Μαχμούτ Δράμαλης Πασάς

Ανώτατος Οθωμανός αξιωματούχος, αλβανικής καταγωγής, που κατατροπώθηκε από τον

Θεόδωρο Κολοκοτρώνη στη μάχη των Δερβενακίων (26-28 Ιουλίου 1822).

Ο Μαχμούτ Δράμαλης Πασάς (Mahmud Dramali Pasha) γεννήθηκε το 1780 στη Δράμα, εξ ου και το προσωνύμιο Δράμαλης, με το οποίο είναι γνωστός. Γόνος διακεκριμένης μουσουλμανικής οικογένειας της πόλης, με διασυνδέσεις στο σουλτανικό περιβάλλον, ανατράφηκε στο περιβάλλον των ανακτόρων του σουλτάνου Σελίμ Γ’. Εκπαιδεύτηκε σε στρατιωτικές σχολές και συμμετείχε σε εκστρατείες του Οθωμανικού στρατού στα Βαλκάνια και την Αίγυπτο.

Ήταν ριψοκίνδυνος και ανδρείος, αλλά χωρίς στρατηγικές ικανότητες. Τον διέκρινε φιλοχρηματία και απάνθρωπη σκληρότητα (Κόκκινος), ενώ άλλοι ιστορικοί (Δ. Λουλές) τον χαρακτηρίζουν πράο και συνετό. Με την εύνοια τής μητέρας του σουλτάνου Μαχμούτ Β' έγινε πασάς τής Δράμας, το 1808, όταν πέθανε ο πατέρας του Σαλίχ, που υπηρετούσε εκεί ως δερέμπεης (τοπάρχης διορισμένος από την Πύλη).

Το 1820 διορίστηκε βαλής (κυβερνήτης) της Λάρισας και βοήθησε τον Χουρσίτ Πασά στον πόλεμο κατά του Αλή Πασά, ενώ έπνιξε στο αίμα τα επαναστατικά κινήματα του Πηλίου και των Αγράφων. Μετά την εξόντωση του Αλή και τον παραμερισμό του Χουρσίτ (1822), ο Δράμαλης διορίστηκε βαλής της Πελοποννήσου (Μόρα Βαλεσί) με βαθμό βεζίρη και ανέλαβε να συγκροτήσει στρατιωτικό σώμα, που θα κατέπνιγε την Ελληνική Επανάσταση.

Με επιτελείο από επιφανείς Τούρκους αξιωματούχους και στρατό αποτελούμενο από 30.000 άνδρες (24.000 πεζούς και 6.000 ιππείς), καθώς και με πολυάριθμα μεταγωγικά ζώα (30.000 αλογομούλαρα και 500 καμήλες), έφθασε χωρίς αντίσταση στην Κόρινθο στις 5 Ιουλίου 1822. Αφού κατέλαβε εύκολα τον Ακροκόρινθο, προχώρησε και στρατοπέδευσε στην αργολική πεδιάδα στις 12 Ιουλίου.

Οι Έλληνες μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό άρχισαν να οργανώνουν την αντίστασή τους. Σύμφωνα με το σχέδιο του Κολοκοτρώνη, η τουρκική στρατιά δε ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστεί κατά μέτωπο, αλλά έπρεπε να εγκλωβιστεί στον αργολικό κάμπο και να καταπονηθεί τόσο από τη ζέστη, όσο και από την έλλειψη τροφίμων και νερού, δηλαδή να εφαρμοστεί η τακτική της «καμμένης γης».

Πράγματι, το σχέδιο του Έλληνα αρχιστράτηγου εφαρμόστηκε μέχρι κεραίας. Οι πηγές ανεφοδιασμού των Τούρκων άρχισαν να καταστρέφονται και ο Δράμαλης άρχισε να υποφέρει από έλλειψη τροφίμων και νερού και αποφάσισε να επιστρέψει στην Κόρινθο. Για να παραπλανήσει τους Έλληνες, έστειλε στους Μύλους του Άργους, όπου ήταν το στρατηγείο τους, το χριστιανό γραμματέα του να τους προτείνει αμνηστία και να τους ειδοποιήσει δήθεν από ενδιαφέρον ότι την επομένη θα βάδιζε προς την Τρίπολη.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αντιλήφθηκε το σχέδιο του Δράμαλη και με άλλους οπλαρχηγούς κατέλαβε τα στενά των Δερβενακίων, όπου από τις 26 έως τις 28 Ιουλίου 1822 στις διαβάσεις του Αγίου Σώστη, της Κλεισούρας και του Αγιονορίου συνέτριψε την πολυάριθμη στρατιά του Δράμαλη.

Ο Τούρκος στρατηλάτης ταπεινωμένος έφθασε πεζή στην Κόρινθο με τα υπολείμματα του στρατού. Στις 26 Οκτωβρίου 1822, είτε από στενοχώρια, είτε από τύφο, άφησε την τελευταία του πνοή στην Κόρινθο, όπου και ετάφη.

Η έκφραση «έπαθε τη νίλα του Δράμαλη» αναφέρεται στην ολοκληρωτική καταστροφή κάποιου.