Νίκος Παναγιωτόπουλος

 Έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Πνεύμα ανήσυχο και αντισυμβατικό, υπήρξε ένας από τις σημαντικότερους δημιουργούς του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε στη Μυτιλήνη στις 6 Νοεμβρίου 1941, «παιδί ενός αξιωματικού της χωροφυλακής και αποτυχημένου θεατρικού επιχειρηματία και μιας φιλόδοξης νοικοκυράς απόφοιτης δημοτικού». Από μικρός χανόταν στις σκοτεινές αίθουσες για να παρακολουθεί τα αγαπημένα του «καουμπόικα». Σπούδασε κινηματογράφο στη σχολή Ιωαννίδη, παράλληλα με τις σχολικές του υποχρεώσεις στο Γυμνάσιο, και στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ταινίες του εμπορικού κινηματογράφου.

Το 1960 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα κινηματογράφου στο Ινστιτούτο Φιλμολογίας της Σορβόνης, μαζί με τον φίλο του Θόδωρο Αγγελόπουλο, ενώ οι δυο τους περνούσαν πολλές ώρες στη Γαλλική Ταινιοθήκη, βλέποντας ταινίες μεγάλων δημιουργών του παγκόσμιου κινηματογράφου. Στη γαλλική πρωτεύουσα γύρισε τα πρώτα του διαφημιστικά φιλμ και δύο ταινίες μικρού μήκους.

Το 1973 επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα και τον επόμενο χρόνο γυρίζει την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους, με τίτλο «Τα χρώματα της Ίριδας», που ξάφνιασε κοινό και κριτικούς και θεωρείται μία από τις ταινίες που σηματοδότησαν την έλευση του λεγόμενου «Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου» (ΝΕΠ). Ακολούθησε το 1978 η πολιτική αλληγορία «Οι Τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας», με πρωταγωνιστές τους Βασίλη Διαμαντόπουλο, Δημήτρη Πουλικάκο , Όλγα Καρλάτου, Γιώργος Διαλεγμένο και Νικήτα Τσακίρογλου, που από πολλούς θεωρείται το αριστούργημά του. H ταινία απέσπασε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο το 1978, ενώ τον ίδιο χρόνο συμμετείχε και στο Φεστιβάλ του Σικάγου.

Από τότε γύρισε άλλες 15 ταινίες, από το μεταμοντέρνο «Μελόδραμα» (1980) μέχρι την «Κόρη του Ρέμπραντ» (2015), που ήταν το κύκνειο άσμα του. Από τις σημαντικότερες δουλειές του, που αγαπήθηκε από το κοινό, ήταν η ταινία «Αυτή η νύχτα μένει» (1999) με τους Νίκο Κουρή και Αθηνά Μαξίμου. Το 2004 συμμετείχε στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας με το «Delivery», μία ιδιαίτερη ματιά στην Αθήνα των αστέγων και των μεταναστών, με πρωταγωνιστές τους Θάνο Σαμαρά, Αλεξία Καλτσίκη και Ερρίκο Λίτση). Πλάι του καθ’ όλη τη διάρκεια της κινηματογραφικής του διαδρομής, η μούσα και σύζυγός του Μαριάννα Σπανουδάκη, η οποία ως ενδυματολόγος συμμετέχει σε όλες του τις παραγωγές.

Κυκλοφόρησε τρία βιβλία: «Επάγγελμα: ερασιτέχνης σκηνοθέτης» («Αιγόκερως», 1988), με κείμενα και συνεντεύξεις του, το αυτοβιογραφικό «Από το καλάθι των αχρήστων» («Πατάκης», 2010) και το λογοτεχνικό «Τίποτα» («Τόπος»2015).

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος πέθανε στην Αθήνα στις 12 Ιανουαρίου 2016, σε ηλικία 74 ετών. Έχει ειπωθεί ότι ήταν για την Αθήνα ό,τι ο Γούντι Άλεν για τη Νέα Υόρκη. Ο υμνωδός της, που δεν παραγνώριζε τις ασχήμιες της.

Φιλμογραφία

Ως σκηνοθέτης

Κυριακή (μικρού μήκους, 1965)

Andreou (μικρού μήκους, 1970)

Cine Love (μικρού μήκους, 1971)

Τα χρώματα της ίριδος (1974)

Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας (1978)

Μελόδραμα (1980)

Βαριετέ (1985)

Η γυναίκα που έβλεπε όνειρα (1987)

Ονειρεύομαι τους φίλους μου (1993)

Ο εργένης (1997)

Αυτή η νύχτα μένει (2000)

Beautiful people (2001)

Κουράστηκα να σκοτώνω τους αγαπητικούς σου (2002)

Delivery (2004)

Πεθαίνοντας στην Αθήνα (2006)

Αθήνα-Κωνσταντινούπολη (2008)

Τα οπωροφόρα της Αθήνας (2010)

Δεσμά αίματος (2012)

Η Λιμουζίνα: Κωμωδία παρεξηγήσεων (2013)

Η κόρη του Ρέμπραντ (2015)

Ως βοηθός σκηνοθέτη

Οικογένεια Παπαδόπουλου (1961)

Δεν γνώρισα μητέρα (1962)

Απόκληροι της κοινωνίας (1965)

Καρδιά μου πάψε να πονάς (1965)

Ο κατατρεγμένος (1966)

Έχω δικαίωμα να σ’ αγαπώ! (1966)

Σκλάβοι της μοίρας (1966)

Ο άνθρωπος που γύρισε από τον πόνο (1966)

Δακρυσμένα μάτια (1967)

Κάποτε κλαίνε και οι δυνατοί (1967)

Ξεριζωμένη γενηά (1968)

Τα ψίχουλα του κόσμου (1968)