Σέρτζιο Λεόνε

Ιταλός σκηνοθέτης, που κατέστησε δημοφιλές το «γουέστερν-σπαγγέτι» κι έβαλε την οριστική σφραγίδα σ’ αυτό

το κινηματογραφικό υποείδος.

Ο Σέρτζιο Λεόνε (Sergio Leone) ήταν ιταλός σκηνοθέτης του κινηματογράφου, που κατέστησε δημοφιλές το κινηματογραφικό υποείδος του «γουέστερν-σπαγγέτι», της ιταλικής ματιάς στους μύθους της Αμερικάνικης Δύσης του 19ου αιώνα. Πληθωρική και χαρισματική προσωπικότητα, γύρισε μεν λίγες ταινίες, αλλά η επίδρασή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο ήταν σημαντική, παρά την αρχική απόρριψή του από τους κριτικούς.

Γεννήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 1929 στη Ρώμη και ήταν γιος του πρωτοπόρου σκηνοθέτη Βιντσέντσο Λεόνε και της ντίβας του βωβού κινηματογράφου Φραντσέσκας Μπερτίνι. Μπήκε νωρίς στον κόσμο του κινηματογράφου και αρχικά εργάστηκε ως βοηθός σε αμερικανικές παραγωγές που γύριζαν στα στούντιο της Τσινετσιτά στη Ρώμη γνωστοί σκηνοθέτες, όπως οι Φρεντ Τσίνεμαν, Ρόμπερτ Γουάιζ, Γουίλιαμ Γουάιλερ και Ραούλ Γουόλς.

Η σκηνοθετική σταδιοδρομία του Σέρτζιο Λεόνε ξεκίνησε 1961 με το ψευδο-ιστορικό δράμα «Ο Κολοσσός της Ρόδου» («l Colosso di Rodi»), εκμεταλλευόμενος τη φλέβα του ιστορικο-μυθολογικού κινηματογράφου («χλαμύδα και σανδάλι», όπως ονομάστηκε), που ήταν τότε της μόδας.

Το 1964 γύρισε το πρώτο του γουέστερν με τίτλο «Για μια χούφτα δολάρια» («Per un pugno di dollari»), ένα ριμέικ της ταινίας του Ακίρα Κουροσάβα «Γιοζίμπο», με πρωταγωνιστή έναν άσημο αμερικανό ηθοποιό, τον Κλιντ Ίστγουντ, στο ρόλο ενός στωικού αλλά αδίστακτου αντιήρωα, του «Ανθρώπου δίχως Όνομα». Ο ίδιος χρησιμοποίησε το όνομα Μπομπ Ρόμπερτσον, όπως το συνήθιζαν τότε πολλοί ιταλοί σκηνοθέτες για εμπορικούς λόγους.

Η τεράστια επιτυχία της ταινίας σ’ όλο τον κόσμο συντέλεσε στην καθιέρωση και την ακμή του «γουέστερν-σπαγγέτι» τη δεκαετία του ‘60 κι εκτόξευσε τη δημοτικότητα του Κλιντ Ίστγουντ. Ακολούθησαν δύο ακόμη ταινίες στο ίδιο ύφος - «Μονομαχία στο Ελ Πάσο» («Per qualche dollaro in più», 1965) και «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος» («Il buono, il brutto, il cattivo», 1966), με πρωταγωνιστή και πάλι τον Κλιντ Ίστγουντ, πλαισιωμένο από άλλους γνωστούς ηθοποιούς αργότερα, όπως ο Λι Βαν Κλιφ, ο Κλάους Κίνσκι, ο Τζιαν Μαρία Βολοντέ και ο Ιλάι Γουάλας. Οι τρεις αυτές ταινίες είναι γνωστές και ως «Τριλογία του Δολαρίου» ή «Τριλογία του Ανθρώπου δίχως Όνομα».

Ο Σέρτζιο Λεόνε είχε γίνει πλέον ο μεγαλύτερος στον κόσμο σπεσιαλίστας του «νέου γουέστερν», που στράφη­κε περισσότερο στο θέαμα και την ωμότητα των σκηνών του παρά στην ιστορική αυθεντι­κότητα και την ψυχολογία των ηρώων του. Το 1968 προσκλήθηκε στην Αμερική για να γυρίσει ένα ακόμα γουέστερν, αυτή τη φορά στους φυσικούς χώρους της Άγριας Δύσης. Η ταινία του «Κάποτε στη Δύση» («C'era una volta il West») είχε στο καστ της μεγάλα ονόματα του αμερικανικού κινηματογράφου, όπως ο Χένρι Φόντα, ο Τσαρλς Μπρόνσον και ο Τζέισον Ρόμπαρντς, αλλά και την καλλονή του ιταλικού σινεμά Κλαούντια Καρντινάλε.

Όλες οι παραπάνω ταινίες του Λεόνε ήταν εμπορικά επιτυχημένες, αλλά υποτιμημένες αρχικά από την κριτική. Αρκετά αργότερα αξιολογήθηκαν θετικά και ο σκηνοθέτης τους βρήκε τη δική του ξεχωριστή θέση στην ιστορία του κινηματογράφου. Το τελευταίο γουέστερν που γύρισε ήταν το «Κάτω τα κεφάλια!» «Giù la testa!», 1971), με φόντο τη Μεξικάνικη Επανάσταση του 1910 και πρωταγωνιστές τους Ροντ Στάιγκερ και Τζέιμς Κόμπερν.

Έχοντας απορρίψει την πρόταση της Πάραμαουντ να γυρίσει τον «Νονό», ο Λεόνε γύρισε το δικό του γκανγκστερικό έπος με τίτλο «Κάποτε στην Αμερική» («C'era una volta in America»), που ήταν και η τελευταία κινηματογραφική κατάθεσή του, με πρωταγωνιστές τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Τζέιμς Γουντς.

Ο Σέρτζιο Λεόνε πέθανε ξαφνικά από καρδιακή προσβολή στη Ρώμη στις 30 Απριλίου 1989, σε ηλικία 60 ετών