Μετάφραση-επιμέλεια: Ανδρέας Κοσιάρης
Πόσο καλά τα πηγαίνουν οι χώρες στην επίτευξη των Στόχων Αειφόρου Ανάπτυξης (ΣΑΑ) που υπέγραψαν το 2015, σχεδιασμένων για να θέσουν την παγκόσμια οικονομία σε ισορροπία με τη φύση έως το 2030;
Το προφανές μέρος για να κοιτάξει κανείς είναι ο Δείκτης Στόχων Αειφόρου Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Εκεί, μπορεί κανείς να δει τις 166 χώρες που έχουν υπογράψει, ταξινομημένες βάσει της προόδου στην επίτευξη των 17 στόχων.
Οι φιλόδοξοι στόχοι περιλαμβάνουν: εξάλειψη της φτώχειας, εξάλειψη της πείνας, ποιοτική εκπαίδευση, ισότητα των φύλων, καθαρό νερό, προσιτή και καθαρή ενέργεια, αξιοπρεπή εργασία και οικονομική ανάπτυξη, βιομηχανία και καινοτομία, μείωση της ανισότητας, βιώσιμες πόλεις, υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή, κλιματική δράση, ειρήνη, δικαιοσύνη κ.ο.κ.
Αλλά ο οικονομολόγος Τζέισον Χίκελ έχει εντοπίσει ένα πρόβλημα: Σύμφωνα με τον Δείκτη για το 2020, οι χώρες με την καλύτερη απόδοση είναι η Σουηδία, η Δανία και η Φινλανδία. Όμως, όπως υποδεικνύει ο Χίκελ σε άρθρο του για το Foreign Policy, οι ίδιες χώρες είναι από τις «πιο περιβαλλοντικά μη βιώσιμες χώρες στον κόσμο».
Η Σουηδία για παράδειγμα, έχει «υλικό αποτύπωμα» — τους φυσικούς πόρους που καταναλώνει κάθε χρόνο — 32 τόνους ανά άτομο. Μέγεθος συγκρίσιμο με τις ΗΠΑ, πολύ παραπάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο των 12 τόνων και το βιώσιμο επίπεδο των 7 τόνων ανά άτομο.
Αυτό δεν είναι μονάχα παραξενιά της Σουηδίας. Άλλες χώρες που τα πηγαίνουν καλά στον Δείκτη είναι επίσης πλούσιες, που καταναλώνουν πολύ. Για παράδειγμα, η Γαλλία είναι στη θέση 4 του Δείκτη, η Γερμανία στη θέση 5, η Βρετανία στη θέση 13, η Νέα Ζηλανδία στη θέση 16, ο Καναδάς στη θέση 21, οι ΗΠΑ στη θέση 31 και η Αυστραλία στη θέση 37.
Στον πάτο του Δείκτη, έχουμε τη Μαδαγασκάρη — μια χώρα πλούσια σε βιοποικιλότητα — στη θέση 161, και ακολουθούν η Λιβερία, η Σομαλία, το Τσαντ, το Νότιο Σουδάν και η Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία. Όλες τους είναι ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες του πλανήτη.
Πώς γίνεται οι φτωχότερες χώρες που καταναλώνουν λιγότερο, να βρίσκονται στον πάτο του Δείκτη Αειφόρου Ανάπτυξης;
Σύμφωνα με τον Χίκελ, το πρώτο πρόβλημα είναι πρόβλημα βαρύτητας. Υπάρχουν 17 στόχοι και συνολικά 169 δείκτες που συνδέονται με αυτούς. Αλλά αυτοί οι δείκτες είναι υπερβολικά συνδεδεμένοι με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, παρά με την οικολογία — το τρίτο κομμάτι της «βιωσιμότητας». Οι οικολογικές ανησυχίες είναι, λέει, «πνιγμένες».
Ο Δείκτης επίσης δεν λαμβάνει σωστά υπόψη του την επίδραση της παγκοσμιοποίησης και του διεθνούς εμπορίου. Είναι πολύ πιο εύκολο να είσαι «καθαρός» αν οι εταιρείες σου έχουν εξάγει τις πιο περιβαλλοντικά βλαπτικές δραστηριότητές τους σε φτωχότερες χώρες. Δεν είναι τυχαίο που οι πόλεις με τη χειρότερη ποιότητα αέρα τείνουν να βρίσκονται στον Παγκόσμιο Νότο.
Έπειτα είναι οι εισαγωγές. Αν οι πλούσιες, υπερ-καταναλωτικές χώρες αγοράζουν πρώτες ύλες από τον Παγκόσμιο Νότο, τότε εκεί θα εμφανιστούν όλες οι βλαπτικές επιδράσεις — αποψίλωση δασών, εξορυκτική μόλυνση ή εκπομπές CO2.
Οι χώρες στον πάτο του Δείκτη — Νότιο Σουδάν, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Σομαλία — είναι επίσης πρόσφατες ζώνες πολέμου. Όμως οι πλούσιες χώρες είναι που κερδίζουν από τις συγκρούσεις και την αστάθεια: οι κορυφαίες σε πωλήσεις όπλων όπως οι ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Κίνα.
Τα Ηνωμένα Έθνη αναγνωρίζουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φτωχές χώρες στην επίτευξη των ΣΑΑ. Όπως αναγνωρίζουν και τις δευτερογενείς συνέπειες που είναι ενσωματωμένες στο εμπόριο: τη μόλυνση, την απώλεια βιοποικιλότητας και την κατάχρηση των παγκόσμιων κοινών αγαθών, όπως η υπεραλίευση.
Όταν συνυπολογιστούν αυτά τα δεδομένα σε έναν ξεχωριστό «δευτερογενή» Δείκτη, χώρες όπως η Σομαλία, το Νότιο Σουδάν, το Τσαντ και το Μπουρούντι βρίσκονται στην κορυφή, έχοντας περισσότερες θετικές και λιγότερες αρνητικές επιδράσεις σε άλλες χώρες. Αντίστοιχα, χώρες όπως η Γαλλία, η Σουηδία, η Βρετανία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ είναι ανάμεσα στις χειρότερες. Αλλά δεν είναι αυτός ο «δευτερογενής» Δείκτης που τραβάει την προσοχή της παγκόσμιας ειδησεογραφίας.
Τι θα γινόταν αν οι οικολογικές ανησυχίες λάμβαναν ίση προσοχή με τις οικονομικές και τις κοινωνικές; Αν έπεφτε φως στην εξαγωγή εκπομπών άνθρακα από τους πλούσιους στους φτωχούς; Αν γίνονταν εμφανείς οι επιδράσεις του διεθνούς εμπορίου στη βιωσιμότητα και οι πωλήσεις όπλων, όπως και οι συγκρούσεις, γίνονταν ζήτημα ύψιστης σημασίας για την αειφορία;
Σίγουρα θα καταλήγαμε με έναν εντελώς διαφορετικό Δείκτη βιωσιμότητας. Και ίσως, αν πηγαίναμε λίγο παραπέρα και παρατούσαμε την εμμονή των Ηνωμένων Εθνών με τα έθνη-κράτη ως τον μόνο «φακό» μέσω του οποίου κοιτάμε τον κόσμο, οι λαοί χωρίς κράτος ή αυτοί που ζουν πέρα από κρατικά σύνορα — για παράδειγμα οι αυτόχθονες του Αμαζονίου — θα λάμβαναν τα εύσημα, και οι Σουηδίες αυτού του πλανήτη τις αποδοκιμασίες.
Εάν ο υποβόσκων στόχος του Δείκτη ΣΑΑ είναι η στόχευση βοήθειας, τότε ίσως είναι οι οικονομικά πλουσιότερες χώρες που χρειάζονται βοήθεια στην προσαρμογή της οπτικής τους — και της καταμέτρησης των προσπαθειών σωτηρίας — για τον κόσμο που τόσο δραστήρια και αποτελεσματικά καταστρέφουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου