περίφημη αρένα Μαεστράνθα (Maestranza) ήταν γεμάτη. Όμως ο Λούθιο βρισκόταν λίγο πιο κοντά απ’ ό,τι έπρεπε όταν ο ταύρος πέρασε δίπλα του με ορμή. Ένα σκληρό κέρατο του έβγαλε το δεξί του μάτι.
Όταν βγήκε από το νοσοκομείο, άρχισε να εξασκείται ασταμάτητα με την μπέρτα του επί τρεις μήνες. Παρά το ότι είχε χάσει το ένα του μάτι, δεν ήθελε να εγκαταλείψει το όνειρο της ζωής του. Στο τέλος του καλοκαιριού, ξαναγύρισε να παλέψει στην αρένα της Σεβίλλης και βγήκε απ’ αυτή θριαμβευτής. «Ήταν θέμα τύχης», παραδέχτηκε, «αλλά έτσι είναι τα πράγματα στις ταυρομαχίες».
Η δραματική φιγούρα του ταυρομάχου έχει εμπνεύσει συνθέτες, συγγραφείς και δημιουργούς κινηματογραφικών ταινιών. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που εκατομμύρια τουρίστες πιστεύουν ότι μια επίσκεψη στην Ισπανία ή στο Μεξικό δεν θα είναι ολοκληρωμένη αν δεν περιλαμβάνει την παρακολούθηση μιας ταυρομαχίας.
Αλλά σίγουρα οι τουρίστες δεν είναι οι μόνοι που γεμίζουν τις αρένες. Οι διάσημοι ματαντόρ κάνουν χιλιάδες ντόπιους, που ξέρουν και αγαπούν τις ταυρομαχίες, να συρρέουν στις τεράστιες αρένες της Μαδρίτης, της Σεβίλλης και της Πόλης του Μεξικού. Για το λάτρη των ταυρομαχιών, ο μεγάλος ματαντόρ είναι καλλιτέχνης, όπως ο Γκόγια ή ο Πικάσο, καλλιτέχνης που περιφρονεί το θάνατο με σκοπό να προβάλει την ομορφιά στην κίνηση.
Αλλά, δεν έχουν όλοι οι Ισπανοί τις ταυρομαχίες στο αίμα τους. Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση, το 60 τοις εκατό έδειξαν ότι ενδιαφέρονται ελάχιστα ή δεν ενδιαφέρονται καθόλου γι’ αυτές. Αρκετοί όμιλοι στην Ισπανία έχουν αρχίσει να κάνουν εκστρατείες κατά αυτής της «εθνικής φιέστας», υποστηρίζοντας ότι «το μαρτύριο δεν είναι ούτε τέχνη ούτε πολιτισμός».
Αρχαία Παράδοση
Η πάλη μεταξύ ανθρώπου και ταύρου, που για μερικούς είναι συναρπαστική και για άλλους αποκρουστική, αποτελεί αρχαία παράδοση. Οι Μεσογειακοί λαοί σέβονταν ανέκαθεν το ακατάβλητο πνεύμα του άγριου ταύρου. Οι Φαραώ της Αιγύπτου τούς κυνηγούσαν πεζή, ενώ οι πρίγκιπες και οι πριγκίπισσες της Κρήτης αψηφούσαν τον επιτιθέμενο ταύρο, κάνοντας τούμπα πάνω από τα κέρατά του.
Στη διάρκεια της πρώτης χιλιετίας της Κοινής μας Χρονολογίας, η ρωμαϊκή και η Μουσουλμανική κυριαρχία σημάδεψε αυτό που επρόκειτο να γίνει παραδοσιακό ισπανικό θέαμα. Τα παρακμάζοντα ρωμαϊκά αμφιθέατρα μετατράπηκαν σε αρένες ταυρομαχιών, οι οποίες έχουν ακόμα κάποιες ομοιότητες με το χώρο των θεαμάτων στη ρωμαϊκή εποχή. Το κάρφωμα του ταύρου με τη λόγχη ενός έφιππου το εισήγαγαν οι Μαυριτανοί και τώρα έχει ενσωματωθεί στην εθιμοτυπική διαδικασία.
Αλλά, μόλις το 18ο αιώνα οι ταυρομαχίες άρχισαν να μοιάζουν με το θέαμα που παρουσιάζουν σήμερα. Τότε, οι ταυρομαχίες πέρασαν από τους αριστοκράτες σε επαγγελματίες κατωτέρους τους. Εκείνη περίπου την περίοδο, ο Γκόγια σχεδίασε τη χαρακτηριστική επαγγελματική στολή, που σήμερα είναι γνωστή ως τράχε ντε λούθες (traje de luces), «φορεσιά των φώτων», λόγω των πλούσιων ασημόχρυσων κεντημάτων της. Επίσης, η προσοχή συγκεντρώθηκε στην ύπαρξη ταύρων κατάλληλων για ταυρομαχίες.
Ένα Διαφορετικό Είδος Ταύρου
Ο πραγματικά άγριος ταύρος εξαφανίστηκε από το τελευταίο του καταφύγιο στα δάση της Κεντρικής Ευρώπης, το 17ο αιώνα. Αλλά τα τελευταία τριακόσια χρόνια, ο ισπανικός άγριος ταύρος έχει επιζήσει λόγω της επιλεκτικής διασταύρωσης ταύρων ειδικών για αγώνες. Η κύρια διαφορά ανάμεσα σ’ έναν άγριο ταύρο και σ’ έναν οικόσιτο ταύρο είναι ο τρόπος που αντιδρούν όταν απειλούνται. Ο άγριος ταύρος της Ιβηρικής χερσονήσου επιτίθεται ασταμάτητα σε ό,τι και όποιον κινείται μπροστά του.
Οι ταυρομαχίες στηρίζονται σ’ αυτό το χαρακτηριστικό, και οι Ισπανοί κτηνοτρόφοι προσπαθούν συνεχώς να το βελτιώνουν. Επί τέσσερα χρόνια, οι ταύροι απολαμβάνουν την καλύτερη μεταχείριση μέχρι τη μοιραία στιγμή που τους σπρώχνουν βάναυσα μέσα στην αρένα. Πριν μπει στην αρένα, ο ταύρος δεν έχει δει ποτέ του ματαντόρ ή μπέρτα—αν είχε δει, θα θυμόταν τις τεχνικές και θα ήταν υπερβολικά επικίνδυνος. Όμως επιτίθεται ενστικτωδώς σ’ εκείνο το πανί που κινείται, είτε κόκκινο είναι είτε οποιοδήποτε άλλο χρώμα (οι ταύροι δεν ξεχωρίζουν τα χρώματα). Σε 20 περίπου λεπτά, όλα έχουν τελειώσει· ένα άψυχο πτώμα που ζυγίζει 450 κιλά σύρεται έξω από την αρένα.
Οι Φάσεις μιας Ταυρομαχίας
Στην πολύχρωμη εναρκτήρια τελετή, παρελαύνουν στην αρένα όλοι όσοι συμμετέχουν στην ταυρομαχία, περιλαμβανομένων των τριών ματαντόρ, των βοηθών τους και των πικαντόρ. Ο κάθε ματαντόρ έχει να αντιμετωπίσει δυο ταύρους, και τους αντιμετωπίζει ξεχωριστά στους δυο αγώνες που διεξάγει. Στη διάρκεια των αγώνων, μια ορχήστρα συνοδεύει τα διαδραματιζόμενα με παραδοσιακή μουσική που ξεσηκώνει τα συναισθήματα, ενώ σαλπίσματα αναγγέλλουν την αρχή της καθεμιάς από τις τρεις τέρθιο (tercios), δηλαδή πράξεις, του θεάματος.
Η πρώτη φάση αρχίζει αφού ο ματαντόρ έχει προκαλέσει αρκετές φορές τον ταύρο κουνώντας μια τεράστια μπέρτα μπροστά του. Ο πικαντόρ μπαίνει στην αρένα έφιππος, έχοντας μαζί του μια λόγχη με ατσάλινη αιχμή. Ο ταύρος προκαλείται να επιτεθεί στο άλογο, του οποίου τα καπούλια προστατεύονται από ένα ειδικό κάλυμμα. Ο πικαντόρ αποκρούει την επίθεση με τη λόγχη του, καρφώνοντάς τη στο λαιμό και στους μυς της ωμοπλάτης του ταύρου. Αυτό αποδυναμώνει τους μυς του λαιμού και αναγκάζει τον ταύρο να χαμηλώνει το κεφάλι του όταν επιτίθεται, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για το τελικό θανάσιμο χτύπημα. (Βλέπε πάνω εικόνα.) Ύστερα από άλλες δυο επιθέσεις, ο έφιππος πικαντόρ φεύγει από την αρένα, και αρχίζει η δεύτερη τέρθιο του αγώνα.
Σ’ αυτή τη φάση περιλαμβάνονται οι βοηθοί του ματαντόρ, οι μπαντεριλιέρο, των οποίων ο ρόλος είναι να μπήξουν στην ωμοπλάτη του ταύρου δυο ή τρία ζευγάρια μπαντερίλια, δηλαδή κοντά ακόντια με ατσάλινα άγκιστρα. Ο μπαντεριλιέρο αιχμαλωτίζει την προσοχή του ταύρου με φωνές και χειρονομίες από απόσταση περίπου 20 ως 30 μέτρων. Καθώς ο ταύρος επιτίθεται, ο μπαντεριλιέρο τρέχει προς το μέρος του, και την τελευταία στιγμή γυρίζει στο πλάι και παράλληλα μπήγει δυο άγκιστρα στην ωμοπλάτη του ταύρου.
Στο τελικό μέρος του αγώνα, ο ματαντόρ αντιμετωπίζει τον ταύρο—μόνος του. Αυτό το κρίσιμο σημείο του αγώνα ονομάζεται στιγμή της αλήθειας. Τώρα ο ματαντόρ χρησιμοποιεί μια μουλέτα, ένα κατακόκκινο κομμάτι ύφασμα σερζ ή φανέλα, για να ξεγελάσει το ζώο. Παραμένει κοντά στον ταύρο, προκαλώντας το ζώο να κάνει απελπισμένες επιθέσεις αλλά κατευθύνοντάς το με τη μουλέτα, καθώς ο ταύρος έρχεται όλο και πιο κοντά στο σώμα του. Έχουν πει ότι αυτή η φάση του αγώνα «δεν αποτελεί στην πραγματικότητα πάλη μεταξύ ανθρώπου και ταύρου, αλλά μάλλον πάλη του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό: πόσο πολύ θα τολμήσει να αφήσει τα κέρατα να τον πλησιάσουν και μέχρι ποιου σημείου θα φτάσει για να ικανοποιήσει το πλήθος;»
Όταν ο ματαντόρ έχει κάνει επίδειξη της δεξιοτεχνίας του στον εξουθενωμένο τώρα πια ταύρο, ετοιμάζεται να τον σκοτώσει. Αυτή η στιγμή είναι το αποκορύφωμα του αγώνα. Ο ματαντόρ φροντίζει να σιγουρευτεί ότι ο ταύρος έχει πάρει την ιδανική στάση για τη θανάτωση, με τα μπροστινά του πόδια ενωμένα. Έπειτα κινείται προς τη μεριά του ταύρου, απλώνει το χέρι του πάνω από τα κέρατα και βυθίζει το σπαθί του ανάμεσα στις ωμοπλάτες, ενώ προσπαθεί να αποφύγει τυχόν ξαφνικό χτύπημα από τα κέρατα. Στην ιδανική περίπτωση, το σπαθί κόβει την αορτή και προξενεί σχεδόν ακαριαίο θάνατο. Αυτό συμβαίνει σπάνια. Για τους περισσότερους ταύρους απαιτούνται αρκετές προσπάθειες.
Ακόμα και τη στιγμή που πεθαίνουν, οι ταύροι μπορούν να σκοτώσουν. Πριν από πέντε χρόνια, ένας διάσημος ματαντόρ ηλικίας 21 ετών, γνωστός ως Γίγιο, γύρισε να φύγει αφού είχε δώσει τη χαριστική βολή στον ταύρο. Όμως, ο ταύρος ανέκτησε τις δυνάμεις του και το ένα από τα κέρατά του τρύπησε την καρδιά του άτυχου ταυρομάχου.
Κόβουν τα Κέρατα του Ταύρου και τον Σκοτώνουν
Για πολλούς οι ταυρομαχίες είναι ένα πολύχρωμο και συναρπαστικό θέαμα. Αλλά δεν έχει και λίγες άσχημες πλευρές. Ένας φανατικός λάτρης τους παρατήρησε ότι «σ’ αυτό το απαίσιο παιχνίδι η μόνη έντιμη παρουσία είναι ο ταύρος, κι αυτόν τον σακατεύουν κόβοντας τις άκρες των κεράτων του, για να δυσκολεύεται να εντοπίσει το στόχο του».
Είναι περιβόητη η διαφθορά που χαρακτηρίζει τα διοικητικά των ταυρομαχιών, πράγμα που έκανε κάποιον ματαντόρ να πει με ειρωνεία ότι δεν φοβόταν τους ταύρους «ούτε κατά το ήμισυ απ’ όσο . . . [φοβόταν] τους ανθρώπους που έχουν να κάνουν με τα διοικητικά των ταυρομαχιών». Μολονότι οι κορυφαίοι ματαντόρ μπορεί να κερδίζουν εκατομμύρια δολάρια, ο ανταγωνισμός είναι σκληρός, και οι τραυματισμοί και ο θάνατος αποτελούν συνεχή κίνδυνο. Από τους 125 περίπου διακεκριμένους ματαντόρ των τελευταίων 250 χρόνων, 40 και πλέον πέθαναν στην αρένα. Οι περισσότεροι ματαντόρ τραυματίζονται, ελαφρά ή σοβαρά, από τα κέρατα κάποιου ταύρου τουλάχιστο μια φορά κάθε σεζόν.
Η Χριστιανική Άποψη
Έπειτα από την εξέταση των προηγουμένων, ποια άποψη πρέπει να έχει ο Χριστιανός για τις ταυρομαχίες; Ο απόστολος Παύλος εξήγησε ότι η βασική αρχή να δείχνει κανείς καλοσύνη στα ζώα εξακολουθεί να ισχύει για τους Χριστιανούς. Παρέθεσε τα λόγια του Μωσαϊκού Νόμου, που συγκεκριμένα απαιτούσαν από τον Ισραηλίτη αγρότη να νοιάζεται για τον ταύρο του. (1 Κορινθίους 9:9, 10) Φυσικά, δεν μπορεί να πει κανείς ότι με τις ταυρομαχίες ο άνθρωπος φέρεται στον ταύρο με ανθρωπιά. Είναι αλήθεια ότι μερικοί θεωρούν τις ταυρομαχίες είδος τέχνης, αλλά δικαιολογεί αυτό την εθιμοτυπική θανάτωση ενός επιβλητικού ζώου;
Άλλη μια αρχή που πρέπει να εξεταστεί είναι η ιερότητα της ζωής. Μπορεί ένας Χριστιανός να βάζει σκόπιμα τη ζωή του σε κίνδυνο, απλώς και μόνο για να κάνει επίδειξη του ανδρισμού του ή για να ξεσηκώνει τα πλήθη; Ο Ιησούς αρνήθηκε να δοκιμάσει τον Θεό με το να ριψοκινδυνεύσει, χωρίς να είναι ανάγκη, τη ζωή του.—Ματθαίος 4:5-7.
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ έγραψε στο βιβλίο Θάνατος το Απόγευμα (Death in the Afternoon): «Πιστεύω ότι, από την άποψη της σύγχρονης ηθικής, δηλαδή από τη Χριστιανική άποψη, η ταυρομαχία στο σύνολό της είναι αδικαιολόγητη· σίγουρα υπάρχει πολλή σκληρότητα, υπάρχει πάντα κίνδυνος, είτε τον αποζητούν είτε όχι, και υπάρχει πάντα θάνατος».
Από τα χιλιάδες άτομα που πηγαίνουν να παρακολουθήσουν μια ταυρομαχία, μερικοί ενθουσιάζονται, άλλοι απογοητεύονται και άλλοι αηδιάζουν. Άσχετα με την άποψη που μπορεί να έχουν οι άνθρωποι, ο Δημιουργός του ταύρου δεν είναι δυνατό να αντικρίζει αυτό το θέαμα με ευχαρίστηση. Παρ’ όλο που πολλοί το θεωρούν τέχνη, στην πραγματικότητα αποτελεί ωμότητα που έρχεται σε αντίθεση με τις θεϊκές αρχές.—Δευτερονόμιον 25:4· Παροιμίαι 12:10.
Το κόψιμο των κεράτων του ταύρου είναι απαγορευμένο, αλλά εξακολουθεί να γίνεται σε ευρεία κλίμακα στην Ισπανία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου