Η επίσκεψη του αμερικανού προέδρου Μπιλ Κλίντον στην Αθήνα

Η επίσκεψη του πρώτου «δημοκρατικού» προέδρου των ΗΠΑ στην Ελλάδα ήταν προγραμματισμένη

μέσα το τριήμερο των εκδηλώσεων για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, αλλά αναβλήθηκε για τις 19 Νοεμβρίου, ύστερα από διαβουλεύσεις της ελληνικής με την αμερικανική κυβέρνηση στις 10 Νοεμβρίου.

Η εισήγηση για τη μικρή αναβολή προήλθε από την ελληνική πλευρά, με την αιτιολογία ότι θα γίνει καλύτερη προετοιμασία, ώστε να είναι παραγωγικότερη η επίσκεψη. Ο Μπιλ Κλίντον ερωτηθείς αν η αναβολή οφείλεται σε λόγους ανησυχίας για την ασφάλειά του, δήλωσε με νόημα ότι «η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε να μεταθέσουμε την επίσκεψη, όπως και κάναμε και νομίζω ότι αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε άλλες αιτίες».

Έντονα αντέδρασε η Νέα Δημοκρατία, που δια του προέδρου της Κώστα Καραμανλή εκτίμησε ότι η αναβολή της επίσκεψης του αμερικανού προέδρου αποτελεί σοβαρή ζημιά και ότι είναι αδιανόητο μικροκομματικές σκοπιμότητες να προτάσσονται των εθνικών συμφερόντων. Κατηγόρησε τον κ. Σημίτη για παλινωδίες και αδυναμία να χειριστεί μεγάλης σημασίας εθνικά θέματα. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης απαντώντας, κατηγόρησε τη Ν.Δ. ότι αποφεύγει να αναλάβει τις ευθύνες της και το μόνο που τη νοιάζει είναι η κομματική εκμετάλλευση της επίσκεψης.

Δύο ημέρες νωρίτερα, στις 8 Νοεμβρίου, ο κύκλος των κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας κατά της επίσκεψης Κλίντον άνοιξε με «λαϊκό δικαστήριο» που στήθηκε στην πλατεία Συντάγματος, με πρωτοβουλία οργανώσεων του ΚΚΕ, που καταδίκασε τον αμερικανό πρόεδρο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Αμέσως μετά, ακολούθησε ειρηνική πορεία στην αμερικανική πρεσβεία, όπου αντιπροσωπεία των διαδηλωτών παρέδωσε την ετυμηγορία.

Την επομένη, 9 Νοεμβρίου, ο Μπιλ Κλίντον δήλωσε ότι δεν έχει καμία ανησυχία για τις αντιαμερικανικές διαδηλώσεις που προγραμματίζονται κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελλάδα και πιστεύει ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα στα θέματα ασφάλειας. Επίσης, τόνισε «γνωρίζω ότι η Ελλάδα έχει μία μακρά και πλούσια ιστορία κομμουνιστών, αναρχικών και άλλων αριστερών ομάδων, που διαδηλώνουν και διαφωνούν με την πολιτική μου στο Κοσσυφοπέδιο. Ωστόσο, οι ΗΠΑ και η Ελλάδα είναι σύμμαχοι, όχι μόνο στο ΝΑΤΟ, αλλά και με πολλούς άλλους σημαντικούς τρόπους».

Η επίσκεψη

Στις 19 Νοεμβρίου, ο Μπιλ Κλίντον, αφίχθη στην Αθήνα, προερχόμενος από την Άγκυρα και κατέλυσε στο ξενοδοχείο «Ιντερκοντινένταλ». Τα μέτρα ασφαλείας ήταν ιδιαιτέρως αυστηρά και συνοδεύτηκαν από απαγόρευση των συγκεντρώσεων στο κέντρο της Αθήνας.

Η επίσημη υποδοχή του έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου ο έλληνας ομόλογός του Κωστής Στεφανόπουλος αναφέρθηκε στο Κυπριακό και στα ελληνοτουρκικά, επισημαίνοντας την αδιαλλαξία που δείχνουν οι Τούρκοι και στις δύο περιπτώσεις. Ο κ. Στεφανόπουλος, αναφερόμενος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, επισήμανε ότι η Ελλάδα δεν ζητεί από κανένα να μεσολαβήσει υπέρ αυτής, επικαλείται απλώς το δίκαιο και τη νομιμότητα, διατυπώνοντας με σαφήνεια την αξίωση της χώρας μας για σεβασμό των κανόνων του διεθνούς δικαίου από την πλευρά της Τουρκίας. Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας επί διαφόρων νήσων και νησίδων του Αιγαίου δεν θα έπρεπε ούτε ως σκέψεις να διατυπωθούν, εάν η Τουρκία ενεθυμείτο τις υποχρεώσεις της, τις προκύπτουσες από τη Συνθήκη της Λωζάνης και ότι το μόνο υπαρκτό πρόβλημα είναι ο προσδιορισμός των ορίων της υφαλοκρηπίδας, τονίζοντας παράλληλα και το αναφαίρετο δικαίωμα της χώρα μας για την επέκταση των χωρικών της υδάτων, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας. Τέλος, ο κ. Στεφανόπουλος αναφερόμενος στο Κυπριακό δήλωσε ότι εάν το πρόβλημα πρόκειται να επιλυθεί, δεν είναι δυνατόν να επιλυθεί με την αποδοχή της στρατιωτικής βίας και των τετελεσμένων.

Στην αντιφώνησή του προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο κ. Κλίντον εμφανίστηκε συγκρατημένος, δίνοντας έμφαση στη μακρά ιστορία φιλίας ανάμεσα στον αμερικανικό και ελληνικό λαό, στους ομογενείς, το ρόλο των οποίων εξήρε, όχι μόνο για την ανάπτυξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, αλλά και για την πρόοδο και την ευημερία της ίδιας της Αμερικής. Τέλος, για τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό περιορίστηκε να σημειώσει ότι κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία, σε κάθε δημόσια ευκαιρία, προέτρεπε την ηγεσία και το λαό να αναζητήσουν τη συμφιλίωση με την Ελλάδα, ενώ για το Κυπριακό δεσμεύτηκε να καταβάλει τις καλύτερες δυνατές προσπάθειες.

Κατά τη συνάντηση του με τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη στο Μέγαρο Μαξίμου, δήλωσε ότι αποτελεί πεποίθησή του ότι οι διαφορές που υπάρχουν στο Αιγαίο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα πρέπει να παραπεμφθούν στο δικαστήριο της Χάγης ή σε κάποιο άλλο αμοιβαίως αποδεκτό οργανισμό και ότι η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή στην Ευρώπη, αν δεν λύσει τις διαφορές της με την Ελλάδα και ότι το στάτους κβο στο Κυπριακό είναι απαράδεκτο, δεσμευόμενος να κάνει ό,τι του επιτρέπεται από τη θέση του για μία δίκαιη και διαρκή λύση, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι στους αμέσως προσεχείς μήνες θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις σε πολλά θέματα. Επίσης, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας για την προώθηση της σταθερότητας, της ευημερίας, της ανάπτυξης, και της δημοκρατίας στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η «συγγνώμη» για τη Χούντα

Αργότερα, μιλώντας στο «Ιντερκοντινένταλ» σε εκδήλωση του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, ο αμερικανός πρόεδρος απέδωσε εύσημα στην ελληνική κυβέρνηση για την οικονομία, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι αν υπήρχαν ολυμπιακά μετάλλια για την οικονομική ανάπτυξη, ένα θα ανήκε δικαιωματικά στη χώρα μας. Αναγνώρισε εμμέσως ως λάθος τη στάση των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, σημειώνοντας ότι η Ουάσινγκτον προέταξε το στρατηγικό της συμφέρον λόγω του Ψυχρού Πολέμου. Υπεραμύνθηκε της απόφασης των ΗΠΑ για την επίθεση στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά έσπευσε να τονίσει ότι κατανοεί τους λόγους για τους οποίους πολλοί Έλληνες αντέδρασαν σ’ αυτή την επιλογή.

Η δέσμευση για τα «Μάρμαρα»

Ο Μπιλ Κλίντον επισκέφθηκε την Ακρόπολη και δήλωσε ότι αναλαμβάνει προσωπικά τη δέσμευση να πείσει τον βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ για επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Άμεση ήταν η αντίδραση βρετανών αξιωματούχων, οι οποίοι δήλωσαν ότι ο αμερικανός πρόεδρος πρέπει να μείνει μακριά από τη διένεξη με την Ελλάδα για την κατοχή των Μαρμάρων, προσθέτοντας ότι αποτελεί διμερές ζήτημα μεταξύ της Ελλάδας και της Βρετανίας και κατέστησαν σαφές ότι δεν διαβλέπουν κάποιο ρόλο για τον κ. Κλίντον στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Επεισόδια και αντιπαραθέσεις

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Κλίντον σημειώθηκαν επεισόδια και μικροσυμπλοκές στο κέντρο της Αθήνας από ταραξίες που παρεισέφρησαν στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας των αριστερών πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων, που διαδήλωναν κατά του προέδρου των ΗΠΑ. Όλα άρχισαν όταν μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην ηγεσία του ΚΚΕ και τον υπουργό Δημόσιας Τάξης, Μιχαήλ Χρυσοχοΐδη, οι διαδηλωτές επιχείρησαν να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό για να κατευθυνθούν προς την αμερικανική πρεσβεία. Σοβαρές υλικές ζημιές σε καταστήματα και τράπεζες ήταν το αποτέλεσμα των επεισοδίων. 16 τραυματίες διακομίσθηκαν σε νοσοκομεία, ενώ 41 άτομα συνελήφθησαν και προσήχθησαν στον εισαγγελέα, ο οποίος τους απήγγειλε κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος.

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι οι επιχειρηματίες που υπέστησαν ζημιές θα αποζημιωθούν. Στο μεταξύ, τα κόμματα της αντιπολίτευσης επιρρίπτουν την ευθύνη στην κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι με την επίθεση της αστυνομίας έδωσε την ευκαιρία σε προβοκατόρικα στοιχεία να δράσουν κατά τον τρόπο που έδρασαν. Ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, Κώστας Σκανδαλίδης, καταλόγισε όλη την ευθύνη στην ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία, όπως είπε, ενσυνείδητα καλλιέργησε κλίμα σύγκρουσης και παρέδωσε τη διαδήλωση σ’ αυτούς που κατέστρεψαν τις περιουσίες των πολιτών.

Οι εκτιμήσεις

Λίγες ημέρες αργότερα, η κυβέρνηση δια του κυβερνητικού εκπροσώπου Δημήτρη Ρέππα εξέφρασε ικανοποίηση για το αποτέλεσμα της επίσκεψης του προέδρου των ΗΠΑ στην Αθήνα. Σαφείς αποστάσεις από τη θέση του προέδρου της ΝΔ, Κώστα Καραμανλή, σε ότι αφορά τα αποτελέσματα της επίσκεψης του προέδρου των ΗΠΑ στην Αθήνα, εκδηλώθηκαν από κορυφαία στελέχη του κόμματος. Η ΝΔ δια του εκπροσώπου της, Άρη Σπηλιωτόπουλου, έκανε λόγο για «φιάσκο και διεθνή διασυρμό», ενώ ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης χαρακτήρισε την επίσκεψη «ένα σοβαρό πολιτικό γεγονός» και ο Μιλτιαδης Έβερτ έκανε λόγο για «θετικές συνομιλίες».