Γιατί ο ΕΦΕΤ δεν δίνει τα στοιχεία των εταιρειών τροφίμων που πουλάνε μη ασφαλή τρόφιμα;

“Η δημόσια υγεία δεν είναι παίξε γέλασε – Οι τεράστιες υπαρκτές ευθύνες του ανύπαρκτου ΕΦΕΤ για το

“επτασφράγιστο μυστικό” των επωνυμιών των εταιρειών, που βάζουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία…”

Του Γιάννη Ζαμπετάκη*

Για τον ΕΦΕΤ και την απαράδεκτη αδράνειά του στο να κάνει ουσιαστικούς ελέγχους στις βιομηχανίες τροφίμων, έχω αρχίσει να γράφω από το 2008, όταν έσκασε το σκάνδαλο του ηλιελαίου. Έγραφα τότε στο ΒΗΜΑ: το ηλιέλαιο, τα ερωτήματα και ο εμπαιγμός. Από τότε λοιπόν, γνωρίζουμε ότι δεν είναι στραβός ο γιαλός αλλά ότι ο ΕΦΕΤ στραβά αρμενίζει. Και ας μην αρχίσουμε πάλι τα τετριμμένα για την υποστελέχωση του ΕΦΕΤ και άλλα πράσινα άλογα…

 Με τον τρόπο που λειτουργεί ο ΕΦΕΤ, (ο οποίος να σημειωθεί ότι υπάγεται στο ΥΠΑΑΤ) πολύ φοβάμαι ότι οι καταναλωτές δεν προστατεύονται επαρκώς, όπως θα έπρεπε σε μια ευρωπαϊκή (sic) χώρα εν έτει 2025. Και για να γίνω πιο σαφής, τα τελευταία χρόνια, σταμάτησαν να ανακοινώνονται από τον ΕΦΕΤ τα ονόματα εταιρειών, που επιβάλλονται πρόστιμα για μη συμμορφώσεις, παρατυπίες, κατασχέσεις, διάθεση μη ασφαλών τροφίμων λουκέτα ούτε και ποινικές διώξεις εναντίον επιχειρηματιών για έκθεση καταναλωτών σε κίνδυνο (που δεν συμβαίνουν μόνο στο εξωτερικό, έχουμε και εμείς…). Γιατί άραγε; Είναι πιο σημαντική η τσέπη του επιχειρηματία που ενδεχομένως θα “αιμορραγήσει”, εάν γίνουν γνωστά τα στοιχεία του, από την υγεία και το δικαίωμα ενημέρωσης, επιλογής και αυτοπροστασίας, του καταναλωτή; Και έχουν σκεφτεί οι εμπνευστές αυτής της πρακτικής, ότι ίσως… λέω ίσως, ο φόβος της δυσφήμισης από την πλευρά των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος, είναι ισχυρότερος από το ρίσκο του προστίμου;

Σε αντίθεση, τα ευρήματα των ελέγχων και τα σχετικά πρόστιμα που επιβάλλονται σε επιχειρήσεις τροφίμων από τις περιφέρειες προστατεύουν τους καταναλωτές με πιο ουσιαστικό τρόπο καθώς αναρτώνται όλα τα στοιχεία των επιχειρήσεων στα site των περιφερειών μετά από το πολύ τρεις (ναι! 3!) ημέρες. Ωστόσο αυτά τα πρόστιμα αφορούν κυρίως αγορανομικές παραβάσεις και όχι παραβάσεις ασφάλειας τροφίμων που θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Βέβαια ούτε και η Περιφέρεια στην σημερινή ανακοίνωση της “μαμούθ” κατάσχεσης 11 τόνων μη ασφαλών κρεάτων δεν ανακοίνωσε ούτε την αποθήκη τροφίμων που τα εντόπισε ούτε και τα εστιατόρια!

Και σε αυτό το σημείο, η πρακτική του ΕΦΕΤ που ισχύει σήμερα, με το να μην ανακοινώνονται οι σχετικές εταιρείες που παράγουν μη ασφαλή τρόφιμα δεν υπηρετεί την δημόσια υγεία.

Ιδού ένα παράδειγμα που αποδεικνύει την κακή πρακτική του ΕΦΕΤ. Χθες, δημοσιεύτηκε στο cibum, άρθρο με τίτλο Κατάσχεση από τον ΕΦΕΤ 3,4 τόνων εμφιαλωμένου νερού. Αφορούσε σε μία από τις κατασχέσεις δεκάδων τόνων τροφίμων που έγιναν το 2024, σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύτηκε (περιληπτικά και μόνο γενικά στοιχεία) από τον ίδιο τον Φορέα. Αλλά δεν υπάρχουν πληροφορίες, ούτε γιατί ανακλήθηκε αυτό το πόσιμο νερό ούτε ποια εταιρεία το παράγει. Και είναι λογικό και αναμενόμενο, οι καταναλωτές να διαμαρτύρονται για αυτή την έλλειψη πληροφόρησης.

Και όσο γίνονται αυτά στην χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, ας δούμε τι γίνεται σε (λίγο πιο!) οργανωμένες χώρες. Στην Ευρώπη οκτώ χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Δανία, Φινλανδία, Λιθουανία, Νορβηγία) έχουν ήδη καταστήσει διαφανή τα αποτελέσματα των ελέγχων τους και δύο σκοπεύουν να το πράξουν (Γερμανία, Σουηδία). Στη Γαλλία από τις 3 Απριλίου 2017, οι καταναλωτές είχαν πρόσβαση στα αποτελέσματα των υγειονομικών ελέγχων που πραγματοποιούνται από την 1η Μαρτίου 2017 σε όλες τις εγκαταστάσεις της τροφικής αλυσίδας.



Και εστιάζω εδώ στην Ιρλανδία και την Μεγάλη Βρετανία. Στην Ιρλανδία, λοιπόν, το θέμα της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων τροφίμων με τον νόμο, δεν είναι παίξε-γέλασε! Όταν γίνονται σοβαροί έλεγχοι και υπάρχει πλήρης διαφάνεια, τότε σύμφωνα με την ορθή πρακτική, οι επωνυμίες των εταιρειών, μαζί με όλα τα στοιχεία περιλαμβανομένης και της διεύθυνσης των καταστημάτων που παρανομούν τα… “κρεμάνε με μανταλάκια” στο site τους : https://www.fsai.ie/. Και αυτό γίνεται κάθε μήνα!

Η τελευταία ενημέρωση αναρτήθηκε στις 12 Μαρτίου: “Η Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων της Ιρλανδίας (FSAI) ανέφερε σήμερα ότι επτά εκτελεστικά εντάλματα επιδόθηκαν σε επιχειρήσεις τροφίμων κατά τον μήνα Φεβρουάριο για παραβάσεις της νομοθεσίας για την ασφάλεια των τροφίμων...” Και στη συνέχεια παραθέτει ένα προς ένα όλα τα εστιατόρια. Το cibum έχει γράψει για την σοβαρότητα των ελέγχων στην Ιρλανδία. Είναι αντιπροσωπευτικό το άρθρο: “Εκεί δεν αστειεύονται! “Λουκέτο” σε επτά εστιατόρια μέσα σε ένα μήνα στην Ιρλανδία“. Και αν υποθέσετε ότι οι Ιρλανδοί είναι πιο “βρώμικοι” από τους Έλληνες εστιάτορες είστε λάθος. Στην συνοπτική έκθεση του ΕΦΕΤ, αναφέρεται επίσης ότι οι περισσότερες μη συμμορφώσεις ήταν για την μη τήρηση κανόνων υγιεινής κυρίως σε εστιατόρια, ενώ τονίστηκε και η εντυπωσιακή αύξηση των περιπτώσεων ύπαρξης νοθευμένων τροφίμων, τους παραγωγούς των οποίων ποτέ δεν θα μάθουμε…

Και στην Μεγάλη Βρετανία υπάρχει και βαθμολογία για την υγιεινή και την ασφάλεια τροφίμων η οποία αναρτάται υποχρεωτικά στην ιστοσελίδα https://www.food.gov.uk/. Ο καταναλωτής μπορεί να μπαίνει εδώ https://ratings.food.gov.uk και να καταχωρεί όνομα και διεύθυνση του εστιατορίου που θέλει να επισκεφθεί και να μαθαίνει την βαθμολογία της υγιεινής των τροφίμων κάθε επιχείρησης (που κυμαίνεται από 0 ως 5). Να, ένα παράδειγμα από την Μεγάλη Βρετανία: “Οι επιθεωρητές αποκάλυψαν τα πλήρη ευρήματα της συγκλονιστικής επιθεώρησης που έλαβε χώρα στις 26 Σεπτεμβρίου, σε εστιατόριο hotpot στην οδό 221 Glossop Road του Σέφιλντ, στη Βόρεια Αγγλία αφήνοντας τους θαμώνες του με το στόμα ανοιχτό!” Ακόμα και Έλληνας να είσαι και να θες να πας ταξίδι στη Βρετανία, ξέρεις που μπορείς να φας χωρίς να κινδυνεύεις από τροφική δηλητηρίαση. Ενώ εδώ επικρατεί πλήρης άγνοια και για τους Έλληνες και για τους τουρίστες… Στην Τσεχία, το έχουν… τερματίσει (με την καλή την έννοια!) : ο Τσεχικός ΕΦΕΤ ανεβάζει και φωτογραφίες!

Τι γίνεται στην Ελλάδα επ’αυτού; Τίποτα! Όπως μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο ” Ελληνικά εστιατόρια: Ποιο αντέχει δημόσια βαθμολόγηση για υγιεινή και ασφάλεια;” Στην διαδικτυακή πύλη του ΕΦΕΤ, όπου ανακοινώνονται οι έλεγχοι και τα πρόστιμα οι καταναλωτές μπορούν να δουν τα γενικόλογα πρόστιμα που έχει υποβάλλει ο ΕΦΕΤ χωρίς ονόματα εταιρειών που παρανομούν! Το πιο παλιό που βρήκα (24.10.2013) είναι για πρόστιμο 94.000 ευρώ σε 21 επιχειρήσεις τροφίμων. Χωρίς ονόματα για να ξέρει ο καταναλωτής ποιον να εμπιστεύεται, ποιον όχι και γιατί.

Ό,τι να’ναι, δηλαδή! Εδώ, βλέπετε, δεν έχουμε μανταλάκια για να κρεμάμε τα ονόματα αυτών των εταιρειών… Εν κατακλείδι, ο ΕΦΕΤ δημοσιεύει με γενικολογίες αριθμούς ελέγχων που έκανε σε ένα ευρύ χρονικό διάστημα (ανά τρίμηνο ή ανά εξάμηνο) χωρίς όμως να συγκεκριμενοποιεί επιχειρήσεις και ονόματα παραβατών! Τηρεί με άλλα λόγια σιγή ιχθύος και οι ελληνικές επιχειρήσεις που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών βρίσκονται στο απυρόβλητο ελέω ΕΦΕΤ… Με αποτέλεσμα τελικά, τα μόνα θύματα να είναι οι Έλληνες καταναλωτές που ίσως είναι και οι μοναδικοί στην Ευρώπη που δεν ενημερώνονται ολοκληρωμένα και κατά συνέπεια, να παραμένουν εντελώς απροστάτευτοι!

*O Γιάννης Ζαμπετάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χημείας Τροφίμων, στο Τμήμα των  Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Λίμερικ (UL) στην Ιρλανδία και “παίζει” πάντα Αριστερό Εξτρέμ.