Ο Βασιλιάς Ήλιος στις Βερσαλίες: το καθημερινό πρόγραμμα του Λουδοβίκου ΙΔ' στην πιο πλούσια Αυλή της Ευρώπης

 

Πορτρέτου του Ιακίνθ Ριγκό, 1701 

Ο Λουδοβίκος ΙΔ' ήταν ένας από τους μακροβιότερους βασιλείς της Ευρώπης, διατηρώντας το θρόνο του για 72 χρόνια, από τις 14 Μαΐου του 1643 έως την 1η Σεπτεμβρίου του 1715. Η βασιλεία του είναι γνωστή ως ένα είδος χρυσής εποχής στη γαλλική ιστορία, που θαυμάζεται για τον εκτυφλωτικό πολιτισμό της Αυλής του στις Βερσαλίες και τα πνευματικά και επιστημονικά επιτεύγματα που άνθισαν υπό την προστασία του. Ο Λουδοβίκος κυβέρνησε τη Γαλλία στο απόγειο της δύναμής της και έμεινε γνωστός ο "Βασιλιάς Ήλιος".

Ο Λουδοβίκος ως Δελφίνος, από τον Φιλίπ ντε Σαμπέν, 1642 - πηγή

Ως ηγέτης μιας μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας, ο Λουδοβίκος ήταν συνεχώς σε δημόσια θέα, εκτελώντας το ρόλο του ένδοξου μονάρχη καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Διατηρούσε αυστηρό χρονοδιάγραμμα και ήταν πάντα περιτριγυρισμένος από μέλη της βασιλικής Αυλής. Λαμβάνοντας τον ήλιο ως έμβλημά του -σε μια γιορτή στις Βερσαλίες, ο ίδιος μεταμφιέστηκε σε ήλιο-, ανέπτυξε ένα περίπλοκο σύστημα δικαστικών κανόνων και τελετών, θέτοντας τον εαυτό του στο επίκεντρο του πολιτικού κόσμου της Γαλλίας και ενισχύοντας την απόλυτη, θεία εμπνευσμένη εξουσία του.

Ο Λουδοβίκος ΙΔ' το 1674 στο Μπεζανσόν - πηγή

Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του Παλατιού των Βερσαλλιών, η καθημερινή ρουτίνα του Λουδοβίκου ξεκινούσε στις 8:30 π.μ., όταν ο Valet de chambre, ο Υπηρέτης της Κρεβατοκάμαρας, πήγαινε να τον ξυπνήσει. Έτσι, ξεκινούσε η "τελετή της αφύπνισης", στην οποία προσκαλούνταν ευνοούμενα μέλη της Αυλής στην βασιλική κρεβατοκάμαρα για να τον βλέπουν καθώς τον έπλεναν, τον ξύριζαν, τον χτένιζαν και τον έντυναν. Αυτή η τελετή πραγματοποιούνταν σε δύο στάδια, και έτσι, όλο και περισσότεροι άνθρωποι έμπαιναν στην κρεβατοκάμαρα στη διάρκεια του πρωινού. Μόλις τελείωνε το πλύσιμό του, ο βασιλιάς έτρωγε το πρωινό του, παρακολουθούμενος από περίπου 100 φανατικούς άντρες του.

Το τεράστιο συγκρότημα των Βερσαλλιών στο τέλος της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ', 1715 - πηγή

Στις 10:00 π.μ., ο βασιλιάς έφευγε από τα διαμερίσματά του και συνήθως πήγαινε στο βασιλικό παρεκκλήσι για να παρακολουθήσει μια προσωπική λειτουργία. Οι διάδρομοι των Βερσαλιών γέμιζαν με εκατοντάδες ανθρώπους που ήθελαν να πάρουν μια γεύση του βασιλιά καθώς εκείνος πήγαινε τελετουργικά από ένα μέρος του παλατιού στο άλλο. Καθώς περνούσε από την Αίθουσα των Κατόπτρων (Galerie des Glaces, ένας διάδρομος μήκους 75 μέτρων με χιλιάδες κρύσταλλα και εκατοντάδες χρυσά κεριά που φώτιζαν τις πανάκριβες δεξιώσεις, καθώς και τοιχογραφίες), τα μέλη της Αυλής προσπαθούσαν να παραδώσουν αιτήματα στον βασιλιά. Σύμφωνα και πάλι με τη σελίδα, αυτές οι τελετές μεταφοράς ήταν ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο ο Λουδοβίκος ήταν ορατός στην Αυλή του και διοικούσε με σεβασμό και λατρεία.

Πορτρέτο του Λουδοβίκου ως ο Νικητής της Σφενδόνης (La Fronde), μιας σειράς εξεγέρσεων στη Γαλλία μεταξύ 1648 και 1653, όπου απεικονίζεται ως ο θεός Δίας, 1655 - πηγή

Στις 11:00 π.μ., ξεκινούσε να εργάζεται, συνεδριάζοντας με το συμβούλιό του και εκδίδοντας αποφάσεις σχετικά με σημαντικά θέματα. Τα συμβούλια του βασιλιά ήταν το επίκεντρο της ηγεσίας του και λάμβαναν χώρα στα προσωπικά του διαμερίσματα. Εκεί εκτελούνταν η πραγματική διοίκηση. Η εβδομάδα ήταν χωρισμένη για να εξασφαλιστεί ότι τα διάφορα θέματα του κράτους λάμβαναν επαρκή προσοχή. Τα οικονομικά, τα θρησκευτικά και τα εθνικά θέματα είχαν το καθένα το δικό του χρόνο και ο βασιλιάς άκουγε τα θέματα που του έδιναν οι υπουργοί του. Μόλις ολοκληρωνόταν η δουλειά, ο Λουδοβίκος έπαιρνε το μεσημεριανό -ξανά- του στα δωμάτιά του, όπου τον παρακολουθούσαν και πάλι οι ίδιοι άνδρες της Αυλής που ήταν παρόντες και στην τελετή της αφύπνισης.

Προτομή του Λουδοβίκου ΙΔ' από τον Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι - πηγή

Ενώ τα πρωινά ήταν για επιχειρηματικές και κρατικές υποθέσεις, τα απογεύματα συνήθως προορίζονταν για υπαίθρια ψυχαγωγία. Μετά το μεσημεριανό γεύμα, ο Λουδοβίκος είτε περπατούσε στις Βερσαλίες, είτε πήγαινε για κυνήγι, ή έπαιζε κάποιο υπαίθριο παιχνίδι. Συχνά, τριγυρνούσε στους κήπους με ένα μικρό, ανοικτό φορείο, όπου τον περιέβαλαν οι κυρίες της Αυλής. Εκείνες τις ώρες, οι κήποι γέμιζαν με μέλη της Αυλής που ήθελαν να δουν τον Βασιλιά Ήλιο και να κερδίσουν την εύνοια του μονάρχη και των έμπιστων υπουργών του.

Περσική πρεσβεία στον Λουδοβίκο ΙΔ' απεσταλμένη από τον Σουλτάνο Χουσείν το 1715 - πηγή

Τα βράδια στις Βερσαλίες ήταν εξίσου θρυλικά για την ψυχαγωγία τους, παρόλο που στις βραδινές συγκεντρώσεις συχνά πρωτοστατούσε ο γιος του Λουδοβίκου, ο Λουδοβίκος ο μέγας δελφίνος, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια του βασιλιά. Σύμφωνα ξανά με την σελίδα, αυτό έδινε χρόνο στον Λουδοβίκο να επικεντρωθεί στην γραφειοκρατία, συμπεριλαμβανομένης της υπογραφής επιστολών και της επιθεώρησης των θεμάτων που του είχαν δώσει οι υπουργοί του.

Le roi gouverne par lui-même, μοντέλο για τον κεντρικό πίνακα της οροφής της Αίθουσας των Κατόπτρων, 1680, του Σαρλ Λε Μπρεν - πηγή

Στις 10:00 μ.μ., τα τυχερά μέλη της Αυλής που είχαν προσκληθεί στο δείπνο, έμπαιναν στον προθάλαμο του βασιλιά και κάθονταν στο βασιλικό τραπέζι. Το δείπνο στις Βερσαλίες ήταν πάντα μια πλούσια υπόθεση που συνοδευόταν από συζητήσεις και μουσική. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολυτέλειας του Βασιλιά Ήλιου, είναι ότι ένα χρόνο πριν πεθάνει, το 1714, υποδέχτηκε τους πρεσβευτές του Σιάμ στις Βερσαλίες, φορώντας ένα κοστούμι γεμάτο από διαμάντια, το οποίο ζύγιζε μόνο του 20 κιλά. Υπολογίζεται ότι κόστισε 12.500.000 λίβρες, δηλαδή 2.500.000 δολάρια.

Ο Λουδοβίκος ΙΔ' το 1701 - πηγή

Τέλος, στις 11:30 μ.μ., ο βασιλιάς αποτραβιόταν στο κρεβάτι του. Ωστόσο, ακόμη και αυτό δε συνέβαινε γρήγορα, ούτε ήταν μόνος, καθώς και πάλι, δεκάδες άνθρωποι παρακολουθούσαν να ξεντύνουν και να πλένουν τον βασιλιά οι υπηρέτες του, το αντίθετο δηλαδή απ' ότι γινόταν στην τελετή αφύπνισης. Η αφύπνιση και η απόσυρση του Λουδοβίκου αντικατόπτριζε την καθημερινή ανατολή και δύση του ήλιου, ρυθμίζοντας την ζωή της Αυλής.

Hôtel de Carnavalet, γλυπτό του Αντουάν Κουσεβό - πηγή

Η ζωή του Λουδοβίκου ΙΔ' ήταν ένα συνεχές δημόσιο θέαμα. Προκειμένου να διατηρήσει το πέπλο μυστηρίου της μοναρχίας και τη δική του θέση ως την κεφαλή ενός μεγάλου κράτους που τον είχε στείλει ο Θεός, έπρεπε να παίξει το ρόλο του. Αυτό σήμαινε ότι κάθε πτυχή της ζωής του, συμπεριλαμβανομένου του πλυσίματος, του ντυσίματος και του φαγητού, ήταν μέρος ενός περίτεχνου δημόσιου τελετουργικού, που σχεδιάστηκε για να ενισχύσει την ένδοξη εικόνα του. Ο Βασιλιάς Ήλιος συνέχισε αυτά τα τελετουργικά για 72 χρόνια, προκαλώντας το σεβασμό και το δέος της Αυλής μέχρι το τέλος, κάτι που έπεφτε σαν ψηλή σκιά πάνω από κάθε επόμενο Γάλλο μονάρχη.