε ο πρόεδρος Κάρτερ οι ΗΠΑ είχαν πολλές φορές επιχειρήσει με την στρατιωτική τους ισχύ να κρατήσουν την διώρυγα, τον έλεγχο της οποίας είχαν βέβαια νόμιμα.
Η στρατιωτική πρώτα και η οικονομική αργότερα ισχύς των ΗΠΑ έχει ανέκαθεν αποτελέσει εργαλείο άσκησης πολιτικής. Οι ΗΠΑ έχουν επέμβει πολλές φορές σε ανεξάρτητες χώρες.
Μία τέτοια περίπτωση ήταν και η εισβολή των ΗΠΑ στον Παναμά, στα μέσα Δεκεμβρίου του 1989 κατά τη διάρκεια της προεδρίας του George H. W. Bush. Σκοπός της εισβολής ήταν να εκθρονίσει τον de facto κυβερνήτη του Παναμά, τον στρατηγό Μανουέλ Νοριέγκα, ο οποίος καταζητείτο από τις αμερικανικές αρχές για εκβιασμούς και διακίνηση ναρκωτικών.
Ο Νοριέγκα, ο οποίος είχε μακροχρόνιους δεσμούς με τις μυστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών, εδραίωσε την εξουσία και έγινε de facto δικτάτορας του Παναμά στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, οι σχέσεις μεταξύ του Νοριέγκα και των ΗΠΑ άρχισαν να επιδεινώνονται, παρά το ότι ο Νοριέγκα ήταν άνθρωπος της CIA. Ήταν πληρωμένος πληροφοριοδότης της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (CIA) από το 1967, συμπεριλαμβανομένης της περιόδου που ο Τζορτζ Μπους ήταν διευθυντής της υπηρεσίας (1976-77).
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον ο πρόεδρος Ρίγκαν αρνιόταν να εγκρίνει την εισβολή στον Παναμά.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι
Οι εγκληματικές δραστηριότητες του Νοριέγκα και η συνεργασία του με άλλες κατασκοπευτικές υπηρεσίες άλλων χωρών, πέραν της CIA ήρθαν στο φως και το 1988 ο Παναμέζος παραπέμφθηκε σε αμερικανικά ομοσπονδιακά δικαστήρια για διάφορες κατηγορίες που αφορούσαν τα ναρκωτικά. Πίσω από όλα αυτά όμως ήταν η διαπίστωση των Αμερικανών ότι ο Νοριέγκα είχε αρχίσει να γίνεται φιλοσοβιετικός. Αυτό παραβίαζε τις συνθήκες που είχε υπογράψει ο Κάρτερ.
Οι διαπραγματεύσεις για την παραίτησή του, οι οποίες ξεκίνησαν επί προεδρίας Ρόναλντ Ρίγκαν, απέβησαν τελικά άκαρπες. Το 1989, ο Νοριέγκα ακύρωσε τα αποτελέσματα των γενικών εκλογών στον Παναμά, τα οποία φαινόταν να έχει κερδίσει ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Γκιγιέρμο Εντάρα και ο Μπους, που είχε γίνει πια πρόεδρος, απάντησε με την ενίσχυση της αμερικανικής φρουράς στη Ζώνη της Διώρυγας. Όταν ένας αξιωματικός των Αμερικανών πεζοναυτών σκοτώθηκε από πυροβολισμό, ο Μπους ενέκρινε την εκτέλεση του σχεδίου εισβολής στον Παναμά.
Τα 4 προσχήματα του Μπους
Ο Μπους προσδιόρισε 4 στόχους της εισβολής:
- Διασφάλιση της ζωής των Αμερικανών πολιτών στον Παναμά. Στη δήλωσή του, ο Μπους ανέφερε ότι ο Νοριέγκα είχε κηρύξει ότι υπήρχε κατάσταση πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και του Παναμά και είχε απειλήσει τις ζωές των περίπου 35.000 Αμερικανών πολιτών που ζούσαν εκεί.
- Υπεράσπιση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον Παναμά.
- Καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών. Ο Παναμάς είχε γίνει κέντρο ξεπλύματος χρήματος από ναρκωτικά και σημείο διέλευσης για τη διακίνηση ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
- Προστασία της ακεραιότητας των Συνθηκών Torrijos-Carter. Μέλη του Κογκρέσου και άλλοι του πολιτικού κατεστημένου των ΗΠΑ ισχυρίζονταν ότι ο Νοριέγκα απειλούσε την ουδετερότητα της διώρυγας του Παναμά και ότι οι ΗΠΑ είχαν το δικαίωμα βάσει των συνθηκών να επέμβουν στρατιωτικά για την προστασία της διώρυγας.
Οι τέσσερις λόγοι που επικαλέστηκε ο Μπους για την εισβολή παρείχαν επαρκή αιτιολόγηση για να εξασφαλίσει τη διακομματική έγκριση και υποστήριξη του Κογκρέσου. Ωστόσο, η μυστικότητα πριν από την έναρξη της εισβολής, η ταχύτητα και η επιτυχία της ίδιας της εισβολής και η υποστήριξη της αμερικανικής κοινής γνώμης προς αυτήν (80% δημόσια έγκριση) δεν επέτρεψαν στους Δημοκρατικούς στο Κογκρέσο να αντιταχθούν στην απόφαση του Μπους να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία.
Μια σύγχρονη μελέτη υποστηρίζει ότι ο Μπους αποφάσισε να εισβάλει για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους, επικαλούμενος ελάχιστους στρατηγικούς λόγους για την εισβολή και την άμεση αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων. Μάλιστα αποχώρησαν χωρίς να δημιουργήσουν τη δομή που θα χρειαζόταν για προστατευτούν τα συμφέροντα που επικαλέστηκε ο Μπους για να δικαιολογήσει την εισβολή. Φυσικά δεν έλειψαν οι διεθνείς αντιδράσεις για την εισβολή. O Νοριέγκα παραδόθηκε έπειτα από μερικές ημέρες που πέρασε έχοντας ζητήσει άσυλο στην πρεσβεία του Βατικανού.
Η Ιστορία – και όχι μόνον η ιστορία της Διώρυγας του Παναμά – δείχνει λοιπόν ότι μπορούν να βρεθούν πολλά προσχήματα για να δικαιολογηθεί μια στρατιωτική ενέργεια.
Η λειτουργία της διώρυγας
Η ετήσια διέλευση πλοίων αυξήθηκε από περίπου 1.000 πλοία το 1914, σε 14.702 πλοία το 2008. Μέχρι το 2012, περισσότερα από 815.000 πλοία είχαν περάσει, ως τότε, από τη διώρυγα. Τα περισσότερα πλοία ήταν των ΗΠΑ, της Κίνας, της Χιλής, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας.
Το 2017, τα πλοία χρειάζονταν κατά μέσο όρο 11,38 ώρες για να περάσουν μεταξύ των δύο εξωτερικών υδατοφρακτών της διώρυγας. Η Αμερικανική Εταιρεία Πολιτικών Μηχανικών έχει κατατάξει τη Διώρυγα του Παναμά ως ένα από τα επτά θαύματα του σύγχρονου κόσμου.
Τα τέλη διέλευσης από τη Διώρυγα του Παναμά
Οι περισσότεροι τύποι σκαφών πληρώνουν διόδια ανά καθαρό τόνο PC/UMS, όπου ένας “τόνος” είναι στην πραγματικότητα ένας όγκος 100 κυβικών ποδιών. Ο υπολογισμός της χωρητικότητας για τα εμπορικά πλοία είναι αρκετά περίπλοκος. Από το οικονομικό έτος 2016, το τέλος αυτό είναι 5,25 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο για τους πρώτους 10.000 τόνους, 5,14 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο για τους επόμενους 10.000 τόνους και 5,06 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο στη συνέχεια.
Όπως και με τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, μειωμένα διόδια χρεώνονται για τα φορτηγά πλοία “με έρμα”, 4,19 δολάρια, 4,12 δολάρια, 4,05 δολάρια αντίστοιχα, δηλαδή για τους πρώτους 10.000 τόνους, για τους δεύτερους 10.000 τόνους και ανά τόνο στην συνέχεια.
Την 1η Απριλίου 2016, εισήχθη ένα πιο περίπλοκο σύστημα διοδίων, το οποίο είχε τους υδατοφράκτες neopanamax με υψηλότερο συντελεστή σε ορισμένες περιπτώσεις, τη μεταφορά φυσικού αερίου ως νέα ξεχωριστή κατηγορία και άλλες αλλαγές. Από την 1η Οκτωβρίου 2017, ισχύουν τροποποιημένα διόδια και κατηγορίες διοδίων.
Σε γενικές γραμμές θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα τέλη των πλοίων κατηγοροποιούνται ως εξής:
Μήκος σκάφους Τέλη
Μέχρι 15,240 m (50 ft) 800 US $
Από 15,240 έως 24,384 m (50 έως 80 ft) 1.300 US$
Από 24,384 έως 30,480 m (80 έως 100 ft) 2.000 US$
Πάνω από 30,480 m (100 ft) 3.200 US$
Ο παραπά
νω πίνακας ισχύει για απλά πλοία. Σήμερα το μεγάλο εμπόριο γίνεται με τα θηριώδη πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (Container Ship) και με τα πλοία Υγροποιμένου Φυσικού Αερίου (LNG). Σε αυτές τις κατηγορίες είναι το «χοντρό χρήμα». Είναι το λεγόμενο ακριβό εμπόριο, και φυσικά τα πλοία με τα οποία γίνεται, πληρώνουν ακριβά τέλη διέλευσης στην Διώρυγα του Παναμά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου