Ανακαλύφθηκαν τυχαία βραχογραφίες ηλικίας 2.000 – 3.000 ετών – Η άγνωστη πραγματικότητα που «βλέπουν» οι αρχαιολόγοι

Ένα στέλεχος πάρκου που έκανε αναρρίχηση, στον χώρο που επόπτευε,

κατά τον ελεύθερο χρόνο του, ανακάλυψε βραχογραφίες, όταν επιχείρησε να φωτογραφίσει ένα μπουκέτο από ανθισμένα κρίνα. Η παρατηρητικότητά του άνοιξε νέους δρόμους για τους αρχαιολόγους, αλλά έκλεισε το πάρκο, για να ερευνηθούν τα ευρήματα.

Ερευνητές από το Εθνικό Μουσείο – τμήμα του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου του Ρίο ντε Τζανέιρο- από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο και το Εθνικό Πάρκο Itatiaia συγκρότησαν ομάδα εργασίας για να διερευνήσουν τις βραχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στο πάρκο, που βρίσκεται στη Serra da Mantiqueira στα σύνορα μεταξύ των πολιτειών Ρίο ντε Τζανέιρο και Minas Gerais.

Στόχος των ερευνητών, είναι η αποκάλυψη λεπτομερειών όπως, η ηλικία και η προέλευση των έργων τέχνης που βρέθηκαν εντός του σπηλαίου.

 Η MaDu Gaspar, καθηγήτρια στο αρχαιολογικό πρόγραμμα του εθνικού μουσείου, δήλωσε στο πρακτορείο Agência Brasil πως, η ομάδα αναζητά επιπλέον στοιχεία ανθρώπινης παρουσίας στην περιβάλλουσα περιοχή.

Ένα σημείο άγνωστο μέχρι πρόσφατα

“Περιοχές με καταφύγια και σπήλαια όπου υπάρχει τέχνη τους βράχους, είναι σπάνια απομονωμένες. Έχουμε αφοσιωθεί στην εξερεύνηση της περιοχής.  Την ίδια στιγμή, ανακαλύπτουμε το τοπίο – μελετώντας διαδρομές, μονοπάτια και πηγές. Είναι μόνο η αρχή της μελέτης. Αποκαλύπτουμε μια πραγματικότητα που μας ήταν άγνωστη μέχρι σήμερα και ακόμη έχουμε πολλά να μάθουμε”, περιγράφει.

Η καθηγήτρια σημείωσε πως, αν και οι ζωγραφιές ανακαλύφθηκαν το 2023, τα ευρήματα δημοσιοποιήθηκαν μόλις πρόσφατα, ώστε οι εμπειρογνώμονες του πάρκου να έχουν τον χρόνο να ετοιμαστούν και να απαγορεύσουν τις επισκέψεις στο πάρκο, το οποίο αποτελεί τμήμα μονοπατιού πεζοπορίας.

Ένα από τα μέτρα που λήφθηκε, ήταν η ειδοποίηση του εθνικού ινστιτούτου για την ιστορική και καλλιτεχνική κληρονομιά (IPHAN). “Το ινστιτούτο επιβλέπει αρχαιολογικούς χώρους ενώ όλες οι ενέργειες – ακόμη και εκείνες που διεξάγονται από αρχαιολόγους – πρέπει να έχουν την εξουσιοδότησή του. Εκπρόσωποι του ινστιτούτου παρακολουθούν στενά το σημείο ώστε να διασφαλίσουν πως, η ανακάλυψη θα γίνει με τη δέουσα προσοχή”, εξήγησε η ερευνήτρια.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, προτεραιότητα τώρα είναι η διασφάλιση της προστασίας του χώρου. Προς τον στόχο αυτό, έχουν εγκατασταθεί κάμερες και έχει πραγματοποιηθεί ενημερωτική εκστρατεία από το προσωπικό και τη διοίκηση του πάρκου.

Ένα από τα κεντρικά ερωτήματα των ερευνητών, είναι το πότε δημιουργήθηκαν οι ζωγραφιές – ένα μυστήριο το οποίο θα λυθεί μόνο όταν προχωρήσουν οι έρευνες. “Υποθέτουμε πως μπορεί να χρονολογούνται στα 2.000 ή 3.000 χρόνια, όμως η έρευνα είναι ακόμη στα αρχικά της στάδια”, εξήγησε η MaDu Gaspar.  Πρόσθεσε πως, η ομάδα έχει ήδη βρει αξιόπιστα στοιχεία από κυνηγούς που κατοικούσαν στην περιοχή.

Τις ζωγραφιές ανακάλυψε ένας επόπτης του πάρκου, πίσω από ανθισμένα κρίνα, (Φωτογραφία: Parquetur / PNI).

Πώς έγινε η ανακάλυψη

Τις βραχογραφίες ανακάλυψε ο Andres Conquista, λειτουργικός  επόπτης της ανώτερης περιοχής του εθνικού πάρκου της Itatiaia. Το σημείο – αναγνωρισμένο ως το πρώτο εθνικό πάρκο της Βραζιλίας – διοικείται από την αντιπροσωπεία του Parque Tur, η οποία εποπτεύει τις επισκέψεις του κοινού στην προστατευόμενη περιοχή.

Ο Conquista αντίκρυσε το σπήλαιο σε μία αναρρίχησή του.  Αρχικά, του τράβηξε την προσοχή ένα μπουκέτο από ανθισμένα κρίνα και, πλησιάζοντας για να τα φωτογραφήσει, το μάτι του έπεσε σε έναν ασυνήθιστο βράχο.  Πλησίασε από περιέργεια και, μπαίνοντας στο σπήλαιο, είδε τις ζωγραφιές.

“Η πρώτη μου αντίδραση ήταν η έκπληξη. Δεν είχα ξαναδεί τέτοια ζωγραφιά, δεν ήξερα περί τίνος πρόκειται. Στην αρχή, σκέφτηκα ότι μπορεί να είναι γκράφιτι που έκαναν τουρίστες”, είπε στο Agência Brasil.  “Μετά από λίγο όμως, παρατήρησα πως, δεν υπήρχαν ούτε ονόματα ούτε ημερομηνίες. Τότε κατάλαβα πως πρόκειται για κάτι πολύ παλιό. Έβγαλα φωτογραφίες και τις έστειλα στο υπόλοιπο προσωπικό του ινστιτούτου”, είπε.

Ο Conquista ήταν παρών στην πρώτη επίσκεψη της ομάδας για την μελέτη των βραχογραφιών.  “Μέχρι τότε, είχαν μόνο τη δική μου περιγραφή.  Η στιγμή της επίσκεψής μας στο σημείο, ήταν στιγμή μεγάλης χαράς. Ένιωσα ότι ανακαλύπτω και πάλι το έργο τέχνης – ανατρίχιασα”, είπε χαρακτηριστικά.

“Πίστευαν πως είχαν εξερευνήσει τα πάντα”

Η καθηγήτρια Gaspar, εξήγησε πως, η ανακάλυψη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς το Ρίο ντε Τζανέιρο ήταν κέντρο ερευνητικού ενδιαφέροντος από την Αυτοκρατορική Περίοδο, ενώ θεωρείται κοιτίδα της αρχαιολογίας της Βραζιλίας. Έτσι, υπήρχε διάχυτη η αίσθηση πως, το σημείο είχε εξερευνηθεί σε βάθος από τους επιστήμονες.

“Μας προκάλεσε έκπληξη η ανακάλυψη ενός εντελώς νέου χώρου. Αν και υπάρχουν παρόμοιοι χώροι, σε μέρη όπως η Μίνας Ζεράις – ποτέ όμως δεν έχει ανακαλυφθεί κάτι παρόμοιο στο Ρίο ντε Τζανέιρο”, εξηγεί. “Δεν είναι καν κρυμμένη σε καμιά απόμερη κορυφή. Είναι μια προσβάσιμη περιοχή. Πώς και δεν την είχαν δει πιο νωρίς; Εγώ η ίδια πηγαίνω εκεί για πεζοπορία”, εξομολογείται.

Ο Anderson Marques Garcia, καθηγητής στο τμήμα αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, σημείωσε πως, μέχρι την ανακάλυψη, η αρχαιολογική μελέτη στη χώρα ήταν εστιασμένη στις παράκτιες περιοχές, ενώ συχνά παραβλέπονταν οι εσωτερικές και ετερόκλητες πολιτιστικές εκφράσεις. Εξέφρασε επίσης, την ανησυχία του για τη συντήρηση και την προστασία του πρόσφατα αναγνωρισμένου αρχαιολογικού χώρου.

“Πέρα από τον κίνδυνο βανδαλισμού ή γκράφιτι, ορισμένοι ενδέχεται να επιχειρήσουν να σκάψουν από περιέργεια στο σημείο, κάτι που θα διακυβεύσει τις μελλοντικές μας έρευνες. Ο χώρος είναι μικρός και πρέπει να συνεχίσουμε με την μέγιστη προσοχή και υπομονή προκειμένου να αποκαλύψουμε στοιχεία σχετικά με τη χρονολογία, την ταυτότητα των ανθρώπων που έζησαν εδώ και τον χρόνο κατοίκησης της περιοχής. Ελπίζουμε να βρούμε την απάντηση στο αν είχαν πολιτιστική σχέση με γνωστές ομάδες από το σημερινό Σάο Πάολο, το Μίνας Ζεράις ή με άλλα ευρήματα από την κοιλάδα Παράιμπα“, εξηγεί ο Garcia.

Το εθνικό πάρκο του Ρίο ντε Τζανέιρο. (Πηγή: ICMBio).
Φωτογραφία: Concessionária Parquetur/PNI/Divulgação

Υπό διερεύνηση

Η περιοχή όπου πραγματοποιήθηκε η ανακάλυψη, έχει χαρακτηριστεί ως χώρος  υπό διερεύνηση.  Σύμφωνα με το γραφείο τύπου του Parque Tur, “όποιος δεν σεβαστεί τους περιορισμούς θα έρθει αντιμέτωπος με κυρώσεις”.

Δεν έχει οριστεί χρονοδιάγραμμα για το πότε θα ανοίξει εκ νέου ο χώρος για τους επισκέπτες, μιας και οι ερευνητές δεν ξέρουν ακόμη πόσος καιρός θα χρειαστεί για την ανάλυση. “Στο στάδιο που είμαστε, έχουμε εστιάσει στην ολοκληρωμένη διατήρηση και τον αυστηρό έλεγχο για την αποτροπή οποιασδήποτε μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης μέχρι την ολοκλήρωση των μελετών”, δήλωσε ο σύμβουλος Τύπου.