Πόλεμος Ευρώπης – Ρωσίας: Ποιες χώρες ανησυχούν – Μέχρι πού φτάνουν οι αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Πούτιν;

 Πληθαίνουν οι ηγέτες στην Ευρώπη, οι αναλυτές, οι εμπειρογνώμονες σε θέματα άμυνας και τα δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπου που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μία ενδεχόμενη πολεμική σύγκρουση της Ευρώπης με την Ρωσία.

Στις 11 Δεκεμβρίου ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε προειδοποίησε σε ομιλία του άπαντες στην Ευρώπη. «Οι σκοτεινές δυνάμεις της καταπίεσης κινούνται και πάλι. Είμαστε ο επόμενος στόχος της Ρωσίας», ανέφερε ο Ρούτε και δεν άφησε καμία αμφιβολία για το τι πιστεύει σχετικά με τα σχέδια της Μόσχας.

Τον περασμένο μήνα ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Φαμπιέν Μαντόν διεμήνυσε ότι οι Γάλλοι πρέπει να προετοιμαστούν για θυσίες σε περίπτωση πολέμου. Δήλωσε ότι η Γαλλία πρέπει να αποκαταστήσει τη «δύναμη του πνεύματός της, να αποδεχθεί τα βάσανα για να προστατεύσει αυτό που είμαστε». Μάλιστα ανέφερε ότι πρέπει να ετοιμαστεί για να «αποδεχτεί την απώλεια των παιδιών της»

Τον Νοέμβριο ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους είπε ότι «κάποιοι στρατιωτικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι έχουμε ήδη ζήσει το τελευταίο μας ειρηνικό καλοκαίρι». Τον περασμένο Ιούνιο ο επικεφαλής των γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, Κάρστεν Μπρούερ εκτίμησε ότι η Ρωσία μπορεί να επιτεθεί στην Ευρώπη μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Ταυτόχρονα ένα δημοσίευμα του CNN τάραξε τα νερά καθώς ανέφερε ότι ο κίνδυνος ενός πολέμου μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας είναι και πάλι πραγματικός.

Το θέμα έχει τεθεί ψηλά στην δημόσια ατζέντα και συζητείται πλέον ανοιχτά. Μάλιστα οι συζητήσεις έχουν φτάσει σε τέτοιο βαθμό που έγινε και ερώτηση πρόσφατα στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος απάντησε ότι αν και η Ρωσία δεν σχεδιάζει να κηρύξει πόλεμο στην Ευρώπη, «αν η Ευρώπη θελήσει ξαφνικά να μας κηρύξει πόλεμο και ξεκινήσει, είμαστε έτοιμοι τώρα».

Το σκοτεινό σενάριο

Ένα έγγραφο που εκδόθηκε από την δεξαμενή σκέψης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) στις 18 Δεκεμβρίου επικεντρώνεται στους φόβους για μια άμεση επίθεση της Ρωσίας κατά της Εσθονίας. Σκοπός θα ήταν να δοκιμαστεί στην πράξη εάν οι ΗΠΑ έχουν σκοπό να σπεύσουν στο πλευρό των συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ ή όχι.

«Στην Ευρώπη, αυτή η ανησυχία συνοδεύεται από έναν βαθύτερο φόβο: ότι η αμερικανική κυβέρνηση, έχει στρέψει την προσοχή στην εσωτερική πολιτική και επειδή δελεάζεται από την περικοπή δαπανών, ενδέχεται σύντομα να μειώσει την παρουσία της ή να θέσει όρους για τον ρόλο της στην άμυνα της Ευρώπης», αναφέρει το έγγραφο.

Περιγράφοντας την Εσθονία ως «μικρή, επίπεδη και εκτεθειμένη», η έκθεση αναφέρει ότι στρατιωτικές ασκήσεις το 2016 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να καταλάβουν την πρωτεύουσα εντός 60 ωρών από την εισβολή.

Ωστόσο, η δεξαμενή σκέψης τονίζει ότι η Ρωσία θα χρειαστεί 5 με 10 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία «για να αναδιοργανωθεί και να επανεξοπλιστεί για μια τέτοια επίθεση». Ωστόσο σε αυτό δεν συμφωνούν όλοι οι εμπειρογνώμονες της άμυνας, που έχουν εκτιμήσει ότι η Ρωσία μπορεί να είναι έτοιμη για πόλεμο με την Ευρώπη μέσα σε τρία χρόνια.

Μέχρι που φτάνουν οι αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Πούτιν;

Οι χώρες της Βαλτικής, η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία ανησυχούν για τις εξελίξεις και για τις εισβολές ρωσικών drones σε ευρωπαϊκό εναέριο χώρο. Η εκτίμηση αρκετών Ευρωπαίων ηγετών αλλά και του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι ότι όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν κλείσει το πολεμικό μέτωπο στην Ουκρανία θα κινηθεί εναντίον κάποιας ευρωπαϊκής χώρας.

Σύμφωνα με το Reuters, πρόσφατες εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών επιβεβαιώνουν ότι ο Πούτιν δεν έχει εγκαταλείψει τους στόχους του να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία και να ανακτήσει τμήματα της Ευρώπης που κάποτε ανήκαν στην Σοβιετική Ένωση. «Οι Ευρωπαίοι είναι πεπεισμένοι για αυτό. Οι Πολωνοί είναι απολύτως πεπεισμένοι για αυτό. Οι χώρες της Βαλτικής πιστεύουν ότι είναι οι πρώτες», σημειώνεται στην έκθεση.

Αυτό που κυρίως προβληματίζει και προκαλεί συναγερμό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι ο αναθεωρητισμός του Ρώσου προέδρου. Στο θέμα της Ουκρανίας ο Πούτιν έχει ξεκαθαρίσει ότι περιμένει να ικανοποιηθούν όλοι οι μαξιμαλιστικοί στόχοι του, όπως στην πράξη ο τεμαχισμός της Ουκρανίας, η διάλυση των Ενόπλων Δυνάμεων της και η αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου στα ουκρανικά εδάφη.

Ο Ρώσος πρόεδρος έχει ξεκαθαρίσει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί για τον ίδιο μία σταυροφορία προκειμένου να αλλάξει το αποτέλεσμα της απώλειας των εδαφών που υπέστη η Ρωσία στην μετα-Σοβιετική εποχή. «Εάν η αντίπαλη πλευρά και οι ξένοι υποστηρικτές της αρνηθούν να συμμετάσχουν σε ουσιαστικές συζητήσεις, η Ρωσία θα επιτύχει την απελευθέρωση των ιστορικών εδαφών της με στρατιωτικά μέσα», έχει δηλώσει ο Πούτιν.

Το ερώτημα είναι ποια είναι τα «ιστορικά εδάφη» της Ρωσίας στα οποία αναφέρεται ο Πούτιν; Αρκετοί πιστεύουν ότι αναφέρεται στα τμήματα του Ντονμπάς που βρίσκονται υπό ουκρανικό έλεγχο. Ωστόσο αυτόν τον μήνα ο Ρώσος πρόεδρος μίλησε για την «αναπόφευκτη απελευθέρωση του Ντονμπάς και της Νέας Ρωσίας».

Ο αναθεωρητισμός του Ρώσου προέδρου με την «Νέα Ρωσία» και τα ιστορικά ρωσικά εδάφη

Ο συγκεκριμένος όρος «Νέα Ρωσία» προκάλεσε έντονες συζητήσεις καθώς ερμηνεύεται ως μήνυμα ότι η Μόσχα ετοιμάζεται να αυξήσει τις εδαφικές απαιτήσεις της στην Ουκρανία. Στην εποχή της τσαρικής Ρωσίας ο όρος είχε χρησιμοποιηθεί για μεγάλα εδαφικά τμήματα υπό ρωσική κατοχή στα νότια και τα ανατολικά της Ουκρανίας.

Με βάση τις δημόσιες δηλώσεις του μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι ο Πούτιν θεωρεί ιστορική ρωσική περιοχή ολόκληρη την Ουκρανία και δεν έχει κρύψει αυτή την πεποίθησή του. «Έχω πει πολλές φορές ότι θεωρώ τους λαούς της Ρωσίας και της Ουκρανίας ως έναν λαό. Υπό αυτή την έννοια, όλη η Ουκρανία είναι δική μας», δήλωσε ο Πούτιν στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης το περασμένο καλοκαίρι.

Το δεύτερο ερώτημα που προκύπτει εύλογα είναι αν η αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Πούτιν περνούν τα σύνορα της Ουκρανίας και φτάνουν μέχρι και την Ευρώπη.

Σύμφωνα με ανάλυση της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, «είναι ευσεβής πόθος να φανταστεί κανείς ότι η θυσία της Ουκρανίας θα κατευνάσει τον Πούτιν ή θα τον πείσει να ξεχάσει το υπόλοιπο της πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Αντίθετα, τα ίδια ψευδή ιστορικά επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογηθεί η εισβολή στην Ουκρανία θα μπορούσαν εύκολα να εφαρμοστούν σε μια σειρά άλλων χωρών».

Στη πράξη δηλαδή οποιαδήποτε χώρα που στο παρελθόν βρισκόταν υπό ρωσική κυριαρχία θα μπορούσε να εμπίπτει στον ευρύ ορισμό του Πούτιν για τις ιστορικές ρωσικές περιοχές. «Έχουμε έναν παλιό κανόνα. Όπου πατάει το πόδι του ένας Ρώσος στρατιώτης, εκεί είναι δικό μας», είχε πει νωρίτερα φέτος ο Ρώσος πρόεδρος.

Σύμφωνα με το Atlantic Council, με βάση τα σύνορα της τσαρικής Ρωσικής Αυτοκρατορίας στην μέγιστη έκτασή της την παραμονή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι πιθανοί στόχοι μίας ρωσικής επιθετικότητας στο μέλλον θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη Φινλανδία, την Πολωνία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία, την Αρμενία, τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και τις χώρες της Κεντρικής Ασίας.