Ο Πύργος των Αθηνών

Με την ονομασία αυτή είναι γνωστό το υψηλότερο κτίριο της Ελλάδας κι ένα από τα υψηλότερα της Ευρώπης

την εποχή της αποπεράτωσής του το 1971. Βρίσκεται στην Αθήνα επί της οδού Μεσογείων 2-4 και είναι μετά την Ακρόπολη το πλέον αναγνωρίσιμο κτίριο της πρωτεύουσας. Θα μπορούσαμε να πούμε με υπερβολική δόση αυθαιρεσίας ότι είναι η απάντηση της σύγχρονης Ελλάδας στους αρχαίους προγόνους της. Έχει ύψος 103 μέτρα και αποτελείται από 28 ορόφους, ενώ δίπλα του υπάρχει ένα χαμηλότερο κτίριο ύψους 65 μέτρων. Όλο αυτό το κτιριακό συγκρότημα φιλοξενεί γραφεία και καταστήματα.

Ο Πύργος των Αθηνών είναι ένα από τα λίγα υψηλά κτίρια της πρωτεύουσας, σε μία πόλη που πάσχει ανεξήγητα από πολεοδομική υψοφοβία. Οι λόγοι πολλοί: η καταλυτική παρουσία του ιερού βράχου της Ακρόπολης, η σεισμικότητα του Αττικού εδάφους, η μη διατάραξη του Αττικού τοπίου, αλλά και ιδεολογικο-κοινωνικές παράμετροι.

Η ιστορία του κτιρίου ταυτίζεται με την ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας τη δεκαετία του '60. Ο οικοδομικός τομέας δια της αντιπαροχής έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο και το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού ήταν το πιο περιζήτητο. Η τυπική οικοδομή της εποχής ήταν η πολυκατοικία των έξι ορόφων και το υψηλότερο κτίριο της Αθήνας το δεκατεσσάρων ορόφων ξενοδοχείο «Χίλτον», που αποπερατώθηκε το 1963.

Όλα αυτά βάλθηκε να τα ξεπεράσει η οικοδομική εταιρεία «Αλβέρτης - Δημόπουλος Α.Ε.», μία από τις μεγαλύτερες της εποχής εκείνης, με σημαντικά έργα στην Ελλάδα (Αμερικανική και Βρετανική Πρεσβεία, Ευγενίδειο Πλανητάριο κ.ά.) και τη Μέση Ανατολή. Οι ιδιοκτήτες της εταιρείας θέλησαν να κατασκευάσουν έναν ουρανοξύστη στην Αθήνα για να αποτυπώσουν το στίγμα της επιτυχημένης πορείας τους.

Τους βοήθησε σε αυτό και ο αναπτυξιακός νόμος της χούντας (ΑΝ 395/68 «Περί του ύψους των οικοδομών και ελευθέρας δομήσεως»), που προέβλεπε την ανέγερση υψηλών κτηρίων σε πανταχόθεν ελεύθερο χώρο. Μέχρι τότε το μέγιστο ύψος των κτιρίων ήταν τα 35 μέτρα (σήμερα 27 μέτρα). Σίγουρα, η μεγαλομανία των απριλιανών έπαιξε το ρόλο της, αλλά είχαν και στόχο την ανάδειξη της Αθήνας ως διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου.

Ο Πύργος των Αθηνών, υπό κατασκευή

Ως χώρος για την ανέγερση του πρώτου ελληνικού ουρανοξύστη επελέγη ένα οικόπεδο, που βρισκόταν στη διασταύρωση των λεωφόρων Βασιλίσσης Σοφίας και Μεσογείων, που για εκείνη την εποχή ήταν το όριο της Αθήνας του κέντρου και των προαστίων. Τα σχέδια ανατέθηκαν σ' ένα νεαρό και ανερχόμενο αρχιτέκτονα, τον Ιωάννη Βικέλα. Αυτός επέλεξε να δημιουργήσει ένα μινιμαλιστικό φουτουριστικό κτίριο (ουσιαστικά ένα κουτί) με υαλοπετάσματα, που θα γίνει ο κανόνας για κτίρια εμπορικών χρήσεων στην Αθήνα («γυάλινα κτίρια»).

Έκπληκτοι οι περαστικοί είδαν ένα πρωί στα τέλη του 1967 μία ταμπέλα στο οικόπεδο της Μεσογείων 2-4 με την επιγραφή:

ΑΝΕΓΕΡΣΙΣ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΟΥ

ΠΥΡΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΕΡΓΟΥ: ΑΛΒΕΡΤΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

Το έργο θεμελιώθηκε στις 13 Ιουνίου 1968 κι ένα χρόνο αργότερα ολοκληρώθηκε ο σκελετός. Το κτίριο περατώθηκε και δόθηκε προς χρήση το 1971. Από τότε μέχρι και σήμερα βρίσκεται στο στόχαστρο ειδικών και μη, που το χαρακτηρίζουν κακόγουστο. Πάντως, αποδείχτηκε ιδιαίτερα ανθεκτικό στους σεισμούς του 1981 και 1999 και δεν ακούστηκε το παραμικρό, σε αντίθεση με άλλα χαμηλότερα κτήρια, που είτε κατέρρευσαν ή έπαθαν σοβαρές ζημιές. Η εταιρεία κατασκευής του, «Αλβέρτης - Δημόπουλος ΑΕ» διαλύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '70.