Φωκάς: Ο δαίμονας που σχεδόν γκρέμισε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Ο Φλάβιος Φωκάς υπήρξε μια ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου με την αρνητική έννοια. Υπήρξε χαμηλόβαθμος αξιωματικός του στρατού που στασίασε κατά του αυτοκράτορα Μαυρίκιου, τον οποίο κατακρεούργησε μαζί με όλη του την οικογένεια φτάνοντας να γίνει αυτοκράτορας. Από εκεί και μετά άρχισε το καταστροφικό για το κράτος έργο του που ευτυχώς δεν κράτησε πολύ.
Ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του Φωκά πριν την στάση του κατά του Μαυρικίου. Γεννήθηκε στα μέσα του 6ου αι. πιθανότατα στη Θράκη. Το 602 μ.Χ. ο βυζαντινός στρατός στον Δούναβη στασίασε λόγω της κόπωσης και περικοπών στους μισθούς. Ο Φωκάς εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία και ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας.
Στα τέλη του έτους εισήλθε χωρίς αντίσταση στην Κωνσταντινούπολη. Ο Μαυρίκιος συνελήφθη και εκτελέστηκε άγρια. Σταδιακά δολοφονήθηκαν όλα τα μέλη της οικογένειας του πρώην αυτοκράτορα, περιλαμβανομένης της συζύγου των γιων και των θυγατέρων του.
Ο Φωκάς παρά την εξόντωση της αυτοκρατορικής οικογένειας δεν ένιωθε σίγουρος στον θρόνο. Για αυτό εξαπέλυσε ένα πρωτοφανές κύμα τρομοκρατίας κατά πραγματικών ή φανταστικών αντιπάλων. Κατά των εξωτερικών εχθρών του κράτους όμως αποδείχθηκε πολύ λιγότερο δυναμικός. Άβαροι και Σλάβοι αλώνιζαν, κυριολεκτικά, στη Βαλκανική και οι Σασσανίδες Πέρσες στην Ανατολή.
Το 603 μ.Χ. οι Πέρσες κυρίευσαν μεγάλες περιοχές στη Μικρά Ασία. Η κατάσταση αυτή εξώθησε τον αρχιστράτηγο της Ανατολής Ναρσή να επαναστατήσει. Ο Φωκάς του υποσχέθηκε αμνηστία, αλλά όταν έπεσε στα χέρια του τον έριξε ζωντανό στην φωτιά. Στο μεταξύ οι Πέρσες έφτασαν μέχρι τον Βόσπορο.
Ο Φωκάς μη έχοντας εμπιστοσύνη παρά στα μέλη της οικογένειάς του διόρισε στα ύπατα αξιώματα τους αδελφούς του Δομεντζίολο και Κομεντίολο και τον – επίσης Δομεντζίολο – ανεψιό του, που αποδείχθηκαν εξίσου ανίκανοι να αποκρούσουν τους εχθρούς. Αντίθετα είχαν μεγάλες επιτυχές κατά των πολιτών…όπως και ο λεγόμενος «ανήμερος ύπατος», ο στρατηγός του Βώνοσος που μόνο στην περιοχή των Ιεροσολύμων έσφαξε πάνω από 10.000 εξεγερμένους πολίτες.
Ο Φωκάς, ανίκανος όπως ήταν, σκόρπισε τα πλούτη της αυτοκρατορίας που με αιματηρές οικονομίες είχε συγκεντρώσει ο Μαυρίκιος δωρίζοντάς τα σε φίλους του ή σε όσους προσδοκούσε στην στήριξή τους. Έφτασε μάλιστα να αναγνωρίσει το πρωτείο του πάπα της Ρώμης έναντι του πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.
Αυτή η καταστροφή δεν μπορούσε να συνεχιστεί και μέλη της βυζαντινής αριστοκρατίας με επικεφαλής τον γαμβρό του Φωκά στρατηγό Πρίσκο κάλεσαν τον Έξαρχο (διοικητή) Αφρικής Ηράκλειο να ανατρέψει την τυραννίδα του Φωκά. Ο Έξαρχος ανέθεσε την αποστολή στον γιο του Ηράκλειο και στον εξάδελφό του Νικήτα. Ο Ηράκλειος ο νεώτερος ηγήθηκε της εκστρατείας κατά του Φωκά στην Πόλη, την ώρα που ο Νικήτας απελευθέρωνε Αίγυπτο και Παλαιστίνη.
Ο Ηράκλειος έφτασε στην Πόλη στις αρχές Οκτωβρίου του 610 μ.Χ. Ο Φωκάς εγκαταλείφθηκε εκτός από λίγους οπαδούς του. Μια προσπάθεια να επιτεθεί στον στόλο του Ηρακλείου αποκρούστηκε σε ναυμαχία στον Κεράτιο και λίγες ημέρες μετά ο Ηράκλειος εισήλθε θριαμβευτής στην Πόλη και στέφτηκε αυτοκράτορας.
Ο Φωκάς και οι συγγενείς του έλαβαν αυτό που τους άξιζε. Ωστόσο η κατάσταση της Αυτοκρατορίας που άφησε πίσω του ήταν τραγική. Χρειάστηκαν μακροχρόνιοι αγώνες και πολύ αίμα για να αναστηλωθεί στο μέτρο του δυνατού η Αυτοκρατορία.

history-point.gr