Η Ayrton ήταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε το μετάλλιο Χιούζ (Hughes Medal) για την έρευνά της στον τομέα της
Μαθηματικός, εφευρέτης και φίλη της Μαρί Κιουρί, η Χέρθα Αϊρτόν ήταν ειλικρινής υποστηρίκτρια των δικαιωμάτων των γυναικών στην επιστήμη και στις εκλογές. Ο ανεμιστήρας της διέλυσε τις τοξικές αναθυμιάσεις από τα χαρακώματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και η έρευνά της σχετικά με τη λειτουργία των λαμπτήρων στο Λονδίνο της απέφερε το πρώτο μετάλλιο Χιούζ που απονεμήθηκε ποτέ σε γυναίκα. Αν και οι εφευρέσεις της εντυπωσίασαν τους συνομηλίκους της και έσωσαν τις ζωές των στρατιωτών, λίγοι από τους συναδέλφους της υποστήριξαν τις προσπάθειές της για την ισότητα των γυναικών κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Κόρη ενός Πολωνού ωρολογοποιούς, η Χέρτα γεννήθηκε το 1854 ως Φίμπι Σάρα Μαρκς (Phoebe Sarah Marks). Είχε φυσικό χάρισμα στα μαστορέματα, κάτι που της απέφερε το -οικογενειακό- ψευδώνυμο "Beautiful Genius" (Όμορφη Ιδιοφυΐα). Στα επτά της, ο πατέρας της πέθανε και άφησε τη μητέρα της στην φτώχεια με οκτώ μικρά παιδιά. Ωστόσο, η μητέρα της αναγνώρισε τα πνευματικά ταλέντα της κόρης της και έτσι, όταν προέκυψε η ευκαιρία για την Χέρτα να πάει στο Λονδίνο και να ζήσει με τη θεία της που διεύθυνε ένα σχολείο, η μητέρα της της έστειλε. Σπούδασε μαθηματικά, λατινικά, γαλλικά και μουσική. Στα 16 της ήταν υποχρεωμένη να αρχίσει να εργάζεται ως εσωτερική νταντά για να στείλει χρήματα στην οικογένειά της.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου -σε μια συνάντηση σουφραζετών- η Χέρτα γνώρισε την Barbara Leigh Smith Bodichon, μια εξέχουσα εκπαιδευτικό, καλλιτέχνιδα και ιδρύτρια του Κολεγίου Γκίρτον για γυναίκες στο Κέμπριτζ. Η Bodichon βοήθησε την Χέρτα να μπει στο κολέγιο για να σπουδάσει μαθηματικά. Εκείνη την εποχή απέκτησε το παρατσούκλι "Hertha" από ένα ποίημα του Άλτζερνον Τσαρλς Σουίνμπερν. Ενώ ήταν φοιτήτρια και με τη βοήθεια της Bodichon, η Hertha υπέβαλε διπλώματα ευρεσιτεχνίας για αρκετές εφευρέσεις, συμπεριλαμβανομένων ενός διαχωριστικού γραμμών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από καλλιτέχνες και σχεδιαστές για να χωρίσουν γραμμές σε ίσα μέρη ή να κλιμακώσουν σχέδια, και έναν σφυγμογράφο που μπορούσε να καταγράψει τον σφυγμό. Σε όλη τη ζωή της, υπέβαλε 26 διαφορετικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας, προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα ρεκόρ επιτευγμάτων από γυναίκες που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι άλλοι.
Αφού αποφοίτησε, άρχισε να δουλεύει διδάσκοντας μαθηματικά. Επίσης, εγγράφηκε σε νυχτερινά μαθήματα στο τεχνικό κολέγιο Finsbury και, τον επόμενο χρόνο, παντρεύτηκε τον καθηγητή ηλεκτρολόγων μηχανικών, Ουίλιαμ Έντουαρντ Αϊρτόν (William Ayrton), ο οποίος έγινε συνεργάτης της.
Ο Ουίλιαμ θαύμαζε τα ταλέντα της συζύγου του και κάποτε είπε σε έναν φίλο του ότι "εσύ και εγώ είμαστε ικανοί άνθρωποι, αλλά η Χέρτα είναι ιδιοφυΐα". Σε αντίθεση με τις καταστάσεις της εποχής και την απόρριψη ορισμένων από τους συναδέλφους του, ο Ουίλιαμ υποστήριξε τις επιστημονικές επιδιώξεις της γυναίκας του. Μάλιστα, δημιούργησε ένα εργαστήριο για αυτήν στον τελευταίο όροφο του σπιτιού τους. Αν και το ζευγάρι μοιράστηκε πολλά πνευματικά ενδιαφέροντα, ο Ουίλιαμ πρόσεχε να μην συνεργαστεί μαζί της σε ορισμένα από τα έργα της, ώστε να διασφαλίσει ότι δε θα στερούνταν την πίστη της για το έργο της.
Ο σφυγμογράφος
Παρ' όλα αυτά, η Χέρτα αγωνίστηκε σε όλη τη διάρκεια της ζωής της για να λάβει αναγνώριση για τα επιτεύγματά της, δηλώνοντας κάποτε ότι "τα λάθη είναι γνωστό ότι δύσκολα σκοτώνονται, αλλά ένα λάθος που αποδίδει σε έναν άνδρα αυτό που στην πραγματικότητα ήταν έργο μιας γυναίκας έχει περισσότερες ζωές από μια γάτα".
Το 1893, η Χέρτα ανέλαβε ένα έργο από τον Ουίλιαμ ο οποίος διερευνούσε τα αίτια ενός συριγμού που προερχόταν από το ηλεκτρικό τόξο το οποίο, εκείνη την εποχή, τροφοδότησε τους λαμπτήρες στο Λονδίνο. Η Χέρτα ήταν η πρώτη που κατάλαβε ότι ο θόρυβος οφειλόταν στην διαδικασία της λειτουργίας του.
Το έργο της στο ηλεκτρικό τόξο τράβηξε την προσοχή και τον θαυμασμό των σύγχρονων επιστημόνων. Το 1899, ήταν η πρώτη γυναίκα που προσκλήθηκε να δώσει άρθρο στο Ίδρυμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και έγινε η πρώτη γυναίκα που εξελέγη μέλος του ιδρύματος. Μίλησε για τα ευρήματά της στο Διεθνές Συνέδριο Γυναικών στο Λονδίνο και στο Ηλεκτρονικό Συνέδριο στο Παρίσι. Οι εμφανίσεις της έπεισαν την Βρετανική Ένωση για την Προώθηση της Επιστήμης να συμπεριλάβει γυναίκες σε επιστημονικές επιτροπές.
Όμως, ακόμη και με όλη αυτή την επιτυχία, αντιμετώπισε εμπόδια. Το 1901, το άρθρο της για το ηλεκτρικό τόξο παρουσιάστηκε στην Βασιλική Εταιρεία, δια αντιπροσώπου έναν άντρα, μιας και δεν επιτρεπόταν η είσοδος στις γυναίκες. Το 1902, το όνομά της υποβλήθηκε για να ενταχθεί στην Βασιλική Εταιρεία, αλλά απορρίφθηκε με την πλειοψηφία των ψήφων, επειδή, τα μέλη ήταν "της γνώμης ότι οι παντρεμένες δεν είναι μπορούν να επιλεχθούν να γίνουν μέλη της Βασιλικής Εταιρείας".
Αυτή η απόφαση διατηρήθηκε και μετά, όταν το 1906, έγινε η πρώτη γυναίκα -και μόλις η δεύτερη μέχρι σήμερα- της απονεμήθηκε το Μετάλλιο Χιούζ για την έρευνά της στον τομέα της ενέργειας.
Αυτή η άρνηση της Εταιρείας να την δεχτεί ως μέλος της έκανε μια καλή φιλία. Την ίδια περίοδο, αρνήθηκαν την είσοδο της Μαρί Κιουρί στην Γαλλική Ακαδημία Επιστημών (Académie des Sciences), παρόλο που είχε ήδη κερδίσει ένα βραβείο Νόμπελ στη Φυσική και θα κέρδιζε ακόμη ένα στη Χημεία. Όταν πρότειναν στην Κιουρί να γίνει μέλος της Academie in Nature, η Χέρτα έγραψε μια επιστολή στα μέλη για λογαριασμό της Κιουρί ζητώντας "ίση μεταχείριση της πνευματικής εργασίας χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το φύλο".
Ενωμένες από την απόρριψη και με ούσες φυσικοί και χήρες φυσικών (ο Ουίλιαμ πέθανε το 1908), οι δύο γυναίκες έγιναν γρήγορα φίλες και πέρασαν τα καλοκαίρια τους μαζί με τα παιδιά τους στην ακτή του Χάμπσαϊρ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Χέρτα έπεισε την Κιουρί να συμμετάσχει στο κίνημα των σουφραζετών και να υπογράψει το διεθνές αίτημα για την απελευθέρωση των Βρετανίδων σουφραζετών που είχαν φυλακιστεί και ήταν σε απεργία πείνας το 1912.
Σκίτσο από το δημοσιευμένο άρθρο της Χέρτα Αϊρτόν που δείχνει πώς δημιουργούν τα κύματα κυματισμούς στην άμμο
Αυτά τα ταξίδια στην ακτή του Χάμπσαϊρ ενέπνευσαν το επόμενο μεγάλο έργο της Χέρτα, που ήταν σχετικό με τις κυματισμοί στην άμμο και το νερό. Ενδιαφέρθηκε για τη δυναμική των εμφανίσεων των κυματισμών στην άμμο της παραλίας. Το 1910, σε ένα άρθρο της για το θέμα δημοσιεύθηκε από την Βασιλική Εταιρεία, αν και δεν την είχαν αποδεχτεί ακόμη ως μέλος. Το άρθρο, ενώ πιστώθηκε σε αυτήν, αναφέρεται ότι "παρουσιάστηκε από τον αείμνηστο καθηγητή Ουίλιαμ Αϊρτόν. Ακόμα και μετά το θάνατο, οι άντρες λάμβαναν πίστωση για το έργο των γυναικών.
Αργότερα, η Χέρτα ανέπτυξε τη θεωρεία της στην εφεύρεσή της για τον "ανεμιστήρα Αϊρτόν", ο οποίος χρησιμοποίησε τις αρχές της κίνησης των κυμάτων για να καθαρίσει το δηλητηριώδες αέριο από τα χαρακώματα του πολέμου. Η χρήση τοξικών αερίων ως όπλα ήταν συνηθισμένη στις πρώτες μέρες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αρχικά, ο ανεμιστήρας της δεν επιλέχθηκε, αλλά, όταν αποδείχθηκε χρήσιμος, κατασκευάστηκαν 104.000 κομμάτια που τους διένειμαν στα χαρακώματα. Αργότερα, στηρίχτηκε στη θεωρία της για να χαράξει στρατηγικές για την απομάκρυνση επιβλαβών αερίων από ορυχεία και υπονόμους.
Την ίδια στιγμή που το σπίτι της ήταν εργαστήριο, ήταν επίσης και το "κέντρο της προσπάθειας των σουφραζετών". Το 1906, προσχώρησε στην Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών (Women's Social and Political Union) και συμμετείχε σε πορείες και διαδηλώσεις με την κόρη της, Barbara. Ενώ συμμετείχε σε μια πορεία στην Ντάουνινγκ Στριτ, και ήταν μαζί την Έμελιν Πάνκχερστ (Emmeline Pankhurst) της επιτέθηκε ένας αστυνομικό. Το 1913, ανέλαβε γυναίκες που έκαναν απεργία πείνας στη φυλακή και τις θεράπευσε.
Το 1914, διπλασίασε την υποστήριξή της στο κίνημα. Δώρισε μέρος της κληρονομιάς της από την μέντορά της Bodichon (100 λίρες που το 2019 ισοδυναμεί με 11.625 λίρες), για να σχηματίσει τις Ενωμένες Σουφραζέτες (United Suffragists), στις οποίες συμμετείχαν και άνδρες. Έγινε αντιπρόεδρος και η κόρη της γραμματέας.
Η υποστήριξη της Χέρτα στις γυναίκες δεν περιοριζόταν μόνο στο κίνημα των σουφραζετών. Ήταν μια ειλικρινής φωνή για τα δικαιώματα των γυναικών στην επιστήμη. Σύμφωνα με τη νεκρολογία της το 1923, "Πίστευε ότι οι γυναίκες ήταν από φύση τους εφευρετικές και πρωτότυπες, και ότι αυτές οι ιδιότητες, μαζί με την ικανότητα για υπομονετική εργασία, που καθολικά τους επιτρέπεται να είναι δική τους, είναι κατάλληλες για την επιστημονική εργασία". Αγωνίστηκε για αυτήν την αρχή κάθε μέρα της ζωής της.
Και όπως σημείωσε η νεκρολογία της, "ήταν καλή γυναίκα, παρά το γεγονός ότι είχε στενή σχέση με την επιστημονική έμπνευση".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου