Αρίθα Φράνκλιν

Η τραγουδίστρια της σόουλ Αρίθα Φράνκλιν υπήρξε ένας ζωντανός

θρύλος της λαϊκής μουσικής των ΗΠΑ και μια από τις σπουδαιότερες φωνές στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα. Η «βασίλισσα της σόουλ», όπως τήν αποκαλούσαν, ερμήνευσε σπουδαία και κλασσικά πλέον τραγούδια, όπως τα «Respect» και «I Say a Little Prayer». Βραβεύτηκε με 18 Γκράμι και τιμήθηκε με 25 χρυσούς δίσκους,ενώ οι πωλήσεις των δίσκων της ξεπερνούν τα 75 εκατομμύρια αντίτυπα. Με 112 τραγούδια στα τσαρτ του Billboard, ήταν η τραγουδίστρια με την μεγαλύτερη παρουσία στους πίνακες επιτυχιών των ΗΠΑ.

Η Αρίθα Λουίζ Φράνκλιν γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1942 στο Μέμφις του Τενεσί. Ήταν κόρη του ιεροκήρυκα Κλάρενς Φράνκλιν και της συζύγου του Μπάρμπαρα, μιας ολοκληρωμένης πιανίστριας και τραγουδίστριας. Το 1948 οι γονείς της χώρισαν και η μικρή Αρίθα μεγάλωσε με την γιαγιά της και την σπουδαία τραγουδίστρια της μαύρης μουσικής Μαχάλια Τζάκσον. Την εποχή εκείνη άρχισε να εκδηλώνει το ενδιαφέρον της για την μουσική, μαθαίνοντας πιάνο και παρακολουθώντας τα ζωηρά και θεατρικά κηρύγματα του πατέρα της στην εκκλησία των Βαπτιστών του Ντιτρόιτ, που προσέλκυαν πλήθος προσωπικοτήτων της μαύρης κοινότητας, όπως του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, του Τζάκι Γουίλσον και του Σαμ Κουκ.

Με την ενθάρρυνση του πατέρα της ασχολήθηκε με την μουσική εγκαταλείποντας το σχολείο. Σε ηλικία 14 ετών, έχοντας αποκτήσει ήδη το πρώτο της παιδί, πραγματοποίησε την πρώτη της ηχογράφηση με θρησκευτικά τραγούδια. Με την θρησκευτική μουσική (γκόσπελ) ασχολήθηκε μέχρι το 1961, οπότε κυκλοφόρησε τον πρώτο της «κοσμικό» δίσκο με τον τίτλο «Aretha: With The Ray Bryant Combo», από τον οποίο ξεχώρισαν τα τραγούδια «Won’t Be Long» και «Rock-a-Bye Your Baby with a Dixie Melody».

Τον Νοέμβριο του 1966, άφησε την «Κολούμπια» για την «Ατλάντικ», ξεκινώντας την πιο πετυχημένη περίοδο της καριέρας της. Η πρώτη της επιτυχία, που ανέβηκε στο Νο9 του αμερικάνικού πίνακα επιτυχιών ήταν το τραγούδι «I Never Loved a Man (The Way I Love You)» από τον ομώνυμο δίσκο, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1967. Βέβαια, η Φράνκλιν κέρδισε την αθανασία με ένα άλλο κομμάτι του δίσκου, το «Respect», που είχε πρωτοκυκλοφορήσει ο Ότις Ρέντινγκ δύο χρόνια νωρίτερα, και έγινε ο ύμνος του κινήματος για τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ.

Τον επόμενο χρόνο η επιτυχία της συνεχίστηκε με τον δίσκο «Lady Soul and Aretha Now» από τον οποίο ξεχώρισαν τα τραγούδια «Chain of Fools», «Ain’t No Way», «Think» και «I Say a Little Prayer». Την ίδια χρονιά τιμήθηκε με το πρώτο Γκράμι της για το «Respect», έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό «Time» και ερμήνευσε το τραγούδι «Precious Lord, Take My Hand» στην κηδεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Από τα μέσα της δεκαετίας του '70 η δημοτικότητά της άρχισε να φθίνει, αλλά το 1980 επανεμφανίσθηκε δυναμικά στο προσκήνιο, ερμηνεύοντας το τραγούδι «Think», στην μουσική κωμωδία του Τζον Λάντις «Οι ατσίδες με τα μπλε» («The Blues Brothers»). Την ίδια περίοδο συνεργάστηκε με καλλιτέχνες της νέας γενιάς, που την βοήθησαν να διατηρήσει την αίγλη της και σε νεώτερα ακροατήρια. Ξεχώρισαν τα τραγούδια «Sisters Are Doin' It for Themselves» με την Άνι Λένοξ (1985) και «I Knew You Were Waiting (for Me)» με τον Τζορτζ Μάικλ (1986) . To 1998 επανήλθε στον θρόνο της με το άλμπουμ «A Rose Is Still a Rose», από το οποίο ξεχώρισε το ομώνυμο κομμάτι το οποίο ερμήνευσε με την Λορίν Χιλ.

Πιστή οπαδός του Δημοκρατικού Κόμματος τραγούδησε στις ορκωμοσίες των προέδρων Τζίμι Κάρτερ (1977), Μπιλ Κλίντον (1993) και Μπαράκ Ομπάμα (2009). Το 1987 έγινε η πρώτη γυναίκα που εισήχθη στο «Πάνθεον του Ροκ εντ Ρολ» («Rock and Roll Hall of Fame»). Έλαβε τιμητικούς τίτλους από τα πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Πρίνστον, Μπέρκλι κ.α και είχε το δικό αστέρι στην «Λεωφόρο της Δόξας» στο Χόλιγουντ. Τιμήθηκε με τα ανώτερα παράσημα των ΗΠΑ (Μετάλλια Τεχνών και Ελευθερίας), ενώ ένας αστεροειδής φέρει το όνομά της (Asteroid 249516 Aretha).

Στην προσωπική της ζωή, η Αρίθα Φράνκλιν είχε αποκτήσει 4 παιδιά (τα τρία εκτός γάμου) και είχε τελέσει δύο βραχύβιους γάμους. Το 2010, διαγνώστηκε με καρκίνο και τραγούδησε για τελευταία φορά τον Νοέμβριο του 2017 για λογαριασμό του ιδρύματος του Έλτον Τζον κατά του AIDS. 

Άφησε την τελευταία της πνοή στο σπίτι της στο Ντιτρόιτ, στις 16 Αυγούστου 2018.