Γιατί η Κου Κλουξ Κλαν έκαιγε σταυρούς;

Νόξβιλ, Τενεσί, 4 Σεπτεμβρίου 1948

Η ιδέα ήρθε από μια ταινία...

Την βραδιά του Thanksgiving του
1915, οι κάτοικοι της Ατλάντα είδαν κάτι παράξενο. 15 μίλια μακριά, η άγονη κορυφή του Stone Mountain φωτιζόταν από φλόγες που ανέβαιναν ψηλά. Οι κάτοικοι της πόλης, που το καλοκαίρι είχαν ζήσει μια αντισημιτική αγωνία και είχαν δει τη δολοφονία του Εβραίου βιομηχάνου Λέο Φρανκ, σκέφτηκαν ότι ο γιγαντιαίος φλεγόμενος σταυρός ήταν έργο Εβραίων. Στην πραγματικότητα όμως, ήταν οι ίδιοι άντρες που ήταν κατά της μετανάστευσης και εγκαινίαζαν την ανανέωση του Κου Κλουξ Κλαν (Ku Klux Klan, ΚΚΚ). Ήταν η πρώτη φορά που ένας φλεγόμενος σταυρός είχε χρησιμοποιηθεί ως σύμβολο μίσους στην Αμερική. Αυτή η πράξη θα γινόταν σύντομα ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ΚΚΚ.

Αφίσα του Birth of a Nation, της ταινίας που θεωρείται η έμπνευση της ανανέωσης της KKK

Εκείνη τη νύχτα, στο βουνό υπήρχαν 15 άνδρες με επικεφαλής τον Γουίλιαμ Τζόζεφ Σίμονς (William Joseph Simmons), έναν αποτυχημένο φοιτητή ιατρικής και βετεράνο του στρατού που είχε εμπνευστεί από τη δημοφιλή νέα ταινία, The Birth of a Nation. Η βωβή ταινία του D.W. Griffith, που βασίζεται στο μυθιστόρημα του 1905 "The Clansman: A Historical Romance of the Ku Klux Klan", περιλαμβάνει σκηνές που απεικονίζουν τα μέλη της ΚΚΚ να καίνε σταυρούς πριν λιντσάρουν έναν μαύρο που είχε κατηγορηθεί για δολοφονία. Ο Simmons και η ΚΚΚ υιοθέτησαν τον φλεγόμενο σταυρό ως σύμβολο.

Thomas Dixon, The Clansmen, 1905: ένας φλεγόμενος σταυρός πριν από λιντσάρισμα

Η προέλευση αυτής της πράξης όμως ήταν πολύ πιο παλιά από τη δεύτερη έλευση της ΚΚΚ.

Στη Μεσαιωνική Ευρώπη, οι Σκωτσέζοι αρχηγοί φατριών (clansmen) πυρπολούσαν τις πλαγιές λόφων ως μια δήλωση στρατιωτικής περιφρόνησης ή πρόσκλησης σε στρατιώτες για μάχη. Η ΚΚΚ άντλησε έμπνευση από τις αδελφότητες της Σκωτίας. Οι τελετουργίες, οι κουκούλες, αλλά και το "clan". Αλλά ο φλεγόμενος σταυρός δεν ήταν μέρος αυτού μέχρι να βγει η ταινία.

Μέλη της KKK καίνε έναν σταυρό ύψους 24 μέτρων στις 9 Αυγούστου του 1925

Έκτοτε, οι φλεγόμενοι σταυροί έγιναν συνώνυμο της KKK, με πρωταρχικό σκοπό τον εκφοβισμό. Φυσικά, δεν χρειάζεστε ένας σταυρός για να επιτευχθεί αυτό, αλλά η ενσωμάτωση της θρησκευτικής εικονογραφίας μπορεί να προσθέσει μυστήριο στην απειλή.

Μέλη της KKK στην αυλή του δικαστηρίου του Wrightsville στην Τζόρτζια, στις 2 Μαρτίου του 1948

Σύντομη αναδρομή
Η ίδρυση της πρώτης ΚΚΚ χρονολογείται στις 24 Δεκεμβρίου 1865 στο Πουλάσκι του Τενεσί, αμέσως μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Ιδρύθηκε από 6 βετεράνους των Συνομόσπονδων Πολιτειών και η δράση της διήρκεσε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1870. Η ονομασία "Κου Κλουξ Κλαν" προήλθε από σύνθεση της ελληνικής λέξης κύκλος (Κου Κλουξ) και της αγγλικής clan (φυλή).

Μπροστά και αριστερά, προσέξτε έναν Αφροαμερικανό σε μια συγκέντρωση της ΚΚΚ το 1950 στο Τζάκσον του Μισισίπι

Το 1915 δημιουργήθηκε η δεύτερη διακριτή οργάνωση, στο όρος Στόουν της Ατλάντα, με ιδρυτή τον Γουίλιαμ Τζόζεφ Σίμονς. Έφτασε στην ακμή της στη δεκαετία του 1920, περίοδο κατά την οποία διέθετε περισσότερα από 4.000.000 μέλη. Διαμορφώθηκε περισσότερο στα πρότυπα μίας αδελφότητας. Ο καιόμενος σταυρός, ενίσχυσε τον φυλετικό ρατσισμό της ΚΚΚ του 19ου αιώνα με την επιθετικότητα έναντι του Ρωμαιοκαθολικισμού και των Εβραίων αλλά και την ξενοφοβία όπως επίσης κατά του φεμινιστικού κινήματος. Η αρχική οργάνωση δεν ήταν καθαρά φασιστική, από εκείνες που εμφανίστηκαν στην Ευρώπη, αλλά μάλλον ένα αντιδραστικό και βίαιο κίνημα διαμαρτυρίας που τρεφόταν από την κοινωνική δυσαρέσκεια και το λαϊκισμό. Η ΚΚΚ θα μπορούσε να είχε εδραιωθεί σαν ακροδεξιός παράγοντας εξουσίας, αλλά έκανε το λάθος να αγκαλιάσει, τη δεκαετία του '30, τη Ναζιστική Γερμανία και να ασπαστεί το εθνικοσοσιαλισμό. Μέσα σε λίγα χρόνια, έχασε τα λαϊκά της ερείσματα και μετά τον πόλεμο δεν κατάφερε ποτέ να κινητοποιήσει πάνω από καμιά δεκαριά χιλιάδες ακτιβιστές. Κατά τη δεκαετία του 1930, ο αριθμός των μελών της μειώθηκε σημαντικά, μέχρι την προσωρινή διάλυσή της το 1944.

Μέλη της KKK καίνε έναν σταυρό ύψους 4,5 μέτρων στην Τάμπα της Φλόριντα το 1939

Στη νεότερη ιστορία της, ταυτίζεται με μικρότερες μεμονωμένες ομάδες, ενίοτε συνδεδεμένες με άλλες ακροδεξιές οργανώσεις, αριθμώντας στα τέλη του 20ού αιώνα μερικές χιλιάδες μέλη. Σήμερα, τα μέλη της, σε όλες τις ΗΠΑ, φτάνουν τους 5.000.