Η χριστουγεννιάτικη παράδοση του πορτοκαλιού

 

Ο Άγιος Νικόλαος, επίσκοπος των Μύρων, πετάει τρεις χρυσές μπάλες από ένα παράθυρο, δίνοντας έτσι προίκα σε τρία κορίτσια που έχουν πληγεί από την φτώχεια, πίνακας μεταξύ 1433 και 1435 σε ένα μοναστήρι στη Φλωρεντία. Το σχέδιο βασίστηκε σε έναν βωμό του Gentile da Fabriano του 1425

Το πορτοκάλι έγινε μέρος της παράδοσης των Χριστουγέννων τον 19ο αιώνα.



Η παράδοση της κάλτσας χρονολογείται τουλάχιστον από το 1823, όταν και αναφέρεται στο ποίημα "Account of a Visit from St. Nicholas", αργότερα γνωστό ως "The Night Before Christmas", το οποίο αναφέρει ότι ο Άγιος Βασίλης "γέμισε όλες τις κάλτσες" πριν βγει από την καμινάδα.

Το πορτοκάλι σε μιας από αυτές τις κάλτσες μπορεί να είχε κάποια σχέση με τον μύθο με τις τρεις μπάλες (ή τσάντες ή ράβδους ή νομίσματα) χρυσού που έδωσε ο επίσκοπος των Μύρων, ο Άγιος Νικόλαος (ο Άγιος Βασίλης των βόρειων λαών της Ευρώπης), σε τρεις φτωχές κοπέλες για προίκα. Ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος γεννήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα, λέγεται ότι, με τον χρυσό, έσωσε τις τρεις εξαθλιωμένες γυναίκες από το να πουληθούν σκλάβες.


Σύμφωνα με ορισμένες αφηγήσεις της ιστορίας, ο Άγιος Νικόλαος, μέσα στη νύχτα, πέταξε τις τσάντες με τον χρυσό μέσα από ένα παράθυρο και μια από αυτές προσγειώθηκε σε μια κάλτσα που στέγνωνε δίπλα στη φωτιά.

Αυτό το έθιμο μπορεί επίσης να γέννησε τον λόγο που οι άνθρωποι άρχισαν να βάζουν ένα πορτοκάλι -μια πολύ πιο οικονομική εναλλακτική του χρυσού- στις κάλτσες. Κατά την εμφάνιση της παράδοσης της χριστουγεννιάτικης κάλτσας, υπήρχε ακόμα κάτι το "εξωτικό" σχετικά με το δώρο των εσπεριδοειδών στη χειμερινή Ευρώπη, κάτι που μιλά για μια άλλη θεωρία σχετικά με το γιατί το πορτοκάλι κατέληξε να ενσωματωθεί στην ιστορία των Χριστουγέννων.


"Στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ευρώπη, όταν είχε διαδοθεί το έθιμο των δώρων για τα Χριστούγεννα, το πορτοκάλι ήταν ένα σπάνιο και ακριβό φρούτο", εξηγεί ο δημοσιογράφος Dominique Foufelle. Το φρούτο, αν κάποιος δεν προέρχονταν από αγροτική οικογένεια και το είχε αγοράσει από εμπόρους που το είχαν φέρει από μέρη όπως η Βαλένθια της Ισπανίας ή η Ivrea της Ιταλίας (όπου υπάρχει μια μακροχρόνια παράδοση να πετάει ο ένας στον άλλο πορτοκάλια), ήταν μια ξεχωριστή απόλαυση. Τα πορτοκάλια έγιναν πολυτέλεια για οικογένειες με μέτριο εισόδημα που τα κρατούσαν ως δώρο για τα παιδιά τους", καταλήγει.


Κατά τη διάρκεια της βικτωριανής εποχής, η έννοια των Χριστουγέννων μεταμορφώθηκε από μια καθαρά θρησκευτική γιορτή σε μια γιορτή όπου κυριαρχούσαν τα δώρα. Συνδυάστηκαν πολλοί παράγοντες που τα μετέτρεψαν στην εμπορική γιορτή που γιορτάζουμε σήμερα. Ένας από αυτούς ήταν η Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία οδήγησε σε ένα νέο πλεόνασμα αγαθών και προϊόντων που οι διαφημιστές έπρεπε πλέον να πουλήσουν σε μια ολοκαίνουργια κατηγορία καταναλωτών.

Τα πορτοκάλια στη χριστουγεννιάτικη κάλτσα μπορεί να μην ήταν μια παράδοση που γεννήθηκε από το τμήμα μάρκετινγκ, αλλά, στις αρχές του 1900, άρχισε η επιθετική πώλησή τους. Μάλιστα, το 1908, εμφανίστηκε στις ΗΠΑ μια μαζική εκστρατεία πωλήσεων για μια ετικέτα, όπου, τα Χριστούγεννα, ένας Άγιος Βασίλης πρόσφερε ένα πορτοκάλι ως το "πιο υγιεινό δώρο".