(Θεολογικό σχόλιο στην Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως)
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Η Γ΄ Κυριακή των Νηστειών αποκαλείται και
Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, διότι η Αγία μας Εκκλησία προβάλλει για προσκύνηση τον Τίμιο Σταυρό για τον αγιασμό ημών των πιστών και την ενδυνάμωσή μας στον προσωπικό μας αγώνα αυτή την ιερή περίοδο.Βρισκόμαστε περίπου στα μισά της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής κατά την οποία κάνουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, τον προσωπικό μας αγώνα, κατά των παθών μας και των αμαρτωλών έξεών μας. Αγωνιζόμαστε να καθαρίσουμε τους εαυτούς μας από τις επικίνδυνες και καταστροφικές μολύνσεις των ψυχών μας, που προκαλεί η αμαρτία, μας φθείρει και μας οδηγεί στο θάνατο. Να απαλλαγούμε από τα αμαρτωλά πάθη, τα οποία σπέρνει και καλλιεργεί ο «ανθρωποκτόνος απ’ αρχής» (Ιωάν.8,44) διάβολος στις ψυχές μας, με σκοπό να μας καταστρέψει. Κι ακόμα, να αποκτήσουμε αρετές, ως τα νοητά σκαλοπάτια, τα οποία μας ανεβάζουν αξιολογικά και δι’ αυτών να ανακτούμε την εφθαρμένη από την αμαρτία αυθεντική μας φύση.
Βεβαίως ο αγώνα μας αυτός εκνευρίζει το Σατανά και πασχίζει, με κάθε τρόπο, να τον ματαιώσει, να μας αποσπάσει από αυτόν, ή έστω να τον χαλαρώσουμε. Δεν μπορεί να υποφέρει την προσευχή μας, τη νηστεία μας, την αποκοπή των παθών μας, την απόκτηση αρετών, την συμμετοχή μας στη μυστηριακή και λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας.
Είναι γεγονός ότι, σε πολλούς από εμάς τους πιστούς, ήδη άρχισε να μας καταλαμβάνει κάποια (μικρή ή μεγάλη) κόπωση, κάτι που ο μισάνθρωπος διάβολος το εκμεταλλεύεται. Καραδοκεί να μας πείσει να παρατήσουμε ή τουλάχιστον να χαλαρώσουμε τον αγώνα μας. Τον βασανίζει αφόρητα η απόφασή μας να αλλάξουμε πορεία στη ζωή μας, να προσαρμόσουμε τη ζωή μας στη ζωή του Χριστού, να ενωθούμε μαζί Του και να σωθούμε. Γι’ αυτό και εγείρει στην ψυχή μας τεράστιο πόλεμο και στήνει παγίδες για να εγκαταλείψουμε τον αγώνα μας. Φωνάζει μέσα μας μυστικά, αλλά έντονα, να σταματήσουμε τη νηστεία, την εγρήγορση, την μακρόσυρτη προσευχή, τον τακτικό εκκλησιασμό, την υπερβολική ανάγνωση ψυχωφελών βιβλίων, την συχνή Θεία Κοινωνία. Μας ψιθυρίζει το ψέμα, ότι δήθεν μπορεί να κλονιστεί η υγεία μας. Ότι δήθεν ο Θεός δεν ζητά υπερβολικά πράγματα από εμάς. Ότι έχουμε κατορθώσει αρκετά και δεν χρειάζεται να συνεχίσουμε. Αυτούς και άλλους πολλούς δόλιους λογισμούς μας υποβάλλει!
Σε αυτή τη πρόκληση χρειαζόμαστε ένα ισχυρό στήριγμα. Ένα αποτελεσματικό όπλο για να καταπολεμήσουμε και να κατατροπώσουμε τον υποβολέα μας. Αυτό μας το προσφέρει η Αγία μας Εκκλησία, είναι ο Σταυρός του Κυρίου μας! Αυτός μπορεί να μας στηρίξει και να μας ενδυναμώσει. Να διώξει μακριά μας τον υποβολέα του κακού και του ολέθρου, διότι η δύναμή του είναι τεράστια, αφού, «φρίττει γαρ και τρέμει, μη βλέπων καθοράν αυτού την δύναμιν, ότι νεκρούς ανιστά και θάνατον κατήργησε», όπως ψάλλει η Εκκλησία μας.
Τι είναι ο Τίμιος Σταυρός για την Εκκλησία μας; Μας το εξηγεί το θαυμάσιο τροπάριο των αίνων της ημέρας: «Ἐκκλησίας ἑδραίωμα, βασιλέων κραταίωμα μοναζόντων καύχημα καὶ διάσωσμα, σὺ εἶ Σταυρὲ πανσεβάσμιε, διὸ προσκυνοῦντές σε, καὶ καρδίας καὶ ψυχάς, φωτιζόμεθα σήμερον, θείᾳ χάριτι, τοῦ ἐν σοὶ προσπαγέντος, καὶ τὸ κράτος, τοῦ δολίου καθελόντος καὶ τὴν ἀρὰν ἀφανίσαντος». Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων έγραψε τα εξής σημαντικά για την δύναμη του Τιμίου και Ζωοποιού: «Το σημείο του Σταυρού είναι μεγάλη
ασφάλεια. Δεν απαιτεί καμιά δαπάνη και για τούτο είναι προσιτό και στους φτωχούς. Δεν είναι κόπος ούτε για τους αρρώστους, επειδή η Χάρη είναι από το Θεό και είναι σημάδι των πιστών και φόβος για τους δαίμονες. Διότι πάνω στο Σταυρό, κατανίκησε τους δαίμονες, τους διαπόμπευσε, ολοφάνερα τους κατεξευτέλισε. Όταν, λοιπόν, δουν το Σταυρό, έρχεται στο νου τους ο Εσταυρωμένος. Φοβούνται Αυτόν, που σύντριψε τις κεφαλές του νοητού δράκοντα».
Από πού αντλεί την ακατανίκητη δύναμή του; Από τον Λυτρωτή μας Χριστό, από την σταυρική Του θυσία, η οποία συντελέστηκε επάνω σ’ αυτόν και έχυσε το πανάγιο Αίμα Του για χάρη της δικής μας απολυτρώσεως. Αυτό το τίμιο Αίμα του δίνει τη δύναμη να συντρίβει το κακό. Ο άγιος Γερμανός, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, εγκωμιάζοντας τον Τίμιο Σταυρό, ονομάζοντάς τον «βασιλική κλίνη». Κλίνη, πάνω στην οποία αναπαύθηκε ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, κατά τη φρικτή θυσία του Γολγοθά. Η δύναμη του Σταυρού έγκειται στην ακένωτη αγάπη του Θεού, η οποία διοχετεύεται πλέον στην ανθρωπότητα και σε ολόκληρη τη δημιουργία μέσω του Σταυρού.
Οι άγιοι Πατέρες κάνουν λόγο για δύο ξύλα στη ιστορία της σωτηρίας μας. Το ένα είναι το ξύλο «τοῦ εἰδέναι γνωστὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ» (Γέν.2,9), το μυστηριώδες, αλλά και μοιραίο εκείνο δένδρο στον κήπο της Εδέμ, του οποίου οι πρωτόπλαστοι έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό και εξέπεσαν της αρχέγονης μακαριότητας, αποκόπηκαν από την κοινωνία του Θεού, υπήχθησαν στην αιχμαλωσία του Σατανά και έγιναν υποκείμενοι της φθοράς και του θανάτου. Το έτερο ξύλο είναι ο Τίμιος Σταυρός, δια του οποίου αίρεται η κατάρα της πτώσεως και συντελείται η σωτηρία μας. Το θαυμάσιο τροπάριο του κοντακίου της ημέρας είναι χαρακτηριστικό: «Ἐν Παραδείσῳ με τὸ πρίν, ξύλῳ ἐγύμνωσεν, ἐπὶ τῇ γεύσει ὁ ἐχθρός, εἰσφέρων νέκρωσιν, τοῦ Σταυροῦ δὲ τὸ ξύλον, τῆς ζωῆς τὸ ἔνδυμα, ἀνθρώποις φέρον ἐπάγη ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ Κόσμος ὅλος ἐπλήσθη πάσης χαρᾶς, ὃν ὁρῶντες προσκυνούμενον, Θεῷ ἐν πίστει λαοὶ συμφώνως ἀνακράξωμεν, Πλήρης δόξης ὁ οἶκος αὐτοῦ».
Ο σταυρός, πριν το απολυτρωτικό σταυρικό Πάθος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ήταν όργανο θανατώσεως των κακούργων, αίσχιστο όργανο του θανάτου. Ο απόστολος Παύλος αναφέρει ότι, μέχρι τότε, ήταν «ἐπικατάρατος πᾶς ὁ κρεμάμενος ἐπὶ ξύλου» (Γαλ.3,13), διότι «πᾶσα παράβασις καὶ παρακοή», λάμβανε «ἔνδικον μισθαποδοσίαν» (Εβρ.6,23). Αλλά μετά από αυτό, μετεβλήθη σε πηγή αγιασμού, απολύτρωσης και ακένωτης δύναμης για τους πιστούς. Εμείς οι άνθρωποι, από κακία και φθόνο, καθηλώσαμε τον Λυτρωτή μας στο ξύλο του θανάτου και Εκείνος, αντί για εκδίκηση, για την θεοκτονία μας, μας προσέφερε ακένωτη αγάπη και μετέβαλε το ξύλο του θανάτου, τον σταυρό, σε σύμβολο αθανασίας. Ο Χριστός πήρε επάνω Του τη δική μας κατάρα και την εξαφάνισε επάνω στο Σταυρό, «Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα» (Γαλ.3,13), όπως τονίζει ο απόστολος των Εθνών και για τούτο ομολογεί πως «μοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι' οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ.6,4). Το πρώην φονικό όργανο δεν είναι πλέον φρικτό και αποκρουστικό, αλλά καύχηση για κάθε πιστό!
Πως μας αγιάζει και μας προφυλάσσει ο Τίμιος Σταυρός: Ο ιερός Χρυσόστομος μας εξηγεί: «Σχημάτισε στο μέτωπό σου το σημείο του Σταυρού και τότε δεν θα μπορέσει να σε βλάψει, σε τίποτε ο Διάβολος. Με την δύναμη του Σταυρού, έπαψαν πλέον οι δαίμονες να είναι φοβεροί και έγιναν ευκολοκαταφρόνητοι και δι’ αυτού, κατανικήθηκε και εξαφανίστηκε ο θάνατος και ταυτόχρονα έπαψε ο θάνατος να είναι θάνατος, αλλά ύπνος. O Σταυρός είναι το τρόπαιο νίκης
εναντίον των δαιμόνων, είναι η μάχαιρα κατά της αμαρτίας, το ξίφος με το οποίο ο Xριστός κέντησε το φίδι. O Σταυρός που είναι το θέλημα του Πατέρα, η δόξα
του Mονογενούς, το αγαλλίαμα του Πνεύματος, το κόσμημα των αγγέλων, η ασφάλεια της Eκκλησίας, το καύχημα του Παύλου, το τείχος των Αγίων, το φως όλης της οικουμένης». «Χριστιανός χωρίς το σημείο του Σταυρού, μοιάζει με στρατιώτη χωρίς όπλο», μας βεβαιώνει ο άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος!
Στη Θεία Λειτουργία της ημέρας αναγιγνώσκεται στις εκκλησίες η ευαγγελική περικοπή, περί του προσωπικού μας σταυρού: Ο Κύριος «προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;» (Μαρκ.8,34-37).
Πρόκειται για μια από τις πλέον σωτήριες προτροπές και προειδοποιήσεις του Χριστού μας. Ο κάθε άνθρωπος καλείται, με απόλυτη ελευθερία να αναλάβει και να σηκώσει τον προσωπικό του σταυρό, δηλαδή, να αρνηθεί τον κακό πτωτικό και αμαρτωλό εαυτό του, τον χειρότερο εχθρό μας κατά τους αγίους Πατέρες, την πρότερη αμαρτωλή ζωή του. Αυτός είναι ο νοητός σταυρός κάθε χριστιανού, ο οποίος οφείλει να τον σηκώσει στις πλάτες του και να μην τον εναποθέσει πια αν θέλει να τύχει της σωτηρίας. Μπορεί να φαίνεται βαρύς, αλλά η χάρις του Θεού τον κάνει ελαφρύ, «χρηστό».
Και όχι μόνο αυτό, αλλά πρέπει να προχωρήσει και στην προσωπική του πνευματική νέκρωση του παλαιού ανθρώπου. Όποιος θέλει να ανακτήσει την χαμένη όντως ζωή του, πρέπει να θανατώσει την παλιά του ζωή, την πτωτική, να σκοτώσει τον παλαιό άνθρωπο, τον υποδουλωμένο στο Σατανά και την αμαρτία, (Ρωμ.6,17). Να απεκδυθούμε, τονίζει ο απόστολος Παύλος, «τόν παλαιόν ἄνθρωπον σύν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ, καί ἐνδυσάμενοι τόν νέον τόν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ’ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν» (Κολ.3,9-10). Ο παλαιός άνθρωπος οφείλει να συσταυρωθεί με το Χριστό «ἵνα καταργηθῇ τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας, τοῦ μηκέτι δουλεύειν ἡμᾶς τῇ ἁμαρτίᾳ» (Ρωμ.6,6). Η απώλεια της πρότερης ζωής μας θα σημάνει την αναγέννησή μας εν Χριστώ, «οὕτω καὶ ὑμεῖς λογίζεσθε ἑαυτοὺς νεκροὺς μὲν εἶναι τῇ ἁμαρτίᾳ, ζῶντας δὲ τῷ Θεῷ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (Ρωμ.6,11). Να φανερωθεί στην ψυχή μας ο Χριστός, ώστε, «ὅταν ὁ Χριστὸς φανερωθῇ, ἡ ζωὴ ἡμῶν, τότε καὶ ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερωθήσεσθε ἐν δόξῃ. Νεκρώσατε οὖν τὰ μέλη ὑμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, καὶ τὴν πλεονεξίαν, ἥτις ἐστὶν εἰδωλολατρία» (Κολ.3,4-5). Να απελευθερωθούμε από την φοβερή δουλεία της αμαρτίας και να «δουλωθούμε» στην δικαιοσύνη (Ρωμ.6,18).
Η αληθινή ζωή δεν είναι η ενστικτώδης επιβίωσή μας, αλλά η ένωσή μας με το πρόσωπο του Χριστού, ο Οποίος διακήρυξε: «Εγώ ειμί η οδός καί η αλήθεια καί η ζωή» (Ιωάν.14,6). Κάθε άρνηση ένωσης με Αυτόν, σημαίνει απαραίτητα νέκρωση. Η βιολογική επιβίωση δε σημαίνει ζωή, αλλά διαιώνιση της πτωτικής κακοδαιμονίας.
Τέλος, επισημαίνει ο Κύριος το γεγονός της ανυπολόγιστης αξίας της ψυχής, η οποία αξίζει περισσότερο και από όλα τα πλούτη του κόσμου! Είναι ανώφελο και ανόητο έστω και να κερδίσει κάποιος όλο τον κόσμο και χάσει την ψυχή του. Κανένας σώφρων άνθρωπος δεν μπορεί να ανταλλάξει με τίποτε την ψυχή του.
Ο Χριστός μας καλεί, με την ανάγνωση του Ευαγγελίου της Κυριακής της ημέρας, να αναλάβουμε τον προσωπικό μας σταυρό και να Τον ακολουθήσουμε. Ο δικός μας
σταυρός είναι η προσωπική μας υποχρέωση, ο αγώνας μας, να αποβάλλουμε από μέσα μας το κακό και την αμαρτία. Να κόψουμε τα πάθη μας. Να πολεμήσουμε το κακό όπου και αν βρίσκεται. Να εναντιωθούμε στο διάβολο, ο οποίος βρίσκεται δίπλα μας και προσπαθεί να μας παρασύρει στην αμαρτία, για να μας καταστρέψει. Να αποκολληθούμε από το βούρκο των αμαρτωλών έξεων και να στολιστούμε με αρετές. Να τρανώσουμε την πίστη μας στο Χριστό και να αποβάλλουμε από μέσα μας τα ολέθρια σπέρματα και ζιζάνια της απιστίας, τα οποία μας σπέρνει ο σατανάς. Να ζήσουμε βίο ενάρετο, προσαρμόζοντας τη ζωή μας στο μεγάλο πρότυπο, το Χριστό μας. Να στρέψουμε το βλέμμα μας στο εκθαμβωτικό φως του Σταυρού προκειμένου να διαλύσουμε το σκοτεινό έρεβος των αμαρτιών της ψυχής μας. Δεν έχουμε πολλές επιλογές, ή αποδεχόμαστε τη λυτρωτική δύναμη του Σταυρού του Χριστού και σωζόμαστε, ή παραμένουμε δούλοι της αμαρτίας και φορείς του κακού και χανόμαστε. Η κλήση προς τη λύτρωση είναι πάντα ανοιχτή, φτάνει να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση και να την αποδεχτούμε. Ο Κύριος μας περιμένει.
Καλούμαστε αυτή την ιερή ημέρα να προσέλθουμε στους Ιερούς Ναούς και να προσκυνήσουμε τον Τίμιο Σταυρό, για να πάρουμε δύναμη και κουράγιο, να συνεχίσουμε μέχρι το τέλος τον πνευματικό μας αγώνα αυτή την ιερή περίοδο. Το υπέρτατο όπλο κατά του διαβόλου θα μας βοηθήσει να τον τρέψουμε σε άτακτη φυγή. Να του ματαιώσουμε τα δόλια σχέδια, να μας αποσπάσει από το Θεό, να μας πάρει με το μέρος του, οδηγώντας μας στον όλεθρο και την καταστροφή.
Τέλος, να εντρυφήσουμε στην υπέροχη ασματική ακολουθία της ημέρας, για να βιώσουμε το άμετρο μέτρο της θείας αγάπης, η οποία έφτασε ως την σταυρική θυσία του Λυτρωτή μας Χριστού, μη ζητώντας «λογικές» εξηγήσεις, καθότι, το μυστήριο της απολύτρωσής μας είναι υπέρλογο, ακολουθώντας τον ιερό υμνογράφο του όρθρου (β΄ κάθισμα): «Τὸ ἀκατάληπτον τὸ τῆς Σταυρώσεως, καὶ ἀνερμήνευτον τὸ τῆς Ἐγέρσεως, θεολογοῦμεν οἱ πιστοί, ἀπόῤῥητον Μυστήριον΄ σήμερον γὰρ θάνατος, καὶ ὁ ᾅδης ἐσκύλευται, γένος δὲ ἀνθρώπινον ἀφθαρσίαν ἐνδέδυται, διὸ καὶ εὐχαρίστως κραυγάζομεν. Δόξα Χριστὲ τῇ Ἀναστάσει σου»!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου