Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία των Ηνωμένων

Πολιτειών, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία και τη θεσμική εξέλιξη της μεγάλης υπερατλαντικής Δημοκρατίας. Ενώ η Επανάσταση του 1776-1783 δημιούργησε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο Εμφύλιος Πόλεμος του 1861-1865 μεταξύ Βορείων και Νοτίων Πολιτειών καθόρισε το είδος του κράτους που ήθελαν οι Αμερικανοί: μία χαλαρή συνομοσπονδία κυριάρχων κρατών ή ένα ενιαίο κράτος με κυρίαρχη κυβέρνηση, ένας κράτος με ισότητα δικαιωμάτων ή ένα κράτος με δουλοκτητικό τρόπο παραγωγής.

Η λύση στα παραπάνω διλήμματα δόθηκε τελικά στα πεδία των μαχών. Η νίκη των Βορείων διατήρησε την ενιαία κρατική υπόσταση των ΗΠΑ και κατάργησε τη δουλεία, η οποία είχε χωρίσει τη χώρα στα δύο από την αρχή της ύπαρξής της. Αλλά η λύση είχε αιματηρό κόστος. 625.000 Αμερικανοί έπεσαν στα πεδία των μαχών, όσοι σχεδόν έχασαν τη ζωή τους στους υπόλοιπους πολέμους, στους οποίους ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ μέχρι τις μέρες μας. Ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος ήταν η πιο μεγάλη και καταστροφική αναμέτρηση που έλαβε χώρα στο Δυτικό Ημισφαίριο από το τέλος των Ναπολεόντιων Πολέμων το 1815, μέχρι την αυγή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914.

Ο Εμφύλιος Πόλεμος άρχισε εξαιτίας των αγεφύρωτων διαφορών μεταξύ των πολιτειών του Βορρά που είχαν καταργήσει τη δουλεία και των πολιτειών του Νότου που την ευνοούσαν, για τη δυνατότητα της κεντρικής κυβέρνησης να απαγορεύσει τη δουλεία στα εδάφη που δεν είχαν γίνει ακόμη πολιτείες. Όταν ο ρεπουμπλικάνος Αβραάμ Λίνκολν κέρδισε τις εκλογές το 1860 με το σύνθημα της κατάργησης της δουλείας, επτά πολιτείες του Βαθέως Νότου (Deep South) αποσχίστηκαν και σχημάτισαν ένα νέο κράτος, τις Συνομοσπονδιακές Πολιτείες της Αμερικής (Confederate States of America). O Λίνκολν, αλλά και οι περισσότερες πολιτείες του Βορρά αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τη νομιμότητα της απόσχισης. Φοβόντουσαν ότι θα δημιουργούσε προηγούμενο, που τελικά θα οδηγούσε στον κατακερματισμό των ΗΠΑ σε μικρά αλληλοϋποβλεπόμενα κρατίδια.

Το γεγονός που άναψε το φιτίλι του πολέμου συνέβη στις 12 Απριλίου 1861 στο Φορτ Σάμτερ στον κόλπο του Τσάρλεστον. 

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θεωρούσε ότι το φρούριο αυτό ήταν δικό της, ενώ ο στρατός της Συνομοσπονδίας είχε αντίθετη άποψη και το κατέλαβε αυθημερόν, υψώνοντας τη σημαία της. Ο Λίνκολν διέταξε αμέσως την εθνοφρουρά να καταστείλει την εξέγερση. Τέσσερις ακόμη πολιτείες τάχθηκαν με τους Νότιους. Μέχρι το τέλος του 1861 σχεδόν ένα εκατομμύριο οπλισμένοι άνδρες και από τις δύο πλευρές αντιπαρατέθηκαν σ' ένα μέτωπο 1200 μιλίων από τη Βιρτζίνια μέχρι το Μιζούρι. Πολλές μάχες έγιναν: κοντά στο Μανάσας Τζάνκσιον στη Βιρτζίνια, στην ορεινή Δυτική Βιρτζίνια, όπου οι νίκες των Βορείων δημιούργησαν μία νέα πολιτεία, τη Δυτική Βιρτζίνια, στο Γουίλσονς Κρικ στο Μιζούρι, στο ακρωτήριο Χατέρας στη Βόρεια Καρολίνα και στο Πορτ Ρόγιαλ στη Νότιο Καρολίνα, όπου οι Βόρειοι δημιούργησαν ναυτική βάση για να αποκόψουν του Νοτίους από τον έξω κόσμο.

Αλλά οι πραγματικές μάχες άρχισαν το 1862. Οι μεγάλες μάχες στο Σίλο του Τενεσί, στο Γκέινς Μιλ, στο Μανάσας, στο Φρέντριξμπουργκ της Βιρτζίνια και στο Αντιετάμ του Μέριλαντ επισκιάστηκαν από τις ακόμη μεγαλύτερες εκστρατείες και μάχες τα επόμενα χρόνια, από το Γκέτισμπεργκ στην Πενσιλβάνια έως το Βίξμπουργκ στο Μισίσιπι και στην Τσικαμάουγκα στην Τζόρτζια. Έως το 1864 ο στόχος των Βορείων για ένα περιορισμένο πόλεμο, που θα επανέφερε την τάξη στην ομοσπονδία, είχε δώσει τη θέση του σε μία νέα στρατηγική του ολοκληρωτικού πολέμου για την καταστροφή των δομών του δουλοκτητικού κράτους του Νότου, που θα έδινε στην αποκατατεστημένη ένωση ένα «νέο αέρα ελευθερίας», όπως το διατύπωσε ο Λίνκολν σε λόγο του στο Γκέτισμπεργκ.

Από το 1862 έως το 1865 ο στρατός της Βιρτζίνια υπό τον Ρόμπερτ Λι απέκρουε όλες τις επιθέσεις των Βορείων έως ότου ο στρατηγός Οδυσσέας Γκραντ ανακλήθηκε από το Δυτικό Μέτωπο και ανέλαβε τη διοίκηση όλων των στρατιωτικών δυνάμεων των Βορείων. Σε μία σειρά αιματηρών μαχών, Δε Γουάλντερνες, Σποτσιλβάνια, Κολντ Χάρμπορ και Πίτερσμπουργκ, ο Γκραντ έφερε τον Λι στο Αποματόξ τον Απρίλιο του 1865. Την ίδια ώρα, οι λοιπές στρατιωτικές δυνάμεις των Βορείων σημείωσαν σημαντικές νίκες δυτικά των Απαλλαχίων Ορέων. Ο στρατηγός Σέρμαν διείσδυσε βαθιά στην ενδοχώρα της Συνομοσπονδίας, στην Τζόρτζια και τη Νότια Καρολίνα, καταστρέφοντας τις υποδομές της, ενώ ο στρατηγός Τόμας κατανίκησε το στρατό τού Τενεσί στη μάχη του Νάσβιλ.

Έως την άνοιξη του 1865 οι στρατιές των Νοτίων είχαν παραδοθεί και όταν το ιππικό των Βορείων αιχμαλώτισε τον Πρόεδρο της Συνομοσπονδίας, Τζέφερσον Ντέιβις, στην Τζόρτζια στις 10 Μαΐου 1865, κάθε αντίσταση κατέρρευσε. Η μακρά και οδυνηρά διαδικασία της εθνικής ενότητας του διηρημένου αμερικανικού έθνους μακριά από τη δουλεία είχε μόλις αρχίσει...