Narrenturm: ο "Πύργος των Τρελών" στην Βιέννη, το πρώτο ίδρυμα για διανοητικά άρρωστους στην Ευρώπη

Το Narrenturm, ή "Πύργος των Τρελών", στην Βιέννη ήταν το πρώτο ίδρυμα της ηπειρωτικής
Ευρώπης που χτίστηκε για να φιλοξενήσει διανοητικά άρρωστους, ένας πύργος ενός κτιρίου που άνοιξε το 1784. Βρίσκεται δίπλα στο παλιό Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης, το οποίο σήμερα είναι πανεπιστημιούπολη και αρχικά ήταν στρατιωτικό νοσοκομείο και πτωχοκομείο.

Το Narrenturm μοιάζει περισσότερο με φρούριο ή στρατώνες παρά με νοσοκομείο. Είχε χτιστεί με σχετικά ανοιχτόμυαλα ιδανικά -για να προστατεύσει όσους θα αντιμετώπιζαν τη γελοιοποίηση στους δρόμους ή στις φυλακές της Βιέννης- αλλά οι συνθήκες υπό τις οποίες ζούσαν ήταν ζοφερές. Οι "ασθενείς" ήταν περιορισμένοι -δύο σε ένα δωμάτιο- σε πολύ μικρούς χώρους.

Το Vienna Direct γράφει ότι το τότε Γενικό Νοσοκομείο -του οποίο ήταν μέρος ο τραγικά επονομαζόμενος "Πύργος των Τρελών"- ήταν μια υπερσύγχρονη εγκατάσταση που προσέλκυε επαγγελματίες απ' όλη την Ευρώπη. Αλλά οι συνθήκες υπό τις οποίες περιορίζονταν οι ασθενείς δεν μπορούσαν να περιγραφούν ως καινοτόμες.

Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα του παλατιού, Isidor Canevale, η ιδέα ήταν του αυτοκράτορα Ιωσήφ Β' της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο κυκλικός πύργος είχε πέντε ορόφους, 28 κελιά και μια κεντρική αυλή. Τα κελιά ήταν εξοπλισμένα με βαριές πόρτες και αλυσίδες, ενώ στην στέγης υπήρχε ένα αλεξικέραυνο. Αυτή η ράβδος δεν είναι βέβαιο αν σχεδιάστηκε ώστε να συγκεντρώνει την ενέργεια των κεραυνών για τη θεραπεία των ασθενών (ένα είδος πρώιμης θεραπείας με ηλεκτροσόκ), αλλά τα υπολείμματά της δείχνουν ένα μάλλον δυσοίωνο θέαμα...

Το 1796, ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Β' της Γαλλίας ίδρυσε το Ομοσπονδιακό Παθολογικό-Ανατομικό Μουσείο και η συλλογή μεταφέρθηκε στο Narrenturm στη δεκαετία του 1970. Ο Πύργος των Τρελών σταμάτησε να λειτουργεί ως ψυχιατρική μονάδα το 1866 και για κάποιο διάστημα χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο.

Τα αντικείμενα που εκτίθενται σήμερα αποτελούν ένα σχετικά μικρό μέρος της συλλογής του μουσείου. Ωστόσο, αποτελούν μια ματιά στο -απάνθρωπο, θα μπορούσε να πει κανείς- ιατρικό μας παρελθόν.