«Ο πατέρας μου ήταν αφοσιωμένος σε εμένα», λέει ο Ρίτσαρντ Μπλερ, μοναχογιός του Τζορτζ Όργουελ σε μια σπάνια και πολύτιμη συνέντευξη του στον The Guardian. «Ήταν απολύτως αφοσιωμένος».Με αυτά τα απλά αλλά βαθυστόχαστα λόγια, το μοναχοπαίδι του Τζορτζ Όργουελ περιγράφει μια ολόκληρη ζωή που έζησε στη σκιά—και στο φως—ενός λογοτεχνικού γίγαντα.
Στην αποκαλυπτική συνέντευξή του, ο Ρίτσαρντ Μπλερ μοιράστηκε τις αναμνήσεις του από τη ζωή με τον πατέρα του, έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα προσφέροντας μια οικεία ματιά στη ζωή του Όργουελ ως πατέρα, συγγραφέα και πολύπλοκου, ανήσυχου και προφητικού πολίτη του κόσμου.
Από τις ειδυλλιακές αλλά αντισυμβατικές μέρες τους στο απομακρυσμένο σκωτσέζικο νησί Τζούρα, μέχρι τους αγώνες του Όργουελ με την ασθένεια και την επιβλητική λογοτεχνική του κληρονομιά, οι αναστοχασμοί του Μπλερ ρίχνουν ένα άλλο φως στον άνθρωπο που έγραψε ανάμεσα σε άλλα τα 1984 και Η Φάρμα των Ζώων.
Η πρώιμη ζωή του Ρίτσαρντ Μπλερ σημαδεύτηκε από την τραγωδία. Υιοθετήθηκε σε ηλικία μόλις τριών εβδομάδων από τον Όργουελ (τότε Έρικ Άρθουρ Μπλερ) και τη σύζυγό του, Αϊλίν, και έχασε τη θετή μητέρα του μόλις εννέα μήνες αργότερα λόγω επιπλοκών από χειρουργική επέμβαση.Αν και όλοι πίστευαν ότι ο Όργουελ θα μπορούσε να τον αποκηρύξει μετά τον θάνατο της Αϊλίν, ο Όργουελ διέψευσε τους πάντες.
«Αυτό που ήθελε περισσότερο στη ζωή ήταν να αποκτήσει παιδιά», εξήγησε ο Ρίτσαρντ. «Και τώρα εγώ ήμουν η οικογένειά του».
Η αφοσίωση του Όργουελ στον γιο του ήταν εμφανής, αλλά εκφράστηκε με αντισυμβατικούς τρόπους. Μετά τον θάνατο της συζύγού του, ο Όργουελ μετακόμισε με τον Ρίτσαρντ στη Τζούρα, αναζητώντας απομόνωση για να επικεντρωθεί στη συγγραφή, ενώ παράλληλα φρόντισε για να έχει ο γιος του μια παιδική ηλικία βυθισμένη στην απόκοσμη φύση του νησιού.
Ο Όργουελ μετακόμισε με τον Ρίτσαρντ στη Τζούρα, αναζητώντας απομόνωση για να επικεντρωθεί στη συγγραφή, ενώ παράλληλα φρόντισε για να έχει ο γιος του μια παιδική ηλικία βυθισμένη στην απόκοσμη φύση του νησιού
Για τον Ρίτσαρντ, η Τζούρα ήταν ένας παράδεισος: «Εδώ ήμουν σε μια αγροικία, καλά ντυμένος, είχα ρούχα, αρκετό φαγητό και μπορούσα να περιπλανηθώ οπουδήποτε ήθελα… Απλώς ένα υπέροχο μέρος για να ζήσω» θυμάται. Παρά τον στενό δεσμό τους, ο Όργουελ φερόταν στον Ρίτσαρντ περισσότερο σαν μικρό ενήλικα παρά σαν παιδί. Αυτή η προσέγγιση πήγαζε εν μέρει από την έλλειψη εμπειρίας του Όργουελ με τα παιδιά και εν μέρει από τον φόβο του να μεταδώσει τη φυματίωση του στον μικρό.
«Φοβόταν ότι δεν θα δεθώ μαζί του επειδή δεν μπορούσε να με αγκαλιάσει ή να με φιλήσει», αποκάλυψε ο Ρίτσαρντ Μπλερ.
To σπίτι τους στη Τζούρα, όπου ο Τζορτζ Όργουελ έγραψε το 1984
Περιπέτειες και αντιφάσεις
Η ζωή στη Τζούρα ήταν γεμάτη χαρά και κίνδυνο. Ο Μπλερ θυμάται με αγάπη τις πολλές ώρες που πήγαιναν για ψάρεμα και τις περιπέτειες τους που συχνά άγγιζαν τα όρια της απερισκεψίας.
Μια οδυνηρή ανάμνηση περιλάμβανε την ανατροπή της βάρκας τους στον επικίνδυνο κόλπο του Κοριβρέκαν, όπου σχηματίζονται μερικοί από τους μεγαλύτερους θαλάσσιους στροβίλους του κόσμου. «Σόκαρε αυτό τον Όργουελ;» ρώτησε ο Simon Hattenstone τον Μπλερ. «Νομίζω ότι του έδωσε ένα μεγάλο σοκ. Ναι, φοβήθηκε», παραδέχτηκε.
Η προσωπικότητα του Όργουελ ήταν περιπετειώδης αλλά γεμάτη αντιφάσεις. Ένας αυτοαποκαλούμενος σοσιαλιστής, είχε φοιτήσει στο Ίτον και προερχόταν από μια οικογένεια που κάποτε είχε περιουσία από φυτείες σκλάβων στην Τζαμάικα.
«Φοβόταν ότι δεν θα δεθώ μαζί του επειδή δεν μπορούσε να με αγκαλιάσει ή να με φιλήσει»
Ο Όργουελ κατακεραύνωνε τον ολοκληρωτισμό, αλλά ήταν αυστηρός, πραγματικά αυστηρός, σε πράγματα καθημερινά, όπως στην παρασκευή τσαγιού με οδηγίες τόσο λεπτομερείς που άγγιζαν τα όρια του αυταρχισμού. Ένα πλαισιωμένο αντίγραφο αυτών των οδηγιών κρέμεται στην κουζίνα του Ρίτσαρντ ως φόρος τιμής.
«Ήταν απολύτως αφοσιωμένος σε εμένα», είπε ο Μπλερ αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες του πατέρα του. Ο Όργουελ ζούσε μέσα στη βρωμιά, παρόλο που επέκρινε τις γυναίκες όταν ήταν ακατάστατες, και επιδίωξε πολλές ρομαντικές σχέσεις μετά τον θάνατο της Αϊλίν—μάλιστα έκανε πρόταση γάμου σε αρκετές γυναίκες πριν παντρευτεί τη Σόνια Μπράουνελ λίγο πριν από τον θάνατο του.
Η ασθένεια και η δημιουργία
Η Τζούρα δεν ήταν απλώς ένα καταφύγιο για τη σύσφιξη των δεσμών πατέρα-γιου. Ήταν επίσης το μέρος όπου ο Όργουελ έγραψε το 1984, παλεύοντας παράλληλα με τη φυματίωση. Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος διατηρούσε έναν εξαντλητικό ρυθμό εργασίας, ενώ τον φρόντιζε η αδελφή του, Εϊβριλ και ο σύζυγος της Μπιλ. Οι επισκέπτες συχνά διατάρασσαν αυτή τη ρουτίνα, προς μεγάλη απογοήτευση της Εϊβριλ. «Ήταν πολύ προστατευτική απέναντι στον πατέρα μου», θυμάται ο Μπλερ, υπερασπιζόμενος την Άβριλ απέναντι σε βιογράφους που την έχουν παρουσιάσει ως ψυχρή ή αυταρχική.
Η επιδείνωση της υγείας του Όργουελ τελικά τον ανάγκασε να αναζητήσει φροντίδα σε σανατόρια και να κάνει εισαγωγή σε νοσοκομεία.
Ο συγγραφέας είχε μόλις ολοκληρώσει το τελευταίο του μυθιστόρημα, το 1984, αλλά η ασθένεια τον είχε εξαντλήσει. Στα μέσα του 1949 κατά τη μεταφορά του από την Τζούρα σε νοσοκομείο της ηπειρωτικής χώρας «το αμάξι μας έπαθε λάστιχο. Η Εϊβριλ και ο Μπιλ προσπαθούσαν να φτιάξει το λάστιχο και εγώ έμεινα μόνος με τον πατέρα μου. Κατά την αναμονή, μου μιλάει και μου απαγγέλλει ποιήματα, πιθανώς αυτοσχέδια. Αυτή είναι η τελευταία μου πραγματική στιγμή με τον πατέρα μου» είχε πει σε άλλη συνέντευξη του.
Ο Μπλερ θυμήθηκε ότι τον επισκέφθηκε για τελευταία φορά στο University College Hospital στο Λονδίνο το 1950.
«Αυτό που ήθελε περισσότερο στη ζωή ήταν να αποκτήσει παιδιά. Και τώρα εγώ ήμουν η οικογένειά του»
Ο Μπλέρ με τη μητέρα του, Αϊλίν
Μια εβδομάδα αργότερα, ο πεντάχρονος Ρίτσαρντ έμαθε για τον θάνατο του πατέρα του μέσω μιας ραδιοφωνικής ανακοίνωσης του BBC: «Σήμερα απεβίωσε ο Τζορτζ Όργουελ, συγγραφέας του 1984». Παραδέχτηκε ότι η στιγμή τον έχει στοιχειώσει αλλά όχι εκείνη τη στιγμή. «Σε αυτή την ηλικία, αυτά τα πράγματα τα δέχεσαι με στωικότητα».
Ο Οργουελ πέθανε στο νοσοκομείο την 21 Ιανουαρίου του 1950 σε ηλικία 46 ετών, αφήνοντας το σύνολο του έργου του στη Σόνια Μπρόμγουελ, τη δεύτερη και τελευταία σύζυγό του, την οποία παντρεύτηκε μόλις τρεις μήνες πριν από τον θάνατό του, με μοναδική προϋπόθεση να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του γιου του.«Εκείνη, ωστόσο, δεν ήθελε να ασχοληθεί ιδιαίτερα μαζί μου» είχε πει ο Μπλερ στη La Repubblica. Ο μικρός μεγάλωσε με τους θείους του.
Ανακαλύπτοντας τον Όργουελ μέσα από τις λέξεις
Ο Ρίτσαρντ μεγάλωσε γνωρίζοντας ότι ο πατέρας του ήταν διάσημος, αλλά δεν κατάλαβε πλήρως την έκταση της επιρροής του παρά αργότερα στη ζωή του. Στην ηλικία των 12 ετών, διάβασε τη Φάρμα των Ζώων και στη συνέχεια το 1984, αν και ήταν πολύ μικρός για να καταλάβει τον προφητικό προβληματισμό του λογοτεχνικού, δυστοπικού αριστουργήματος του Όργουελ.
«Θεέ μου, δεν μπορείς να πιάσεις μια εφημερίδα χωρίς να βρεις μια αναφορά σε αυτό ή εκείνο το πράγμα ως οργουελικό. Και, φυσικά, σταματάς και σκέφτεσαι: περίμενε, εδώ μιλάνε για τον πατέρα μου»
Σήμερα, θαυμάζει το πώς όροι όπως οργουελικός έχουν καθιερωθεί και είναι κομμάτι στην καθημερινή γλώσσα των ανθρώπων ανά τον κόσμο. «Θεέ μου, δεν μπορείς να πιάσεις μια εφημερίδα χωρίς να βρεις μια αναφορά σε αυτό ή εκείνο το πράγμα ως οργουελικό. Και, φυσικά, σταματάς και σκέφτεσαι: περίμενε, εδώ μιλάνε για τον πατέρα μου».
Ο Μπλερ λέει ότι μεγάλο κομμάτι από όσα έμαθε για τον πατέρα και τη μητέρα του προέρχεται από το διάβασμα για αυτούς, όχι από άμεσες συζητήσεις. Περιέγραψε την οικογένειά του ως «όχι ιδιαίτερα επικοινωνιακή» και έμαθε μόλις στην ηλικία των εννέα ή δέκα ετών ότι είχε υιοθετηθεί—μια αποκάλυψη που απλά του αποκάλυψε η θεία του, Άβριλ, ενώ οδηγούσε.
Μια κληρονομιά που ανακτήθηκε
Για χρόνια μετά τον θάνατο του Όργουελ, και μετά τον θάνατο της Σόνιας (λέγεται ότι ήταν η πηγή έμπνευσης για τη Τζούλια του 1984) το ίδρυμα και η λογοτεχνική κληρονομιά του συγγραφέα πέρασαν στα χέρια του θετού γιου του.Καθώς το ενδιαφέρον για το 1984 αυξήθηκε κατακόρυφα μέσα στα χρόνια, τα δικαιώματα άρχισαν να παρέχουν οικονομική σταθερότητα για τον Ρίτσαρντ και την οικογένειά του.
Αναλογιζόμενος αυτή την περίοδο, είπε: «Ναι, [έκανε τη διαφορά]. Ήμουν σε θέση να αγοράσω το σπίτι στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα». Κατά σύμπτωση—ή ίσως ποιητικά—μετακόμισε στο σπίτι το 1984.
Από τότε που συνταξιοδοτήθηκε, ο Ρίτσαρντ Μπλερ έχει αφιερωθεί στη διατήρηση της κληρονομιάς του Όργουελ. Δίνει ομιλίες για τον πατέρα του και ξεναγεί κόσμο στην Καταλονία, δείχνοντας στους ανθρώπους πού πολέμησε ο πατέρας του στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Ο Όργουελ παραμένει ένας από τους πιο αναλυόμενους συγγραφείς των σύγχρονων χρόνων—η ζωή του είναι αντικείμενο μελέτης, πάθους και ανάλυσης όσο και τα έργα του. Οι βιογραφίες τον έχουν εναλλακτικά αγιοποιήσει ή δαιμονοποιήσει με κάποιες να τονίζουν την ιδιοφυΐα του, ενώ άλλες επικρίνουν τις προσωπικές του ατέλειες ή τις αμφιλεγόμενες απόψεις του.
«Ο πατέρας μου ήταν αφοσιωμένος σε εμένα… Και εγώ είμαι εξίσου αφοσιωμένος σε αυτόν»
O Ρίτσαρντ Μπλερ είναι αφοσιωμένος στην κληρονομιά του πατέρα του
Για τον Ρίτσαρντ Μπλερ, η συμφιλίωση αυτών των αφηγήσεων είναι μια συνεχής διαδικασία: «Συχνά, δεν είμαι σίγουρος αν η γνώση μου βασίζεται σε εμπειρία από πρώτο χέρι, σε αυτά που μου έχουν πει, σε αυτά που έχω διαβάσει ή σε ένα μείγμα και των τριών» λέει.
Ο Μπλερ έχει κρατήσει κάποια οικογενειακά κειμήλια πολύτιμα για τον ίδιο και την προϊστορία του. Ανάμεσα σε αυτά και το πιστοποιητικό γέννησής του που είναι κρεμασμένο στον τοίχο του σπιτιού του.
Σε αυτό διακρίνεται ακόμα το σημείο όπου ήταν γραμμένο το αρχικό επίθετό του και το οποίο έκαψε ο Οργουελ με το τσιγάρο του, για να το κόψει στη συνέχεια με προσοχή και να το πετάξει. «Για αυτόν τον λόγο δυσκολεύτηκα τόσο πολύ να φτάσω έως τους φυσικούς γονείς μου. Αλλά το βλέπετε πόσο πολύ με αγαπούσε και πόσο ήθελε να μείνω μαζί του. Είμαι ο συνηθισμένος γιος ενός εξαιρετικού ανθρώπου» είχε πει στη La Repubblica.
Στενοχωριέται, ωστόσο, γιατί από το αρχείο του λείπουν τα ημερολόγια και οι φωτογραφίες του Οργουελ από τον Εμφύλιο της Ισπανίας. «Του τα κλέψανε οι πράκτορες της NKWD (σ.σ.: σοβιετική μυστική υπηρεσία), και πέραν τούτου δεν γνωρίζουμε τίποτα. Ξέρουμε ότι βρίσκονται στη Μόσχα, αλλά η Ρωσία δεν μας παρέχει πρόσβαση στα αρχεία. Εμένα μου αρκούν ακόμα και φωτοαντίγραφα. Είναι το τελευταίο που θα ήθελα να μάθω για τον πατέρα μου, τον μοναδικό που μου λείπει από εκείνον» είχε πει.
Ωστόσο ένα πράγμα παραμένει πολύτιμο και σαφές. Ο ατόφιος και βαθύς θαυμασμός του τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τον μύθο του Τζορτζ Όργουελ. «Ο πατέρας μου ήταν αφοσιωμένος σε εμένα… Και εγώ είμαι εξίσου αφοσιωμένος σε αυτόν».
Η συνέντευξη εδώ.
Όλες οι φωτογραφίες από την ιστοσελίδα The Orwell Society
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου