Αλεξέι Σταχάνοφ

Σοβιετικός ανθρακωρύχος, που κατέρριψε όλα τα ρεκόρ παραγωγικότητας στην πάλαι ποτέ

Σοβιετική Ένωση.Τιμήθηκε με πλήθος βραβείων στην πατρίδα του και έγινε εξώφυλο στο αμερικανικό πέριοδικό ΤΙΜΕ. Από το όνομά του προέρχεται ο όρος «σταχανοφισμός», που αρχικά υποδήλωνε την ορθολογικοποίηση της εργασίας και αργότερα έφτανε να σημαίνει την καταναγκαστική εργασία με μοναδικό στόχο την κομματική επιβράβευση.

Ο Αλεξέι Γκριγκόροβιτς Σταχάνοφ γεννήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 1906, στην πόλη Λουγκοβίγια της τότε Αυτοκρατορικής Ρωσίας. Παιδί φτωχής οικογένειας έπιασε από νωρίς δουλειά ως ανθρακωρύχος.

Κατά την διάρκεια του 2ου Πενταετούς Προγράμματος (1933- 1937), που εφάρμοσε ο Στάλιν, οι εργαζόμενοι ενθαρρύνθηκαν να αναπτύξουν με δική τους πρωτοβουλία τεχνικές καινοτομίες και την μεταξύ τους άμιλλα ώστε να αυξηθεί η συνολική παραγωγικότητα της σοβιετικής οικονομίας. Τα χρόνια εκείνα η Σοβιετική Ένωση αντιμετώπιζε σημαντικά προβλήματα παραγωγής, ειδικά στην εξόρυξη ορυκτών που ήταν και ο βασικός της πλούτος.

Ο 29χρονος Αλεξέι Σταχάνοφ πήρε σοβαρά τον ρόλο του και την νύχτα της 30ής προς την 31η Αυγούστου 1935, στο ανθρακωρυχείο τού Ίρμινο, στο Ντονιέτς, εξόρυξε σε έξι περίπου ώρες 102 τόνους γαιάνθρακα, ποσότητα που αντιστοιχούσε στο δεκατετραπλάσιο τής συνήθους παραγωγής. Στις 19 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς κατέρριψε την προσωπική του επίδοση, αλλά την 1η Φεβρουάριου 1936 τόν ξεπέρασε ο Νικίτα Iζότοφ (1902-1951) εξορύσσοντας 607 τόννους γαιάνθρακα στο ίδιο χρονικό διάστημα τής μιας βάρδιας.

Ο Σταχάνοφ όμως είχε προλάβει να γίνει πασίγνωστος όχι μόνο στην πατρίδα του αλλά και στη Δύση. Το 1936, εγκατέλειψε τις στοές των ορυχείων, σπούδασε στην Βιομηχανική Ακαδημία της Μόσχας και διορίστηκε επικεφαλής ανθρακωρυχείου. Τιμήθηκε με πλήθος μεταλλίων («Λένιν», «Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας», « Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας»). Προς τιμήν του η τελευταία ημέρα κάθε Αυγούστου γιορταζόταν στην Σοβιετική Ένωση ως «Ημέρα του Ανθρακωρύχου».

Ο πολυβραβευμένος και πολυτιμημένος Αλεξέι Σταχάνοφ πέθανε στις 5 Νοεμβρίου 1977 στο Τορέζ της Σοβιετικής Ουκρανίας σε ηλικία 71 ετών. Από τις δύο γυναίκες της, την Ευδοκία και την Γκαλίνα (την οποία νυμφεύτηκε) απέκτησε συνολικά έξι παιδιά.

Μετά τον θάνατό του και κατά την διάρκεια της «Περεστρόικα» του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τα κατορθώματα του Σταχάνοφ άρχισαν να αμφισβητούνται με σειρά δημοσιευμάτων σε εφημερίδες της Δύσης αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης. Η εφημερίδα «Κομσομόλσκαγια Πράβντα», όργανο της σοβιετικής νεολαίας, δημοσίευσε μαρτυρίες συναδέλφων του, που αποκάλυψαν ότι για τα ρεκόρ του ο Σταχάνοφ είχε την βοήθεια και άλλων ανθρακωρύχων, ενώ οι «Τάιμς» της Νέας Υόρκης, επικαλούμενες μαρτυρίες ιστορικών, έγραψαν ότι τα κατορθώματα του ήταν προπαγανδιστικό κόλπο του Στάλιν προκειμένου να ανεβάσει το ηθικό των σοβιετικών εργατών.