Η αξιοθαύμαστη ζωή του Ευγένιου Φρανσουά Βιντόκ, του πρώην εγκληματία και μετέπειτα εγκληματολόγου

 

Αφού επέζησε από την Γαλλική Επανάσταση, ο Βιντόκ έγινε ο πρώτος σύγχρονος ντετέκτιβ

 

Στις αρχές του 19ου αιώνα, αφού δραπέτευσε αρκετές φορές από τις φυλακές αρχικά, ο Ευγένιος Φρανσούα Βιντόκ παραδόθηκε και τελικά, έφερε την επανάσταση στην αστυνομία.

 

 

Γεννημένος σε μια αγροτική οικογένεια στη Γαλλία στα τέλη του 18ου αιώνα, ο Ευγένιος Φρανσουά Βιντόκ (Eugène-François Vidocq) ήταν παρών σε μερικές από τις πιο ταραχώδεις στιγμές της ιστορίας της χώρας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η εγκληματική του καριέρα έφτανε για να δημιουργήσει από μόνη της ένα δυνατό θρίλερ.

Όμως, ο Βιντόκ δεν ήταν ένας συνηθισμένος κλέφτης. Μετά από μια ζωή γεμάτη εγκλήματα, πέτυχε κάτι μοναδικό. Αρχικά, ίδρυσε την γαλλική εθνική αστυνομία και, στη συνέχεια, αποτέλεσε έμπνευση για δύο από τους κύριους χαρακτήρες στο κλασικό μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκό, Οι Άθλιοι.

Η εγκληματική ζωή του Βιντόκ

 

Ο Βιντόκ πολέμησε στη Μάχη του Βαλμί, την πρώτη μεγάλη μάχη που κέρδισε η Γαλλία μετά την Επανάσταση εναντίον άλλης χώρας

Γεννημένος στις 24 Ιουλίου του 1775, ο Βιντόκ έδειξε μια τάση για το έγκλημα από νεαρή ηλικία. Τα πρώτα του θύματα ήταν οι δύσμοιροι γονείς του, δύο επιτυχημένοι αρτοποιοί, τους οποίους διέρρηξε σε τουλάχιστον δύο διαφορετικές περιπτώσεις, κλέβοντας από το κερδοφόρο αρτοποιείο τους και πουλώντας τα ασημικά που κατείχαν. Μέχρι την ηλικία των 14 ετών, ήταν ήδη γνωστός μεταξύ των εγκληματιών στη πόλη Arras, ενώ η λαχτάρα του για ατελείωτες νύχτες κατάποσης αλκοόλ και σεξ έγινε γρήγορα θρυλική.

Η αγριότητα του τον έκανε αγαπητό στους στρατιώτες της τοπικής φρουράς, οι οποίοι του έμαθαν να ξιφομαχεί και του έμαθαν την στρατιωτική ζωή. Αφού εργάστηκε για αρκετούς μήνες σε ένα τσίρκο, στις 10 Μαρτίου του 1791, κατετάγη στο στρατό.

Στον στρατό, βλέποντας ότι ήταν καλός ξιφομάχος, έδωσε υποσχέσεις ως μαχητής και πολέμησε στις μάχες του Βαλμί και του Ζεμαπέ, τις δύο πρώτες επιτυχίες του Επαναστατικού στρατού της Γαλλίας ενάντια στους μονάρχες της Ευρώπης, οι οποίοι προσπάθησαν να επαναφέρουν τον Λουδοβίκο ΙΣΤ' στον γαλλικό θρόνο.

Η αγάπη του Βιντόκ για τις μονομαχίες και οι συχνές λιποταξίες του τερμάτισαν την στρατιωτική του καριέρα. Το 1793, και σε ηλικία 19 ετών, επέστρεψε στην Arras για να ανοίξει παντοπωλείο. Όμως, τον τραβούσε περισσότερο η εγκληματική ζωή και, το 1795, πήρε τα πράγματά του και πήγε να βρει τον υπόκοσμο του Παρισιού.

 

Επαναλαμβανόμενα, μετά από μια απόδραση, ο Βιντόκ αναγνωριζόταν, μετατρέποντας τη ζωή του σε έναν ατελείωτο κύκλο διαφυγής, καταδίωξης και επανασύλληψης.

Για ένα διάστημα, γύρισε στην Γαλλία και το σύγχρονο Βέλγιο, κάνοντας το ένα λάθος μετά το άλλο. Αρχικά, βρέθηκε με ένα Ρομά "γιατρό" που ειδικευόταν στο να θεραπεύει, έναντι αμοιβής, δηλητηριασμένα βοοειδή, τα οποία είχε πρώτα δηλητηριάσει ο ίδιος. Αποφασισμένος ότι η δηλητηρίαση δεν του ταίριαζε, ταξίδεψε στην πόλη Λιλ, όπου γνώρισε και ερωτεύτηκε την Francine Longuet. Αρχικά, πίστευε αρχικά ότι η Longuet του ήταν αφοσιωμένη, "και κάθε στιγμή μου διαμαρτυρόταν για την αφοσίωση, κάτι που δεν την εμπόδισε να βρίσκεται με έναν αρχιμηχανικό". Όταν τους έπιασε σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, ο Βιντόκ χτύπησε και τους δύο και, όταν αυτοί τον κατήγγειλαν, τους έπεισε να αποσύρουν τις κατηγορίες τους. Καταδικάστηκε όμως σε φυλάκιση τριών μηνών, η πρώτη από μια μακρά σειρά ποινών φυλάκισης.
 

Καταδίκες για βίαια εγκλήματα και πλαστογραφία

 

Μετά την καταδίκη του για πλαστογραφία, αλυσόδεσαν τον Βιντόκ από τον λαιμό, μαζί με δεκάδες άλλους καταδίκους, σε μια πομπή σαν αυτή στην εικονογράφηση, και βάδισε περισσότερα από 300 μίλια μέχρι την πόλη Μπρεστ

Στην φυλακή, ο Βιντόκ συνελήφθη για μια συνωμοσία που θα πλαστογραφούσε έγγραφα αποφυλάκισης για έναν εργάτη που είχε καταδικαστεί σε έξι χρόνια φυλάκισης για κλοπή εργαλείων κήπου. Εν αναμονή της δίκης, ο Βιντόκ άρχισε να ακονίζει την ικανότητά του στην τέχνη της διαφυγής. Με τη βοήθεια της Longuet, δραπέτευσε με επιτυχία αρκετές φορές χρησιμοποιώντας συχνά μεταμφιέσεις, αλλά κάθε φορά τον γυρνούσαν πίσω. Τελικά, καταδικάστηκε για την κατηγορία της πλαστογράφησης σε οκταετή φυλάκιση στην τρομερή ναυτική φυλακή Bagne στην πόλη Μπρεστ. Εκεί, οι καταδικασμένοι κρατούνταν σε πλοία στο λιμάνι και χρησιμοποιούνταν σε τοπικά κατασκευαστικά έργα. Αργότερα, πήρε την ταυτότητα ενός νεκρού φυλακισμένου, στάλθηκε σε μια πιο χαλαρή φυλακή στην Βρετάνη, προσποιήθηκε μια ασθένεια για να μπει στο νοσοκομείο της φυλακής και διέφυγε -πηδώντας τον τοίχο- ντυμένος σαν καλόγρια.

Μετά από μια σειρά από περίεργες δουλειές, ο Βιντόκ κατετάγη στο ολλανδικό ναυτικό ως ναύτης. Μετά από μια ανταρσία, το πλοίο που υπηρετούσε αγκυροβόλησε στην Οστάνδη, στο σημερινό Βέλγιο. Στο λιμάνι, αναγνωρίστηκε από Γάλλους αξιωματούχους, συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Τουλόν.

Μεταξύ του 1800 και του 1811, η ζωή του ήταν ένα σταθερό μοτίβο απόδρασης, εύρεση νόμιμης εργασίας κατά τις περιόδους της ελευθερίας του, αποφυγή ενεργών εγκληματιών και επανασύλληψης. Απελπισμένος για να σπάσει τον κύκλο, προσφέρθηκε να γίνει πληροφοριοδότης της αστυνομίας και βοήθησε στην επιτυχή σύλληψη πολλών συμμοριών.

Τελικά, οι προσπάθειές του απέδωσαν και κλήθηκε να συμμετάσχει στην Αστυνομία του Παρισιού. Έκτοτε, εργάστηκε στην άλλη πλευρά του νόμου.
 

Πώς ο Βιντόκ έφερε την επανάσταση στην αστυνομία

 

Μία από τις πολυτιμότερες δεξιότητες του Βιντόκ ήταν η ικανότητά του να μεταμφιέζεται, η οποία τον βοήθησε σε πολλές αποδράσεις και αργότερα ως ντετέκτιβ, να διεισδύει σε εγκληματικές ομάδες.

Το ταλέντο του στη μεταμφίεση και την πλαστοπροσωπία του επέτρεψε να συλλάβει πολλούς ληστές και παραχαράκτες. Έτσι, του ανατέθηκαν όλο και περισσότερες ευθύνες στην αστυνομική δύναμη του Παρισιού.

 

Το 1812, για να τον βοηθήσουν να χειριστεί τον φόρτο εργασίας, το Υπουργείο Αστυνομίας ίδρυσε την Ταξιαρχία de la Sûreté, δηλαδή την Ταξιαρχία Ασφαλείας, και τον διόρισε πρώτο αρχηγό της. Ήταν η πρώτη αστυνομική μονάδα του είδους με πολιτική περιβολή, αποτελούμενη εξ ολοκλήρου από πρώην καταδίκους, που ο καθένας ήταν εξοικειωμένος με τον εγκληματικό υπόκοσμο του Παρισιού. Ταυτόχρονα, ο Βιντόκ έκανε καινοτομίες στην εγκληματολογία, όπως η στοιχειώδης διερεύνηση της σκηνής του εγκλήματος και η εκτεταμένη δημιουργία προφίλ γνωστών εγκληματιών. Εντυπωσιασμένος με την επιμονή και την εφευρετικότητα της μονάδας, ο Γάλλος αυτοκράτορας Ναπολέων Βοναπάρτης παραχώρησε στην Ταξιαρχία πανεθνικές εξουσίες και, το 1813, την μετονόμασε σε Sûreté Nationale (Εθνική Ασφάλεια).

Η υπηρεσία ήταν πολύ επιτυχημένη. Το 1823, ο Βιντόκ και αρκετοί από τους πράκτορές του κρύφτηκαν σε μια άμαξα, για την οποία είχε μάθει μέσω επαφών του στον υπόκοσμο ότι ήταν στόχος ληστείας. Μετά από πυροβολισμούς, η άμαξα σώθηκε, και η κάλυψη του γεγονότος από τον Τύπο τον έκανε διάσημο.

Ωστόσο, η επιτυχία του δεν μπορούσε να τον σώσει από την εσωτερική πολιτική, και όταν στέφθηκε βασιλιάς της Γαλλίας ο Κάρολος Ι', οι περισσότεροι συντηρητικοί αστυνομικοί δεν άντεχαν άλλο πρώην κατάδικο. Στις 20 Ιουνίου του 1827, παραιτήθηκε από την αστυνομική δύναμη και την πρωτοποριακή μονάδα που είχε δημιουργήσει στην πρώτη σύγχρονη υπηρεσία ντετέκτιβ στον κόσμο.
 

Ο πρώτος ιδιωτικός ντετέκτιβ του κόσμου

 

Το 1833, ένας πλέον ανεξάρτητος και πλούσιος Βιντόκ ίδρυσε το Bureau des Renseignements, το πρώτο ιδιωτικό γραφείο ντετέκτιβ στον κόσμο.

Όμως, το κοινό έμαθε ότι είχε μια παράπλευρη, προσοδοφόρα επιχείρηση απαγωγής νεαρών γυναικών, της οποίες στη συνέχεια παρέδιδε στους γονείς τους έναντι αμοιβής, η επιχείρησή του έπεσε σε δυσμένεια. Αναγκάστηκε να κλείσει το γραφείο του και να αποσυρθεί στην ιδιωτική του ζωή. Αργότερα, άνοιξε ένα εργοστάσιο παραγωγής χαρτιού για να παρέχει δουλειά σε πρώην καταδίκους.

Καθ' όλη τη μακρά καριέρα του, οι περιπέτειες και τα επιτεύγματα του Βιντόκ αιχμαλώτησαν την φαντασία σε όλη τη Γαλλία. Ανάμεσα στους φίλους του ήταν ο συγγραφέας Ονορέ ντε Μπαλζάκ, του οποίου ο χαρακτήρας Βωτρέν, επίσης ένας κατάδικος που ανέβηκε στην ιεραρχία της αστυνομίας, εμπνεύστηκε άμεσα από τον Βιντόκ.

Καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του ως ντετέκτιβ, ο Βιντόκ παρουσίασε αξιοσημείωτη πονηριά και γενναιότητα στον εντοπισμό και τη σύλληψη σκληρών εγκληματιών

Ο ντετέκτιβ του Έντγκαρ Άλαν Πόε, Σ. Αύγουστος Ντυπέν, αντλεί επίσης έμπνευση από τον Βιντόκ, σε μια σειρά από ιστορίες που ήταν από τα πρώτα παραδείγματα μυθοπλασίας.

Ίσως όμως οι πιο διάσημοι χαρακτήρες που βασίζονται στο Βιντόκ βρίσκονται στο μυθιστόρημα του Ουγκό του 1862, οι Άθλιοι. Ο Ουγκό, ένας παθιασμένος υποστηρικτής για τα δικαιώματα των πρώην καταδίκων και της κατάργησης της θανατικής ποινής, χώρισε τον Βιντόκ σε δύο από τους κύριους χαρακτήρες του: τον Ιαβέρη, τον επίμονο αστυνομικό με μια περίεργη γνώση της κοινωνίας των παρανόμων και τον Γιάννη Αγιάννη, έναν άνθρωπο που, απελπισμένος και κυνηγημένος από το παρελθόν του, αναγκάζεται για πάντα να κλέβει.

 

πηγή

Όπως είναι φυσικό, η ζωή του Βιντόκ ενέπνευσε και πολλές ταινίες από τα χρόνια ήδη. Στις 13 Αυγούστου του 1909, κυκλοφόρησε στη Γαλλία μια σύντομη ασπρόμαυρη βωβή ταινία που βασίζεται στα απομνημονεύματά του με τίτλο "La Jeunesse de Vidocq ou Comment on devient policier". Το Βιντόκ έπαιξε ένας ηθοποιός ο οποίος τον υποδύθηκε σε άλλες δύο σειρές, μια το 1910 και μία το '11. Το '22 ακολούθησε ακόμη μια βωβή ταινία βασισμένη στα απομνημονεύματά του. Η πρώτη ταινία με ήχο, με τίτλο "Vidocq", εμφανίστηκε το 1939 και επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στην εγκληματική καριέρα του. Στις 19 Ιουλίου του 1946, προβλήθηκε η πρώτη αμερικανική ταινία με τίτλο "A Scandal in Paris", η οποία παρουσίασε την άνοδο στην κοινωνία ενός αδίστακτου εγκληματία, σε συνδυασμό με μια ιστορία αγάπης. Το 2001, ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ έπαιξε τον Βιντόκ στη γαλλική ταινία επιστημονικής φαντασίας "Vidocq". Το 2018, ο Jean-Francois Richet σκηνοθέτησε την ταινία "L'Empereur de Paris" με τον Βενσάν Κασέλ ως Βιντόκ.

Μέσα από αυτές -και άλλες απεικονίσεις και εμπνεύσεις-, ο Ευγένιος Φρανσουά Βιντόκ έχει επιζήσει για πάνω από 200 χρόνια από τον θάνατό του στις 11 Μαΐου του 1857, σε ηλικία 81 ετών.

Όσο για τη Γαλλία, ο αντίκτυπός του είναι μέρος της καθημερινής ζωής. Το 1941, μετά από δεκαετίες μόνιμης εργασίας ως ντετέκτιβ, η Sûreté Nationale αποτέλεσε μέρος της ραχοκοκαλιάς της σύγχρονης Police Nationale, της εθνικής υπηρεσίας επιβολής του νόμου της Γαλλίας μέχρι σήμερα.