Το παιδικό βιβλίο του 18ου αιώνα που φοβόταν κάθε παιδί

 

Struwwelpeter, 1845, πρώτη έκδοση 

Τον 19ο αιώνα, ένας Γερμανός ψυχίατρος και συγγραφέας έγραψε ένα παιδικό βιβλίο το οποίο -αν δημοσιευόταν σήμερα- θα προκαλούσε την κοινή γνώμη.



Είμαστε στο 1845, την χρονιά που ο Γερμανός ψυχίατρος Χέινριχ Χόφμαν (Heinrich Hoffmann) έγραψε το παιδικό βιβλίο με τίτλο "Der Struwwelpeter". Είναι ίσως το πιο "τρελό" βιβλίο που δημοσιεύθηκε ποτέ στη Γερμανία και περιέχει ιστορίες ηθικής που υποτίθεται ότι είναι για να μάθουν στα μικρά παιδιά να συμπεριφέρονται καλά.

Αν και σήμερα οι περισσότεροι γονείς θα έβρισκαν το βιβλίο ενοχλητικό, το 1845 οι περισσότεροι γονείς αγάπησαν το βιβλίο και το βρήκαν απίστευτα αστείο. Το Der Struwwelpeter περιέχει δέκα πολύ σύντομες αλλά ανελέητες ιστορίες. Σε αντίθεση με οποιαδήποτε άλλο παραμύθι πριν από τον ύπνο, σε αυτό, τα μικρά παιδιά τιμωρούνται σοβαρά για παράξενα λάθη και κακή συμπεριφορά.

Ο Χέινριχ Χόφμαν - πηγή

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Ιστορία του Αυγούστου που δεν έτρωγε τη σούπα του. Το αγόρι ήταν "παχουλούτσικο" και "πλούσιο και υγιές" που ξαφνικά αποφάσισε ότι δεν θα έτρωγε σούπα ποτέ ξανά:

"O take the nasty soup away!
I won’t have any soup today."

Πάρτε την άθλια σούπα μακριά!
Δε θα φάω άλλη σούπα σήμερα.

Δυστυχώς, παρόλο που ο Αύγουστος τρώει όλα τα άλλα γεύματα, αρρωσταίνει πολύ επειδή δεν τρώει σούπα και πεθαίνει μετά από πέντε ημέρες.

"Die Geschichte vom Zappel-Philipp", έκδοση του 1845 - πηγή

Μια άλλη ιστορία είναι η Ιστορία του Μικρού που Έγλυφε τον Αντίχειρά του. Μια μητέρα προειδοποίησε τον μικρό γιο της ότι αν συνέχιζε να γλείφει τους αντίχειρές του, θα εμφανιζόταν ένας ψηλός ράφτης και θα τους έκοβε με ένα ψαλίδι. Όμως, μόλις η μητέρα γύρισε την πλάτη της, το αγόρι έγλειψε τους αντίχειρές του. Τότε εμφανίστηκε ο "άνθρωπος με το ψαλίδι και το κόκκινο παντελόνι":

"Snip! Snap! Snip! The scissors go;
And Conrad cries out Oh! Oh! Oh!
Snip! Snap! Snip! They go so fast,
That both his thumbs are off at last."

Τα ψαλίδια κόβουν.
Και ο Κόνραντ κλαίει!
Πάνε τόσο γρήγορα,
που και οι δύο αντίχειρές του τελικά κόβονται.

Με αυτή την ιστορία, ο Χόφμαν εισήγαγε τον μπαμπούλα, τον "Scissormann" ή "Tailor" στη λαϊκή παράδοση της Ευρώπης.

Ο Nikolas, καθώς ετοιμάζεται να ρίξει τρία αγόρια στο μελανοδοχείο του, από την έκδοση του 1917 - πηγή

Το "φριχτά κακό αγόρι", ο Φρέντερικ, στην ιστορία του κακού Φρέντερικ, που σκοτώνει ζωήφια, βασανίζει ζώα και ενοχλεί τους ανθρώπους, δέχεται μια λιγότερο μόνιμη, αν και πιο αξιόλογη, τιμωρία.

Ένα σκυλί, που το έχει πειράξει ο Φρέντερικ, τον δαγκώνει και τον αφήνει στο κρεβάτι. Ενώ ο Φρέντερικ πονάει από τις πληγές του, ο σκύλος τρώει το φαγητό του:

"He seats himself in Frederick’s chair
And laughs to see the nice things there:
The soup he swallows, sup by sup-
And eats the pies and puddings up."

Κάθεται στην καρέκλα του Φρέντερικ
Και γελάει βλέποντας όλα τα ωραία πράγματα εκεί:
Καταπίνει την σούπα
και τρώει τις πίτες και τις πουτίγκες.

Γραμματόσημο με δυο χαρακτήρες του Struwwelpeter, τον Hans Guck-in-die Luft και τον Ludwig από την ιστορία "Die Geschichte mit den schwarzen Buben". Εκδόθηκε για τα 200α γενέθλια του Χόφμαν - πηγή

Αρχικά, ο Χόφμαν έγραψε τις ιστορίες ως χριστουγεννιάτικο δώρο για τον τρίχρονο γιο του. Αργότερα, τις διάβασε στους μικρούς ασθενείς του και σε λάτρεις του βιβλίου, οι οποίοι τον ενθάρρυναν να τις εκδώσει και τον βοήθησαν να το κάνει. Ονόμασε το βιβλίο Der Struwwelpeter, από έναν από τους πρωταγωνιστές των ιστοριών. Τυπώθηκαν τουλάχιστον 1.500 αντίγραφα, ίσως μέχρι και 3.000, όπως έγραψε ο Χόφμαν σε μια επιστολή του προς έναν φίλο του. Το βιβλίο εξαντλήθηκε σε λιγότερο από δύο χρόνια και η δεύτερη έκδοση κυκλοφόρησε με αναθεωρήσεις των αρχικών σχεδίων.

Ένας από τους μεγαλύτερους λάτρεις του βιβλίου ήταν ο Μαρκ Τουέιν, ο οποίος το μετάφρασε στα αγγλικά το 1891. Όμως, λόγω των προβλημάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η μετάφραση του Τουέιν, το "Slovenly Peter", δημοσιεύθηκε το 1935, μετά το θάνατό του.

Με τις 15 σελίδες του, το βιβλίο του Χόφμαν είναι ευρέως αναγνωρισμένο, όχι μόνο για τις ιστορίες του, αλλά και για τις εικονογραφήσεις του ίδιου, οι οποίες σήμερα θεωρούνται πρόδρομος των κόμικ. Επίσης, στο βιβλίο, οι ερευνητές αναγνωρίζουν πολλές ψυχικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας που είναι γνωστές σήμερα.

Ορισμένες από τις ιστορίες του βιβλίου έχουν προβληθεί σε ταινίες, ενώ μερικές έχουν προσαρμοστεί για θεατρικές παραστάσεις. Διάσημοι συγγραφείς, όπως η Άστριντ Λίντγκρεν και η Αγκάθα Κρίστι, έχουν αναφερθεί στις ιστορίες και τους χαρακτήρες του Χόφμαν.