Ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς στην Ευρώπη, πριν 8.650 χρόνια, στην Νέα Νικομήδεια Ημαθίας Μακεδονίας! Βρέθηκαν μεγάλα αγγεία, χωρητικότητος 85 λίτρων, 140.000 θραύσματα αντικειμένων, κ.ά. Έχουν ανασκαφεί μόνο τα 1.700 τ.μ. από τα 24.000!!! Γιατί;

 Του Γιώργου Λεκάκη

Ο τόπος του πρώιμου «προϊστορικού» αγροτικού οικισμού που ευρέθη στην Νέα Νικομήδεια Ημαθίας, της Δυτικής Μακεδονίας, σημειώθηκε για πρώτη φορά το 1958 από τον κ. Φώτιο Πέτσα, έφορο Αρχαιοτήτων της περιοχής για την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Η πρόθυμη συμβουλή και βοήθειά του, καθώς και η πιο γενναιόδωρη συνεργασία της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας υπό την καθοδήγηση του δρ. Ιωάννη Παπαδημητρίου και του Υπουργείου Γεωργίας, κατέστησαν δυνατή την ανασκαφική περίοδο πέντε εβδομάδων το καλοκαίρι του 1961.

Η Νέα Νικομήδεια (τ. Μπρανιάτα) ευρίσκεται 11 χιλιόμετρα ΒΑ. της Βερροίας στην Ημαθία. Ο νεολιθικός οικισμός της, είναι ένας από τους αρχαιότερους στην Ευρώπη, αφού εδημιουργήθη πριν 8.650 χρόνια!

Το σύγχρονο χωριό εκτίσθη το 1922 από Έλληνες πρόσφυγες από την Νικομήδεια Ανατολίας.

Ο νεολιθικός οικισμός Νέας Νικομηδείας χρονολογείται στην 7η π.Χ. χιλιετία, από το 6650 π.Χ. έως το 5530 π.Χ. (αλλά κυρίως μεταξύ 6190 π.Χ. και 6150 π.Χ.). Ίσως είχε πληθυσμό 500-700 κατοίκων!

Ανασκάφηκε εκτενώς σε τρεις φάσεις (1961, 1963 και 1964) από τον R. J. Rodden.

Ο αρχαιολογικός χώρος έχει έκταση περίπου 24.200 τ.μ., εκ των οποίων έχουν ανασκαφεί τα 1.690 τ.μ.

Έχει τετράγωνες κατοικίες (12 Χ 12 μ. - στην πρώτη φάση, τα σπίτια είχαν τετράγωνο σχήμα, διαμέτρου 8 μ.). Τα νεολιθικά σπίτια κατασκευάσθηκαν - όπως και οι περισσότερες κατασκευές σχεδόν σε όλην την νεολιθική βόρειο Ελλάδα από ξύλα. Σε ένα από αυτά, όπου βρέθηκαν 12 ειδώλια, ίσως ήταν ναός!

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΗΜΑΘΙΑ, ΕΔΩ.

Βρέθηκαν

- 140.000 θραύσματα αντικειμένων,

- 1.115 αγγεία (η κεραμική ήταν σημαντική δραστηριότητα με εκτιμώμενο ετήσιο ρυθμό παραγωγής 25-90 αγγεία). Κάποια κεραμικά ήταν πολύ μεγάλα αγγεία, με ύψος 60 εκατ. και χωρητικότητος 85 λίτρων!,

- 1.000 λεπίδες (από πυριτόλιθο, chert και χαλαζία),

- ανθρωπόμορφα ειδώλια από πηλό (με σταυροειδές σχήμα ματιών και μύτη σαν ράμφος – πτηνόμορφα - σώμα καλλωπισμένο με σφραγίδες και μενταγιόν από στεατίτη),

- 3 πράσινα ειδώλια βατράχου από στεατίτη,

- αγκίστρια (για ψάρεμα),

- εργαλεία (οστέινα και λίθινα, 118 κατακερματισμένα και 75 πλήρη λίθινα),

- πήλινα γλυπτά γυναικών με διπλωμένα χέρια και φαλλικά κεφάλια (θέες γονιμότητος),

- 400 επεξεργασμένα βότσαλα (για ξυλοχειροτεχνία, απολέπιση ζώων, λείανση, προετοιμασία χρωστικών για διακοσμητικά κεραμικά, κλπ.),

- «σφαίρες» σφεντόνας (με αρκετά τυποποιημένο ωοειδές ή δικωνικό σχήμα, μέσου μήκους 5-6 εκατ.), κ.ά.

- γουδοχέρια, μύλοι, άξονες από πηλό (για περιστροφή μαλλιού), σπάτουλες, κ.ά.

Αυτοί οι Ημαθιώτες Μακεδόνες, κάτοικοι της περιοχής, καλλιεργούσαν δημητριακά και όσπρια (κριθάρι naked-six row barley, σιτάρι emmer, φακές, μπιζέλια, και βίκο (bitter vetch). Είχαν ζώα (πρόβατα, αίγες, βοοειδή και χοίρους), κυνηγούσαν (ελάφια, αγριόχοιρους, χελώνες και πουλιά), ψάρευαν, και συνέλεγαν άγρια ​​καρύδια και βελανίδια…

Η θέση ήταν αρχικώς στις όχθες του Θερμαϊκού Κόλπου αργότερα σε λίμνη ή λιμνοθάλασσα.

ΠΗΓΕΣ: Robert J. Rodden, G. W. Dimbleby, A. C. Western, E. H. Willis, E. S. Higgs και W. J. Clench «Excavations at the Early Neolithic Site at Nea Nikomedeia, Greek Macedonia (1961 season)», Proceedings of the Prehistoric Society, vol. 28, Δεκέμβριος 1962, σελ. 267-288, DOI. Και Rodden R. J. και K.A. Wardle «Nea Nikomedia: The Excavation of an Early Neolithic Village in Northern Greece 1961–1964», vol I, The Excavation and the Ceramic Assemblage, British School at Athens Supplementary, vol. 25, 1996. Λεκάκης Γ. «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις».

  ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.5.2014.