Στις 25 Αυγούστου του 1835, οι αναγνώστες της New York's Sun έμαθαν μερικά παράξενα πράγματα. Τα 3/4 του πρωτοσέλιδου ήταν αφιερωμένα σε αυτό που η εφημερίδα ισχυρίστηκε ήταν ένα απόσπασμα από την αξιόπιστη Edinburgh Journal of Science. Στην μακρινή Νότια Αφρική, ο διάσημος αστρονόμος Τζον Χέρσελ είχε κάνει μια φανταστική ανακάλυψη.
Υπήρχε ζωή στο φεγγάρι. Φυτά. Κάστορες που στέκονταν στα πίσω πόδια τους. Μια κατσίκα με κέρατα. Και άνθρωποι-νυχτερίδες.
Τις επόμενες πέντε ημέρες, οι αναγνώστες είχαν μείνει αποσβολωμένοι από τα όσα ανέφερε ότι ανακάλυψε ο Χέρσελ χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο επτά τόνων που είχε κατασκευαστεί πρόσφατα. Ο Χέρσελ είδε πολύχρωμα λουλούδια, ναούς με ψυχή και ανθρωποειδή που μπορούσαν να πετάνε.
Ενώ φαινόταν πολύ εντυπωσιακό για να είναι αληθινό, Ο Χέρσελ υπήρχε όντως, και ήταν μάλιστα ένας αξιοσέβαστος επιστήμονας. Είχε ήδη εισάγει μελέτες για την ζωή στο φεγγάρι. Ήταν επίσης γνωστό ότι ζούσε στη Νότια Αφρική. Αλλά και η εφημερίδα Edinburgh Journal of Science υπήρχε.
Η "ανακάλυψη ήταν καταπληκτική", όπως ανέφερε η εφημερίδα.
Οι αναφορές μάγεψαν την πόλη, εξαπλώθηκαν και σε άλλες εφημερίδες και καλούσαν τον κόσμο σε συζήτηση για το πόσο αλήθεια μπορεί να ήταν. Ποιοι ήταν αυτοί οι δίποδες κάστορες και οι άνθρωποι του φεγγαριού; Πίστευαν σε κάποια θρησκεία;
Η Sun ιδρύθηκε από τον Benjamin Day το 1833 και ήταν μια πρωτοποριακή εφημερίδα. Με τη χρήση ενός ατμοκίνητου πιεστηρίου, μπορούσε να παράγει δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και ήταν πολύ πιο φτηνή από άλλες εφημερίδες. Ήταν επίσης η πρώτο εφημερίδα στην ιστορία που χρησιμοποίησε πιτσιρικάδες που στέκονταν σε πολυσύχναστους δρόμους φωνάζοντας τα πρωτοσέλιδά της. Χρειαζόταν όμως να ενισχύσει την κυκλοφορία των 15.000 αναγνωστών της, προκειμένου να προσελκύσει διαφημιστές.
Αυτό που δεν χρειαζόταν απαραίτητα ήταν η ακρίβεια. Η Sun, αλλά και άλλες πηγές ειδήσεων της εποχής, δεν περίμενε να λένε την αλήθεια όλη την ώρα. Μπορούσαν να είναι σατιρικές ή πραγματικές.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι εφημερίδες άρχισαν να ασχολούνται με τις ανακαλύψεις του Χέρσελ, ο πατέρας του οποίου, ο Γουίλιαμ, είχε ανακαλύψει τον Ουρανό το 1781. Στις 21 Αυγούστου, η Sun τύπωσε στην ουσία ένα teaser, υποσχόμενη στους αναγνώστες μια γεύση από τις "αστρονομικές ανακαλύψεις της πιο υπέροχης περιγραφής". Τέσσερις μέρες αργότερα, εμφανίστηκε το πρώτο από τα έξι μέρη, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ήταν αφιερωμένο σε μια λεπτομερή εξήγηση για το πώς ο Χέρσελ μπορούσε να δει τέτοια θαύματα.
Με ένα πολύ εξελιγμένο μικροσκόπιο που είχε ενσωματώσει σε έναν τεράστιο τηλεσκοπικό φακό, ο Χέρσελ μπορούσε να δει την επιφάνεια του φεγγαριού, από το σπίτι του στο Κέιπ Τάουν της Νοτίου Αφρικής.
Έκπληκτοι οι αναγνώστες ανακάλυψαν την δεύτερη ημέρα ότι ο Χέρσελ είχε δει σκούρα κόκκινα λουλούδια από βασαλτικά πετρώματα, καθώς και νερό και δέντρα, ζώα παρόμοια με βίσονες περιπλανιόνταν και μια μπλε κατσίκα με κέρατα.
Την τρίτη μέρα, ο υποτιθέμενος συγγραφέας των άρθρων Andrew Grant, έγραψε ότι ο Χέρσελ είδε "δίποδους κάστορες που έμοιαζαν με τους γήινους κάστορες, αλλά δεν είχαν ουρά και περπατούσαν στα δύο πόδια. Μετέφεραν τα μικρά τους στα χέρια τους, όπως οι άνθρωποι και κινούνταν με ευκολία".
Αυτά οι εξελιγμένοι κάστορες, έγραφε ο Grant, είχαν κατασκευάσει καλύβες πιο εντυπωσιακές από τις περισσότερες ανθρώπινες άγριες φυλές και έβγαινε καπνός από τις κορυφές τους -ήξεραν προφανώς την φωτιά.
Την τέταρτη ημέρα, οι αναγνώστες έμαθαν ότι είχαν δει "μεγάλα φτερωτά πλάσματα" που ήταν "σίγουρα... σαν ανθρώπινα όντα" και "συζητούσαν".
Την πέμπτη ημέρα έγινε η περιγραφή ενός μορφώματος ναού -προφανώς τα πλάσματα λάτρευαν κάποια άγνωστη θρησκεία. Την έκτη ημέρα αναφέρθηκαν άνθρωποι-νυχτερίδες που έτρωγαν φρούτα κάπως "άξεστα".
Η τελική καταχώρηση ανέφερε ότι -σύμφωνα πάντα με τον Grant- καθημερινή εξέταση της σελήνης από τον Χέρσελ τελείωσε απότομα όταν το τηλεσκόπιό του απορρόφησε τις ακτίνες του ήλιου και πήρε φωτιά. Η συσκευή είχε καταστραφεί και απαιτούνταν να επισκευαστεί.
Η ιστορία της ζωής στο φεγγάρι εξαπλώθηκε γρήγορα, σε άλλες πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη. Η New Yorker προφανώς υποστήριζε της αναφορές. Βαπτιστές ιεραπόστολοι φέρεται να εξέταζαν κατά πόσον οι άνθρωποι-νυχτερίδες μπορεί να χρειάζονταν δωρεές ή να διδαχτούν το Ευαγγέλιο. Η επιστημονική κοινότητα δεν έκανε κάποια δήλωση αμέσως για τις εκθέσεις της Sun -άλλωστε είχαν ελάχιστες πληροφορίες για το φεγγάρι που κανείς δεν μπορούσε να δηλώσει κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει ζωή.
Όμως, ο James Gordon Bennett, ο συντάκτης μιας ανταγωνιστικής εφημερίδας, της New York Herald, κατηγόρησε στις 31 Αυγούστου την Sun ότι διαιώνιζε έναν hoax. Ενώ η Edinburgh Journal of Science όντως υπήρχε, ο Bennett έγραψε ότι είχε συγχωνευθεί με άλλες εφημερίδες δύο χρόνια πριν και, ουσιαστικά, δεν υπήρχε. Σαν υπεύθυνο για όλο αυτό υπέδειξε τον Adams Locke, έναν συντάκτη που έφτασε πρόσφατα στην Sun.
Ο Locke το αρνήθηκε. Ακόμα και μετά από αλληλογραφία που έφτασε από την Ευρώπη επιβεβαιώνοντας την απάτη, ο Locke συνέχιζε να το αρνείται. Τελικά, όταν έφυγε από την Sun το 1836, ο Locke άρχισε να χρησιμοποιεί στο βιογραφικό του την φράση "συγγραφέας του hoax για το φεγγάρι". Το 1840, ανέφερε περισσότερες λεπτομέρειες, λέγοντας ότι το κομμάτι προορίζονταν να είναι μια σάτιρα σχετικά με τους θεολόγους και αυθεντίες όπως ο Thomas Dick, έναν επιστημονικός συγγραφέας που διαλαλούσε την ιδέα της ζωής σε άλλους πλανήτες, χωρίς καμία επιστημονική βάση για κάτι τέτοιο.
Παραδόξως, οι αναγνώστες δεν κράτησαν κακία στην Sun. Μόλις αποκαλύφθηκε η φάρσα, οι περισσότεροι την βρήκαν διασκεδαστική. Ακόμη και ο Χέρσελ διασκέδασε με τις "ανακαλύψεις".
Η Sun συνέχισε να τυπώνεται -μετά από μια σειρά συγχωνεύσεων και με διάφορες ονομασίες- μέχρι τη δεκαετία του Ποτέ δεν δημοσίευσε μια ανάκληση του hoax.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου