Φράνκο Τζεφιρέλι

 

Σκηνοθέτης, σκηνογράφος, σεναριογράφος και παραγωγός, ο Φράνκο Τζεφιρέλι έβαλε την

υπογραφή του σε ορισμένες από τις σημαντικότερες παραστάσεις όπερας του 20ού αιώνα, ενώ μετέφερε στη μεγάλη οθόνη έργα του Σέξπιρ («Η Στρίγγλα που έγινε Αρνάκι», «Ρωμαίος και Ιουλιέτα»), κάνοντάς τα προσιτά στο ευρύ κοινό. Κλασική στο είδος της θεωρείται η τηλεοπτική σειρά «Ο Ιησούς από την Ναζαρέτ», που σκηνοθέτησε το 1977.

Ο Τζιανφράνκο Τζεφιρέλι, γεννήθηκε στην Φλωρεντία στις 12 Φεβρουαρίου 1923. Ήταν καρπός του έρωτα του εμπόρου ρούχων Οτορίνο Κόρσι και της σχεδιάστριας μόδας Αλάιντε Γκαρόζι. Επειδή και οι δυο γονείς του ήταν παντρεμένοι η μητέρα του τόν δήλωσε στο ληξιαρχείο με το επώνυμο Τζεφιρέτι (μικρές αύρες στα ιταλικά) και από παρανόηση του ληξίαρχου γράφτηκε στα κατάστιχα της πόλης ως Τζεφιρέλι.

Σε ηλικία 6 ετών η μητέρα του πέθανε και την ανατροφή του ανέλαβε μια ομάδα γηραιών αγγλίδων που ζούσαν στην Φλωρεντία και ήταν γνωστές ως «Σκορπιόνι» (Σκορπιοί) για το δηκτικό τους χιούμορ. Η κατοπινή ταινία του «Τσάι με τον Μουσολίνι» (1999), αντλεί πολλά στοιχεία από τα παιδικά του χρόνια.

Το 1941, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας για να σπουδάσει αρχιτεκτονική, όμως τον περισσότερο χρόνο του τόν περνούσε στο θεατρικό τμήμα του πανεπιστημίου. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής (1943-1945), πέρασε στην αντίσταση και υπηρέτησε ως διερμηνέας των βρετανικών δυνάμεων. Μετά την απελευθέρωση της Ιταλίας εγκαταστάθηκε στην Ρώμη αποφασισμένος να ακολουθήσει καριέρα στο θέατρο.

Το 1946, εντάχθηκε στην ομάδα του Λουκίνο Βισκόντι. Με τον σπουδαίο σκηνοθέτη δούλεψε ως βοηθός του στην ταινία «Η Γη Τρέμει» (1948), που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του ιταλικού νεορεαλισμού. Από τις αρχές της δεκαετίας του '50 εργάστηκε ως σκηνογράφος και σκηνοθέτης σε παραγωγές όπερας, όπου διακρίθηκε ιδιαίτερα για τις λεπτομερείς και φαντασμαγορικές σκηνοθεσίες του, που ενθουσίαζαν το κοινό και του χάρισαν φήμη και δόξα, όχι όμως και τους κριτικούς.

Η πρώτη του σκηνοθεσία ήταν την σεζόν 1952-1953 με το έργο του Τζοακίνο Ροσίνι «Μια Ιταλίδα στο Αλγέρι», που ανέβηκε στην Σκάλα του Μιλάνου. Μέχρι τις αρχές του αιώνα μας παρέμεινε ενεργός στο λυρικό θέατρο με αξιομνημόνευτες σκηνοθεσίες σε έργα, όπως «Λα Τραβιάτα» και «Φάλσταφ» του Βέρντι, «Λουτσία Ντι Λαμερμούρ» του Ντονιτσέτι, «Κάρμεν» του Μπιζέ, «Λα Μποέμ» και «Τόσκα» του Πουτσίνι.

Ο Τζεφιρέλι ανακάλυψε τον κινηματογράφο ως βοηθός των Βισκόντι, Ντε Σίκα, Ροσελίνι και Αντονιόνι. Το 1958 σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία με τίτλο «Camping»,που ήταν αποτυχία. Η επιτυχία και η αναγνώριση από το κοινό (όχι και πάλι από τους κριτικούς) ήλθε με την μεταφορά έργων του Σέξπιρ: «Η στρίγκλα που έγινε αρνάκι» (1967) με πρωταγωνιστές το ζευγάρι Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Ρίτσαρντ Μπάρτον, «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» (1968), με πρωταγωνιστές για πρώτη έφηβων ηθοποιών στους επώνυμους ρόλους και «Άμλετ» (1990) με πρωταγωνιστή τον Μελ Γκίμπσον.

Από το μη σεξπιρικό έργο του, άξιες λόγους είναι οι ταινίες «Αδελφός Ήλιος, αδελφή Σελήνη» (1973), στην οποία συναντάμε τις αρετές του ως εστέτ και σκηνογράφου, «Τζέιν Έιρ» (1996) και «Κάλλας για πάντα» (2002), με πρωταγωνίστρια την Φανί Αρντάν στον ρόλο της Μαρίας Κάλλας. Ήταν ένας οφειλόμενος φόρος τιμής στην μεγάλη ντίβα, που ήταν προσωπική του φίλη και την οποία είχε σκηνοθετήσει στις όπερες «Νόρμα», «Λα Τραβιάτα» και «Τόσκα»

Στο πλούσιο έργο του περιλαμβάνονται ακόμη και μεταφορές σημαντικών έργων της όπερας στον κινηματογράφο, όπως «Οι παλιάτσοι» (1981), «Καβαλερία Ρουστικάνα» (1982), «Οθέλλος» (1986) και «Λα Μποέμ» (2008).

Το 1977, γνώρισε ακόμη μια επιτυχία αυτή την φορά στην τηλεόραση με την ιδιαίτερα φροντισμένη μίνι σειρά «Ο Ιησούς από την Ναζαρέτ», με πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Πάουελ στον ρόλο του Χριστού. Η σειρά αυτή είναι πλέον κλασική στο είδος της και παίζεται και ξαναπαίζεται κάθε χρόνο την Μεγάλη Εβδομάδα.

Ο Τζεφιρέλι αναμίχθηκε και στην πολιτική. Από το 1994 έως το 2001 διετέλεσε γερουσιαστής στην περιφέρεια της Κατάνιας, με το δεξιό κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι «Φόρτσα Ιτάλια». Υπήρξε βαθιά θρησκευόμενος και πιστός Καθολικός. Έχοντας υιοθετήσει δύο αγόρια, δήλωνε «ομοφυλόφιλος» και απεχθανόταν την λέξη «γκέι».

Ο Φράνκο Τζεφιρέλι έφυγε από την ζωή στις 15 Ιουνίου 2019, σε ηλικία 96 ετών. «Έσβησε ήσυχα στο σπίτι του στη Ρώμη μετά από μακρά ασθένεια που είχε επιδεινωθεί τους τελευταίους μήνες», μετέδωσαν τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα πηγές της οικογένειάς του.