Τότε και τώρα. Ένα εκπληκτικό ταξίδι στη Πόλη στο χρόνο μέσα από εικόνες

Ακόμα ένα εκπληκτικό αφιέρωμα του Θοδωρή Μπουφίδη

Τα χαρακτηριστικά των ημερών αποτέλεσαν το έναυσμα για ένα ακόμα Τότε και τώρα, με
εικόνες από το παρελθόν, με σκέψεις για το παρόν και την επόμενη μέρα και με χαλαρωτική διάθεση.

Σαλεπιτζής της Πόλης στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ποζάρει χαμογελώντας στον φωτογραφικό φακό


Ο σαλεπιτζής των ημερών μας με στέκι το Κάρακιόι κατσουφιασμένος και κακοδιάθετος


Τραβώντας την ανηφόρα για το Πέραν με γοργές δρασκελιές, δεν αργεί να φανεί και ο Πύργος του Γαλατά. Και μπορεί σήμερα να είναι ένα από τα πιο αναβαθμισμένα τουριστικά σημεία της Πόλης μα τον προπερασμένο αιώνα η εικόνα γύρω από τον Πύργο ήταν εντελώς διαφορετική. Καλύβια, χώματα και ταφόπλακες τον περιτριγύριζαν, μαρτυρώντας πως σε τούτον τον λόφο δεν ήταν όλα πάντοτε αριστοκρατικά και κοσμοπολίτικα.

Ο χώρος γύρω από τον Πύργο του Γαλατά πραγματικά αγνώριστος και περιτριγυρισμένος από μουσουλμανικές ταφόπλακες και χώματα


Στις μέρες μας δεν υπάρχουν ταφόπλακες αλλά καφετέριες, εστιατόρια και κάθε λογής εμπορικών μικρομάγαζων


Τότε ο Πύργος με εμφανή τα διπλανά οχυρωματικά τείχη…


….στις μέρες μας και εδώ καφετέριες. Ακόμα και ο Πύργος άλλαξε ελαφρώς μορφή αφού η στέγη του έχει αντικατασταθεί έπειτα από την καταστροφή που προκάλεσε καταιγίδα


.

Δεκαετίες αργότερα όμως το Πέραν άρχισε να αποκτά την γνωστή του ταυτότητα με κύρια στοιχεία τον Ελληνισμό και τους εκπροσώπους της Ευρώπης. Τότε που η χρυσή εποχή της πολυπολιτισμικής Πόλης ήταν απλωμένη στις περισσότερες πτυχές της. Τότε που όλα έδειχναν οτι το όνειρο του Ελληνισμού έφθανε προς την πραγμάτωσή του.

Το κτίσμα στα δεξιά η είσοδος του μετρό (διάβασε και εδώ). Αριστερά διακρίνεται επιγραφή καταστήματος με την ονομασία “Καμιτσόπουλος” άμαξες και άνθρωποι με κοστούμια και φορέματα πλαισιώνουν την φωτογραφία


Η ίδια φωτογραφία τώρα. Τολμώ να παρατηρήσω έλλειψη γοητείας και ρομαντισμού

Είναι γνωστόν πως οι περισσότεροι βυζαντινοί ναοί καταστράφηκαν στο πέρασμα των αιώνων ενώ η πλειοψηφία των εναπομείναντων μετατράπηκαν σε τζαμιά. Άλλοι απέμειναν σχεδόν ανέπαφοι, άλλοι αλλοιώθηκαν πάρα πολύ ενώ σε αρκετούς έγιναν προσθήκες, πιθανόν και αναγκαίες για να παραμείνουν στην θέση τους ύστερα από κάποιες καταστροφές όπως σεισμοί και πυρκαγιές. Τέτοιες οικοδομικές “παρεκτροπές” είναι εμφανείς σε ναούς όπως της Μονής Παντεπόπτου.

Φωτογράφοι του παρελθόντος αποθανάτισαν τέτοιους ναούς και έτσι μπορούμε να τους συγκρίνουμε με την εικόνα των ημερών μας, με την πιθανότητα να υπάρχει και συνέχεια σε κάποιον επικείμενο μελλοντικό αιώνα.

Η Μονή Παντεπόπτου εγκαταλελειμμένη και σε κακά χάλια. Με αλλοιωμένη την νότια αψίδα της από νεότερες και άκομψες προσθήκες. Τριγύρω ξυλόσπιτα, κοτούλες αλλά και μια γυναικεία παρουσία στο παράθυρο να παρατηρεί τον φωτογράφο του παρελθόντος επί το έργον


Η Μονή σήμερα με την ορθά ανακατασκευασμένη αψίδα. Το περίγραμμα των σπιτιών παραμένει ίδιο, Σε αντίθεση με την φωτογραφία του παρελθόντος εδώ δεν φαίνεται να με παρατηρεί κανείς


Οι εργασίες αποκατάστασης των βυζαντινών αριστουργημάτων ξεκίνησαν μετά την ίδρυση του τουρκικού κράτους με πρωτεργάτες το Αμερικάνικο Βυζαντινώ Ινστιτούτο. Σε μια πιο πρόσφατη φωτογραφία του παρελθόντος με παρουσία τουριστών


Λίγοι τουρίστες καταφθάνουν στις μέρες μας ως εδώ. Οι γιαλαντζί δερβίσηδες και τα ευκολοπρόσιτα παζάρια φαντάζουν πιο ευκολοπρόσιτα


Φωτογραφία περασμένων δεκαετιών με φόντο την Αγία Σοφία. Άλλες εποχές γύρω από το Σουλτάναχμέτ. Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας πεταμένα σκουπίδια με άναρχο τρόπο


Τώρα με σαφώς καλύτερη εικόνα


Το τζαμί Σουλτάναχμέτ δίχως την γνωστή πλατεία…


…των ημερών μας


Στο Εγιούπ και τα γύρω μαυσωλεία δεν άλλαξε σχεδόν τίποτα….δεν είναι άλλωστε τυχαίο μέρος…


…αλλά το ιερότερο της μουσουλμανικής λατρείας στην Πόλη


Η μή αλλαγή όμως αποτελεί την εξαίρεση σε ένα τόπο που διαχρονικά οι μεταβολές ανέκαθεν ήταν εξαιρετικά γοργές. Κάποτε στο Τζιβαλί, ο ναός της Αγίας Θεοδοσίας ήταν το κέντρο της συνοικίας και ξεχώριζε με τον όγκο του. Τώρα όμως μοιάζει σχεδόν θαμμένος ανάμεσα σε κτίρια που κρύβουν όχι μόνον τα μυστικά του αλλά και την ογκόδη μεγαλοπρέπειά του.

Ο ναός της Αγίας Θεοδοσίας τότε…


…και τώρα. Χαρακτηριστική φωτογραφία όσον αφορά την μαζικότητα της οικιστικής εξάπλωσης

Και μπορεί τούτες τις ώρες να κάθομαι αναπαυτικά στην πολυθρόνα μου, αναμένοντας τις τελευταίες στιγμές του έτους μα γνωρίζω ήδη που και πώς θα ξεκινήσει σύντομα η νέα χρονιά. Να περιπλανιέμαι στα δαιδαλώδη Πολίτικα καλντερίμια, να θαυμάζω τις κατασκευές του παρελθόντος, να κατεβαίνω σε μυστικά υπόγεια, να προσκυνώ στις εκκλησιές της, να ζώ τον παλμό της Πόλης, να τριγυρνώ σπιθαμή προς σπιθαμή τα Τείχη της Βασιλεύουσας και να προσπαθώ να την βιώσω όσο πιο πολύ μπορώ μέσα μου…

Τότε…


…και τώρα….και το ταξίδι συνεχίζεται…

Θέλοντας να αφήσω λίγο στο περιθώριο όλα όσα κυριαρχούν και σκοτίζουν την καθημερινότητα πολλών συνανθρώπων μας, σκέφτηκα πως ήρθε η στιγμή για μια ακόμη δημοσίευση του Τότε και τώρα, με εικόνες των τελευταίων εβδομάδων και την άμεση σύγκρισή τους με εκείνες προηγουμένων αιώνων.

Ακόμα και στο κοσμοπολίτικο Πέραν του 18ου αιώνα, ο χρόνος μοιάζει να κυλά πιο νωχελικά, αργά, με σαφώς λιγότερους Πολίτες και επισκέπτες να κατακλύζουν την Ίστικλαλαπό ότι στις μέρες μας. Στην ασπρόμαυρη φωτογραφία το μέγαρο του Χρηστάκη Ζωγράφου έχει έναν επιπλέον όροφο (!) από ότι στην σύγχρονη εκδοχή του. Οι περίφημες μπυραρίες στο ισόγειο έχουν αντικατασταθεί από εστιατόρεια, με δυστυχώς συνεχή φθίνουσα γαστρονομική ποιότητα. Στο επόμενο κτίριο στεγάζονταν το ξενοδοχείο Τοκατλιάν, το οποίο τότε διέθετε τρούλο και στις μέρες μας στεγάζει κυρίως εμπορικά μαγαζιά.

Λίγο πιο πάνω φαίνονται τα δέντρα από το κιουλιγιέ του μικρού Αγά τζαμιού και ακολουθεί το επιβλητικό μέγαρο της Αγοράς Ρωμυλίας…

….στις μέρες μας κυριαρχεί περισσότερο ο όγκος του εμπορικού Ντεμιρορέν

Η αρχή της Ίστικλαλ σχετικά έρημη…

…και η ίδια εικόνα σήμερα

Περνώντας απέναντι, στην ιστορική χερσόνησο, οι εικόνες του παρελθόντος με οδηγούν εκστασιασμένο στην αναζήτηση της διάδοχης κατάστασής τους. Λίγα έχουν παραμείνει ίδια, τα περισσότερα έχουν μεταβληθεί.

Ένα αγνώριστο Φανάρι, με τον δρόμο να περνά έξω από τον Άγιο Νικόλαο Τζιβαλίου και τον λευκό μαντρότοιχό του. Στην δεξιά πλευρά υπάρχουν κατοικίες…

….στην εποχή μας ο γραφικός δρόμος έχει αντικατασταθεί από την παραλιακή λεωφόρο, εξαφανίζοντας οτιδήποτε υπήρχε στην δεξιά πλευρά

Η νότια πτέρυγα του Τεκφούρ Σαράι με ξύλινες κατασκευές και κατοίκους της περιοχής γεμάτους περιέργεια…

…πλέον αναμένοντας με μεγαλύτερη περιέργεια τα αποτελέσματα των πολυετών ανακαινίσεων στο εσωτερικό του παλατιού

Βόρεια πρόσοψη της Μονής Μανούηλ τότε…

…και τώρα

Η παρακάτω φωτογραφίες έφεραν στο προσκήνιο της δημογραφική έκρηξη των τελευταίων δεκαετίων καθώς και το περιβαντολογικό πρόβλημα που ήδη αντιμετωπίζει η Πόλη από την λάνθασμένη διαχείριση και προτεραιότητες που έχουν τεθεί.

Στην κατηφοριά από την πλατεία Ταξείμ προς Μπεσίκτας. Δεξιά η είσοδος του Dolmabahçe…

…ο ίδιος δρόμος αποτελεί σε ώρες αιχμής μεγάλη δοκιμασία για την υπομονή και τα νεύρα των οδηγών

Λίγο παραδίπλα και όχι σε πολύ μακρινές εποχές, ένας Βόσπορος καθαρός και φιλικότερος για τους λουόμενους

Πλέον ποιός τολμά να βουτήξει στις όχθες του Καμπατάς;

Βέβαια ακόμα και πολύ μακρύτερα, στην μακρινή Πρίγκηπο, οι εικόνες ηρεμίας αποτελούν παρελθόν. Η τουριστική εκμετάλλευση του νησιού τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται με εντατικούς ρυθμούς.

Το κέντρο της Πριγκήπου τότε…

…και τώρα

Και επειδή κάθε καλή βόλτα τελειώνει σχεδόν όπως ξεκίνησε, επιστροφή στο Πέραν, αρχικά από τα σκαλάκια του Γαλατά που πλέον δεν δικαολογούν την ονομασία τους.

Τότε…εκατοντάδες σκαλάκια οδηγούσαν απευθείας στην κεντρική λεοφώρο του Σταυροδρομίου…

…πλέον μια κατηφοριά ή ανηφοριά, ανάλογα με την περίσταση….μάλλον θα προτιμήσω το μετρό του Τουνέλ

Από την άλλη πλευρά προσέγγισης της Ίστικλαλ, δρόμοι με γοητεία…

…στις μέρες μας τσιμέντο και ανεκμετάλλευτος χώρος. Ίσως και σκόπιμα μή αξιοποιημένος ώστε ύστερα από κάμποσα χρόνια να αξιοποιηθεί δεόντως, όπως για παράδειγμα με την ανέγερση μεγάλου τεμένους. Βέβαια άλλο πράγμα οι προθέσεις και άλλο το αποτέλεσμα

Μαθητές έξω από το Ζάππειο το 1900

Εν έτη 2015 το δημογραφικό ζήτημα είναι η μεγαλύτερη πληγή της ομογένειας

Έξω από τον καθολικό ναό του Αγίου Αντωνίου…2 αιώνες πριν όλοι περιεργάζονταν τον φωτογράφο και τον φακό του…

….ποιός πλέον δίνει σημασία στον φωτογράφο του παρόντος; Η απάντηση: Ουδείς

Τότε και Τώρα. Σε μια πόλη που τόσα άλλαξαν και συνεχίζει να αλλάζει. Οι μεταβολές είναι καθημερινές, πολύπτυχες, πολύπλοκες και βιωματικές. Παρ’όλα αυτά η Πόλη παραμένει κλέφτρα καρδιών, ο τόπος που τα σπουδαία του δίνουν νόημα στον τρόπο σκέψης και ζωής. Τα υπόλοιπα, τα λιγότερα σπουδαία, απλά έρχονται και παρέρχονται.

tixamperiaapothnpolh2