Ο φάκελος «Farewell» και η μεγαλύτερη υπόθεση κατασκοπείας του 20ού αιώνα

Σαν σήμερα, 19 Ιουλίου: Ο φάκελος «Farewell» αποτελεί τη μεγαλύτερη

υπόθεση κατασκοπείας του 20ού αιώνα. Τα μυστικά που περιείχε έβαλαν «βόμβα» στα θεμέλια του Ψυχρού Πολέμου και αποτέλεσαν «δώρο» του Μιτεράν στον Ρήγκαν.

Σαν σήμερα, στις 19 Ιουλίου 1981, ο Φρανσουά Μιτεράν δίνει στον Ρόναλντ Ρήγκαν τον φάκελο «Farewell» που προκαλεί το σοβαρότερο πλήμα στην ιστορία της σοβιετικής κατασκοπείας.

Ήταν λίγο μετά την κατάρρευση της détente του Ψυχρού Πολέμου λόγω της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν, όταν ο Ρώσος συνταγματάρχης και αποστάτης της KGB Βλαντιμίρ Βετρόφ παρέδωσε στις γαλλικές υπηρεσίες πληροφοριών τον φάκελο «Farewell».

Μεταξύ άνοιξης του 1981 και αρχών του 1982, σχεδόν 4.000 απόρρητα έγγραφα της KGB βρέθηκαν στη διάθεση της γαλλικής υπηρεσίας πληροφοριών DST και κατ’ επέκταση στα χέρια του τότε προέδρου, Φρανσουά Μιτεράν. Στον φάκελο που έμεινε στην ιστορία ως «Farewell Dossier», συμπεριλαμβάνονταν τα στοιχεία των 250 αξιωματικών της Γραμμής Χ -το πρόγραμμα της KGB για την υποκλοπή επιστημονικών και τεχνολογικών πληροφοριών- που ήταν τοποθετημένοι με νόμιμη κάλυψη ως ακόλουθοι σε πρεσβείες σε όλο τον κόσμο.

Σε μια ιδιωτική συνάντηση στις 19 Ιουλίου 1981, στη Σύνοδο Κορυφής της Οττάβας, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν γνωστοποίησε στον Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρήγκαν το «Farewell» και προσέφερε τις πληροφορίες στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Ρήγκαν εξέφρασε μεγάλο ενδιαφέρον για τις αποκαλύψεις του Μιτεράν και τον ευχαρίστησε για την αποστολή του υλικού στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο φάκελος πέρασε στα χέρια του τότε αντιπροέδρου Τζορτ Μπους και στη συνέχεια στον Γουίλιαμ Κέισι, τον διευθυντή της CIA. Ο Κέισι κάλεσε τον Γκας Βάις, ο οποίος εργαζόταν τότε στο επιτελείο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ ως πολιτικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου σε θέματα τεχνολογίας.

Μια έκθεση αναφέρει ότι οι πληροφορίες που παρείχε ο Βετρόφ «εξουδετέρωσαν 422 αξιωματικούς της KGB και 54 δυτικούς πράκτορες που εργάζονταν για την KGB και το μπλοκ της ΕΣΣΔ».

Οι απόρρητες πληροφορίες από τον Βετρόφ οδήγησαν επίσης στη σύλληψη στη Νέα Υόρκη του κατασκόπου Ντίτερ Γκέρχαρντ, ενός Νοτιοαφρικανού αξιωματικού του πολεμικού ναυτικού που μετέδιδε μυστικά στους Σοβιετικούς επί 20 χρόνια. Ο χειριστής του, Βιτάλι Σλίκοφ, συνελήφθη και στη συνέχεια φυλακίστηκε στην Ελβετία, ενώ προσπαθούσε να συναντηθεί με τη σύζυγο του Γκέρχαρντ, Ρουθ, η οποία λειτουργούσε ως αγγελιοφόρος του.

Τελικά, η αποστασία του Βετρόφ -τον οποίο ενσάρκωσε ο Εμίρ Κουστουρίτσα στην ταινία «Υπόθεση Farewel» το 2009- τον οδήγησε στον θάνατο. Υπό συνθήκες που δεν είναι σαφείς, μαχαίρωσε και σκότωσε έναν αξιωματικό της KGB σε πάρκο της Μόσχας. Συνελήφθη και, κατά την έρευνα που ακολούθησε, η KGB ανακάλυψε τελικά ότι ήταν διπλός πράκτορας.





Ως μέρος της ομολογίας του, ο Βετρόφ έγραψε μια πύρινη καταγγελία για το σοβιετικό σύστημα, «Η εξομολόγηση ενός προδότη». Η KGB υποσχέθηκε ότι δεν θα εκτελεστεί αν ομολογούσε, αλλά κατηγορήθηκε για προδοσία, καταδικάστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο και εκτελέστηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1985 στο υπόγειο της φυλακής Λεφόρτοβο στη Μόσχα.

Ο Φρανσουά Μιτεράν υποψιαζόταν ότι ο Βετρόφ ενεργούσε για την CIA, ως «δοκιμασία» μετά την εκλογή του το 1981, για το κατά πόσο το απόρρητο υλικό θα παραδιδόταν στους Αμερικανούς ή θα το κρατούσαν οι Γάλλοι. Ενεργώντας με βάση αυτή τη λανθασμένη πεποίθηση, ο Μιτεράν απέλυσε τον επικεφαλής της γαλλικής υπηρεσίας, Ιβ Μπονέ. Οι λεπτομέρειες της επιχείρησης αποχαρακτηρίστηκαν το 1996.