Μασίστας

O Μπαρτολομέο Πάγκανο, ο πρώτος που ενσάρκωσε τον Μασίστα

Ένας από τους παλαιότερους χαρακτήρες της μεγάλης οθόνης,

δημιουργία του ιταλικούκινηματογράφου. Πρωτοεμφανίστηκε στις 18 Απριλίου 1914 στο ψευδο-ιστορικό δράμα του Τζιοβάνι Παστρόνε «Καμπίρια». Ο Μασίστας ήταν προσωποποίηση του άνδρα με την ανεπανάληπτη δύναμη, που φέρει σε πέρας ηρωικά κατορθώματα, αδιανόητα για τον κοινό άνθρωπο. Στην Ελλάδα, η λέξη μασίστας χαρακτηρίζει τον πολύ δυνατό άνδρα («αυτός είναι μασίστας») και ταυτίστηκε με τους λαϊκούς τύπους του πεζοδρομίου, όπως ο Κουταλιανός, ο Σαμψών και ο Τζίμης Αρμάος.

Τον χαρακτήρα του Μασίστα δημιούργησε ο ιταλός δημοσιογράφος και λογοτέχνης Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο - λαμπρός ποιητής, αλλά και επιφανής φασίστας- για τις ανάγκες της ταινίας του Παστρόνε, που θεωρείται μία από τις σημαντικότερες δημιουργίες του πρώιμου ιταλικού σινεμά, ιδίως για τα τεχνικά της επιτεύγματα. Η λέξη έχει ελληνική καταγωγή και προέρχεται από το επίθετο «μακίστιος», που σημαίνει τον προερχόμενο από την πόλη Μάκιστο της Ήλιδας. Εκεί φαίνεται ότι υπήρχε το ιερό του Μακιστίου Ηρακλέους, όπως αναφέρει ο Στράβων στα «Γεωγραφικά» του. Την πόλη, σύμφωνα με την παράδοση έκτισε ο Μάκιστος, τρίτο παιδί του βασιλιά του Ορχομενού Αθάμα και της θεάς Νεφέλης.

Ο Μασίστας του Παστρόνε, με μυώδη μπράτσα και πλατύ στέρνο, ήταν σκλάβος και στην πρώτη του αποστολή κλήθηκε να σώσει τη ρωμαία πριγκίπισσα Καμπίρια, που ήταν αιχμάλωτη του βασιλιά της Καρχηδόνας και ο οποίος σκόπευε να τη θυσιάσει στον ανάλγητο θεό Μολώχ. Ο πρώτος διδάξας του Μασίστα ήταν ο ιταλός ηθοποιός Μπαρτολομέο Πάγκανο, που τυποποίησε τον ρόλο. Λέγεται ότι ακόμη και ο Μουσολίνι προσπάθησε να τον μιμηθεί. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης πορείας προς τη Ρώμη (1922), αντέγραψε το αγέρωχο περπάτημα, με το σαγόνι ψηλά και τον τρόπο με το οποίο κοιτούσε τον κόσμο κάτω από τα υψωμένα φρύδια του.

Ο ρόλος του Μασίστα ήταν καθοριστικός στην επιτυχία της «Καμπίρια», με αποτέλεσμα ο ήρωας να αυτονομηθεί και να πρωταγωνιστήσει σε σειρά ταινιών, από το 1915 έως το 1926 (26 βουβές ταινίες) και από το 1960 έως το 1965 (25 ομιλούσες ταινίες).