Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Ψυρρή

Ο Ιερός ενοριακός Ναός του Αγίου Δημητρίου Ψυρρή, βρίσκεται στο νοτιοδυτικό κέντρο της παλαιάς πόλης των Αθηνών, στην οδό
Παλλάδος, πρώτη πάροδο της οδού Αθηνάς, μεταξύ του Δημαρχιακού Μεγάρου της Αθήνας και της Πλατείας Μοναστηρακίου, με θέα την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα. Ο Ναός ιδρύθηκε το 1845 επί Βασιλείας Όθωνος, Πρίγκηπος του Βασιλικού Βαυβαρικού Οίκου των Wittelsbach. Ο Ναός ανεγέρθη στο σημείο που παλαιότερα υπήρχε ναός που κατεδαφίσθηκε από άγνωστη αιτία. Ήταν ήδη ενοριακός πρίν τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ελλάδος απο το Ναύπλιο στην Αθήνα (1834). Για ένα χρονικό διάστημα χρησιμοποιήθηκε ώς καθεδρικός, πρίν ονομασθή μετά η Αγία Ειρήνη της οδού Αιόλου. Όπως αναφέρει ο έγκριτος ιστοριογράφος της Αθήνας Δημήτριος Καμπούρογλου, ονομάσθηκε Άγιος Δημήτριος «ο νέος», λόγω του γεγονότος ότι στο εσωτερικό του ναού δέσποζε η παράσταση του Αγίου, ορθίου, νέου με δόρυ και θώρακα και όχι όπως απεικονίζεται συνήθως έφιππος. Όπως αναγράφει η κτητορική επιγραφή στο πίσω μέρος του δεξιού παγκαριού ο Ναός «...ανοικοδομήθηκε 1845, εφημερευόντων π. Σπυρίδωνος Βίμπου, π. Ιωάννου Δέρβου, π. Ιωάννου Μαντζάκου, εμεγενθύθη ο κυρίως ναός και ο τρούλλος 1901 εφημερευόντων π. Γεωργίου Καλαϊτζή, π. Σπυρίδωνος Μαντζάκου,...το 1912 εκοσμήθη υπό των ιδίων ιερέων,... εξωραϊσθη το 1963 ιερατεύοντος π. Διονυσίου Ξένου – Μποζίκη...». Η ενορία του Αγίου Δημητρίου συμπαραστάθηκε τόσο ηθικά όσο και οικονομικά στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, παρέχοντας τους φιλοξενία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου

Ο ναός είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της νεοελληνικής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής των μέσων του 19ου αιώνα. Είναι ρυθμού σταυρεπίστεγου μετά τρούλου. Κατά μήκος των πλαγίων πλευρών του υπάρχουν μεγάλα παράθυρα που δίνουν στο ναό μια φωτεινότητα και αναδεικνύουν τις περίτεχνες τοιχογραφίες διακεκριμμένων ζωγράφων της δεκαετίας 1900 – 1910 (Νικόλαος Αργυρόπουλος, Τιμολέων Κονσολάκης, Μανούσος Παναγιωτάκης, Εμμανουήλ Παπαδάκης, Δημήτριος Σούτσος, κ.α). Στο δεξιό κλίτος του ναού υπάρχουν ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια: του Αγίου Γεωργίου (έτος φιλοτέχνησης 1966, έργο Νικητόπουλου) με αργυροεπένδυτη την εικόνα του Αγίου, του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (έτος φιλοτέχνησης 1880), των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας και του Αγίου Σπυρίδωνος. Στο τέλος του δεξιού κλίτους υπάρχει τοιχογραφία μεγάλων διαστάσεων που απεικονίζει το Χριστό να ευλογεί τα παιδιά, έργο του αγιογράφου Ιωάννη Παπαδημητρίου (1910). Στο αριστερό κλίτος του ναού υπάρχουν ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια: του Αγίου Δημητρίου (έτος φιλοτέχνησης 1879) με αργυροεπένδυτη την εικόνα του Αγίου, του Αγίου Νεκταρίου και της Αποτομής της Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου (αργυροεπένδυτη). Στο τέλος του αριστερού κλίτους υπάρχει τοιχογραφία μεγάλων διαστάσεων που απεικονίζεται η «…είς Ουρανούς πυρφόρος ανάβασις του Προφήτου Ηλιού», έργο του Ιερομονάχου Ζαχαρία Καυσοκαλυβίτη (1931). Το περίτεχνο τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο με κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα. Ανακαινίσθηκε το 1974 με δαπάνη της Ελβίρας Μεντώρου και με τη μέριμνα του εφημερίου του ναού, Αρχιμανδρίτου π. Γεράσιμου Καλλιβωκά. Ο άμβωνας είναι μαρμαρόγλυφος έργο του Α. Πύρρη. Στο Ναό υπάγονται τα παρεκκλήσια της Αγίας Κυριακής της οδού Αιόλου, που σήμερα είναι υπό τη διοίκηση και τη διαχείριση του Ταμείου Ασφαλίσεως Κληρικών Ελλάδος (Τ.Α.Κ.Ε), του Αγίου Ιωάννη της οδού Ευριπίδου και της Αγίας Μαύρας. Το ναϊδριον των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας επί της οδού Αθηνάς, πλησίον της Αγίας Κυριακής, κατεδαφίσθηκε για τη κατασκευή του υπόγειου ηλεκτρικού σιδηρόδρομου Αθηνών – Πειραιώς (Η.Σ.Α.Π). Σήμερα στο Ναό του Αγίου Δημητρίου φυλάσσονται το προσκυνητάρι των Αγίων. Στόν Άγιο Δημήτριο επίσης υπάγεται και ο Άγιος Ιωάννης της Κολώνας, επί της οδού Ευριπίδου, στην Πλατεία Κουμουνδούρου. Ο ναϊσκος βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό κατάφυτο προαύλιο και έχει την ιδιαιτερότητα ότι χτίσθηκε πέριξ μίας ψηλής αρχαίας κολώνας με κιονόκρανο κορινθιακού ρυθμού, η οποία εξέχει της κεραμοσκεπούς στέγης του ναού.! Ο Ιερός ενοριακός Ναός του Αγίου Δημητρίου εορτάζει τη μνήμη του περιώνυμου Αγίου του στίς 26 Οκτωμβρίου, τη μνήμη των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας στίς 3 Μαϊου και τη μνήμη του Αγίου Ιωάννου στίς 7 Ιανουαρίου και στις 29 Αυγούστου.

Το ποιμαντικό έργο του Ναού

Η ενορία του Αγίου Δημητρίου Ψυρρή, βρίσκεται στην καρδιά του ιστορικού – εμπορικού κέντρου της Αθήνας και δεν έχει ενορίτες, διότι στη γύρω περιοχή βρίσκονται επαγγελματικές στέγες και καταστήματα, με αποτέλεσμα να μην έχει και οικονομική ευρωστία. Η οργάνωση, η μεθοδικότητα αλλά και οι επιστημονικές γνώσεις που διακρίνουν το προϊστάμενο του Ναού, Αρχιμανδρίτη π. Μακάριο Βαρλά, τον έκαναν το Φεβρουάριο του 1999, αμέσως μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του, να ενισχύσει περιμετρικά το κτίσμα με οπλισμένο σκυρόδεμα και κυριολεκτικά να σώσει το Ναό από ολοκληρωτική καταστροφή, απο το σεισμό του Σεπτεμβρίου του 1999. Τα σημάδια κόπωσης και γήρανσης του Ναού είναι ορατά, τόσο εντός (υγρασία στις τοιχογραφίες) όσο και εκτός αυτού (σκεπή, τοιχοδομία). Παρά τα τόσο σοβαρά τεχνικά προβλήματα του Ναού, η προσπάθεια για τη συνέχιση του φιλανθρωπικού έργου στη σύνθετη κοινωνία της υποβαθμισμένης περιοχής του Ψυρρή, αυξάνεται συνεχώς. Ήδη προγραμματίζονται ανακαινιστικές εργασίες στην κεραμοσκεπή, στα εξωτερικά επιχρίσματα και στον καθαρισμό των αγιογραφιών. Ο π. Μακάριος είναι πτυχιούχος της Θεολογικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, του τμήματος «Διοίκησης Επιχειρήσεων» της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο κλάδο της συστηματικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μιλά άπταιστα αγγλικά και σουηδικά. Το 1958 χειροτονήθηκε Διάκονος απο το μακαριστό Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως κυρό Αμβρόσιο Νικολάου, το 1960 Πρεσβύτερος και το 1961 προχειρίσθηκε Αρχιμανδρίτης. Τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις εκπλήρωσε ως στρατιωτικός ιερέας με το βαθμό του εφέδρου υπολοχαγού, ενώ υπηρέτησε σε μεγάλους στρατιωτικούς σχηματισμούς. Διετέλεσε Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ελευθερουπόλεως (1960 – 1968), της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου (1962 – 1966, λόγω τοποτηρητείας) και της Ιεράς Μητροπόλεως Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυίας (1975 – 1979). Υπηρέτησε ως ιερατικώς προϊστάμενος και πρόεδρος του εκκλησιαστικού συμβουλίου στόν Προσκυνηματικό Ιερό Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης. Δίδαξε ως θεολόγος καθηγητής στα «Εκπαιδευτήρια Δημητριάδη» Θεσσαλονίκης (1973 – 1975), στην Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης (1982 – 1985) και στη Θεολογική σχολή του Πατριαρχείου Αντιοχείας στο Λίβανο. Επίσης ως επιστημονικός συνεργάτης στην έδρα της «Οργανώσεως και Διοικήσεως» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (1979 – 1989) και ως καθηγητής οικονομικών, στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών (1998 – σήμερα). Συνεργάζεται με πολλά επιστημονικά θεολογικά και οικονομικά περιοδικά, ενώ είναι συγγραφέας περισσοτέρων απο 50 μελετών, ανακοινώσεων, άρθρων και βιβλίων. Παράλληλα με τα ποιμαντικά ενοριακά του καθήκοντα, υπηρετεί και ως οικονομικός σύμβουλος του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Για το πλούσιο ποιμαντικό και επιστημονικό του έργο έχει τιμηθεί με τον Αργυρό Σταυρό της Χιλιετηρίδος του Αγίου Όρους απο το μακαριστό Οικουμενικό Πατριάρχη κυρό Αθηναγόρα (1963), ενώ ο μακαριστός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κυρός Παντελεήμων Β΄ του απένειμε τέσσερα χρυσά εκκλησιαστικά μετάλλια.! Χάρη στίς οικονομικές γνώσεις και του αγώνες του, επανήλθε στήν ιδιοκτησία του Ναού καταπατημένο οικόπεδο στο Μαρούσι, το οποίο προ ολίγων ημερών δώθηκε αντιπαροχή. Στο χώρο αυτό θα ανοικοδομηθούν δύο επαγγελματικά κτίρια. Το 56% του ενός απο απο αυτά θα ανήκει στην ενορία και έτσι θα μπορέσουν να βελτιωθούν τα οικονομικά της, με αποτέλεσμα να προχωρήσουν οι εκ βάθρων ανακαινιστικές εργασίες του Ναού αλλά και η ανέγερση 3όροφου Πνευματικού – Φιλανθρωπικού Κέντρου. Στον πανάξιο αυτό λευϊτη του Αμπελώνα του Κυρίου, ευχόμεθα πολύ σύντομα η διοίκηση της Εκκλησίας, να αναγνωρίσει την μακροχρόνια ευδόκιμη υπηρεσία του και να τον ανυψώσει στο τρίτο βαθμό της ιεροσύνης, τον του Επισκόπου. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το αξίζει και με το παραπάνω. Για επικοινωνία: Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Ψυρρή, οδός Αγίου Δημητρίου 19, 105 54, Αθήνα, τηλ/fax: (210) 32.10.632.



Συντάκτης: Παν. Ριζόπουλος

Πηγή: Σ.Ο. ΙΟΥΝΙΟΣ 2005

orthodoxia.gr