Στον Υμηττό, μόλις 50 λεπτά από την Ομόνοια, φιλοξενείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σπήλαια του ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για το σπήλαιο του Νυμφολήπτου γνωστό και ως Σπήλαιο Πανός αλλά και Σπήλαιο Αρχέδημου.
Το σπήλαιο βρίσκεται στο λόφο Κρεβάτι, σε υψόμετρο 260 μέτρων, στη βόρεια Βάρη, στις νότιες πλαγιές του Υμηττού. Το σπήλαιο απέχει από τη Βάρη με τα πόδια περίπου μία ώρα (5 χιλιόμετρα χωματόδρομος από τη Σχολή Ευελπίδων), αλλά είναι πιο εύκολα προσβάσιμο από τη Βούλα και το δρόμο που συνεχίζει μετά το κοιμητήριο. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το μικρό σπήλαιο Συκιά. Το σπήλαιο δεν είναι επισκέψιμο για το κοινό.
Η κύρια αίθουσα του σπηλαίου, με μήκος 26, πλάτος 23 και ύψος 10 μέτρα, ήταν το ιερό και στα τοιχώματα έχουν λαξευθεί σκαλοπάτια και ανάγλυφες παραστάσεις. Χωρίζεται από ένα τοίχο από σταλακτίτες σε δύο τμήματα.
Αδιάψευστη μαρτυρία των πολυάριθμων επεμβάσεων του Αρχέδημου αποτελούν οι σωζόμενες σήμερα επιγραφές, τα λαξεύματα (βαθμίδες, θέσεις τοποθέτησης αφιερωμάτων, αύλακες, υδατοδεξαμενές, βωμοί), καθώς και τα ανάγλυφα που σκάλισε στα τοιχώματα και το εσωτερικό του σπηλαίου.
Ανάμεσά τους βρίσκεται κατά χώρα το άγαλμα ακέφαλης ένθρονης θεότητας, καθώς επίσης και το ανάγλυφο ανθρώπινης μορφής που απεικονίζει, όπως δηλώνει διπλή επιγραφή, τον ίδιο τον Αρχέδημο.
Εγκαταλείφθηκε ξαφνικά στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. Άρχισε να χρησιμοποιείται πάλι από τους νεοπλατωνικούς κατά την εποχή του Ιουλιανού του Παραβάτη, τον 4ο αιώνα μ.Χ., και μέχρι τα τέλη του ίδιου ή τις αρχές του 5ου αιώνα, οπότε σταματά οριστικά η λειτουργία του ως λατρευτικού χώρου.
Το άνοιγμά του, με διαστάσεις 5 επί 2 μέτρα, είναι σχεδόν κάθετο και στο χείλος έχουν σκαλιστεί σκαλοπάτια τα οποία σήμερα έχουν καταστραφεί.
Το εσωτερικό του σπηλαίου είναι πραγματικό εντυπωσιακό.
Το σπήλαιο έγινε ξανά γνωστό κατά τα νεότερα χρόνια, το 1765, από τον Άγγλο περιηγητή, Ρίτσαρντ Τσάντλερ. Αμέσως προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς πέρα από το εντυπωσιακό σταλακτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση (όπως αποδεικνύουν και οι φωτογραφίες από το εσωτερικό του), βρέθηκε και πλήθος αρχαίων μνημείων. Έκτοτε, αποτέλεσε τόπο επίσκεψης των ξένων περιηγητών που επισκέπτονταν την Αττική.
Μέχρι και ο Λόρδος Βύρων αλλά και το βασιλικό ζεύγος του Όθωνα και της Αμαλίας το επισκέφθηκαν για να θαυμάσουν το απόκρυφο αρχαίο ιερό.
Τρία από τα σπηλαιόμορφα μαρμάρινα αφιερωματικά ανάγλυφα, που βρέθηκαν στο σπήλαιο, εκτίθενται στη Συλλογή Γλυπτών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Τα ανάγλυφα σώθηκαν από τους αρχαιοκάπηλους του 18ου και 19ου αιώνα, διότι θεωρήθηκαν άχρηστα. Στις αρχές του 20ού αιώνα την ανασκαφή και την έρευνα ανέλαβε η Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών, που είχε έδρα την Αθήνα. Το 1902 βρέθηκαν πάνω από 1.000 πήλινα πλούσια διακοσμημένα λυχνάρια και αναθηματικές λίθινες επιγραφές του 4ου αιώνα.
Όλα αυτά, δεν είχαμε την ευκαιρία να τα δούμε, καθώς μια κατάβαση προς τα ενδότερά του -επαναλαμβάνουμε- θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη. Τα υποτυπώδη σκαλοπάτια είναι ιδιαίτερα γλιστερά και ένα λάθος βήμα θα μπορούσε να είναι έως και μοιραίο. Άλλωστε, το σπήλαιο ουσιαστικά δεν είναι επισκέψιμο. Μόνο οι ειδικοί, δηλαδή οι σπηλαιολόγοι, με τον κατάλληλο εξοπλισμό μπορούν να μπουν μέσα σε αυτό… Όμως, η μαγεία δεν παύει να υφίσταται. Αναβλύζει από τα βάθη του, με την ενέργεια που απελευθερώνει και τη νιώθεις όταν βρίσκεται κάποιος εκεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου